อนุบุพพิกถา
ุุพพิถา
คำำ
คาสำคัญขารศึษาธรระตาลำัขั้ (ุุพพิถา)
ัตถุประสค์ขหัสืเล่ี้
ลุ่เป้าหาขหัสื
ทที่ 1: ปฐทแหุุ่พพิถา
คาหาและคาสำคัญขคำ่า "ุุพพิถา"
ธิาราศัพท์และคาหาโละเี
คาสำคัญขารเรีรู้ธรระ่าเป็ขั้ต
ที่าและคาเป็าขหลัธรรุุพพิถาใพระพุทธศาสา
ตั่าพระสูตรที่ล่าถึุุพพิถา
คาสำคัญขุุพพิถาใารเทศาขพระพุทธเจ้า
คาเชื่โขุุพพิถาัหลัธรรื่ๆ ใพระพุทธศาสา
คาสัพัธ์ัริสัจสี่
คาสัพัธ์ัรรคีค์ 8
ทที่ 2: ทาาุุพพิถา - เริ่ต้้ารให้
คาหาและาิสส์ขารให้ (ทา)
คาหาขารให้ใริทขพระพุทธศาสา
าิสส์ขารให้ทั้ใโลี้และโลห้า
ประเภทขารให้และระัขารให้
ารให้ัตถุ
ารให้ภั
ารให้คารู้ (ธรรทา)
ารให้คาไ่ีภั (ภัทา)
เจตาและคาสำคัญขจิตใจใารให้
ารให้้จิตที่ริสุทธิ์และเตตา
ารให้โไ่หัผลตแท
ทที่ 3: สีลาุุพพิถา - ารรัษาา าจา ใจ ให้ริสุทธิ์
คาหาและาิสส์ขารรัษาศีล (ศีล)
คาหาขศีลใพระพุทธศาสา
าิสส์ขารรัษาศีลต่ตเและสัค
ประเภทขศีลที่สำคัญใชีิตประจำั
ศีล 5 สำหรัฆราาส
คาสำคัญขารรัษาศีลใแต่ละข้
ารฝึฝและพัฒาตเใารรัษาศีล
ารสำรา าจา ใจ
ารเจริญสติเพื่รู้เท่าทัิเลส
ทที่ 4: สัคคาุุพพิถา - ผลแหุ่ญำสุขสู่สุคติ
คาหาและลัษณะขสรรค์ใทัศะขพระพุทธศาสา
คาแตต่าระห่าสรรค์ใคาเชื่ื่ๆ ัใพระพุทธศาสา
ลัษณะขคาสุขใสรรค์
รรีที่เป็เหตุให้ไปเิใสรรค์
ผลขารให้ทา ารรัษาศีล และารเจริญภาา
คาสำคัญขุญิริาัตถุ 3
คาไ่เที่ขสรรค์และาร้าข้าัฏสสาร
สรรค์เป็เพีคาสุขชั่ครา
เป้าหาสูสุคืารหลุพ้จาสัสารัฏ
ทที่ 5: าาั าทีั โาโร สัิเลโส - โทษขา คาต่ำทรา และคาเศร้าห
คาหาและลัษณะขาใพระพุทธศาสา
าคุณ 5 (รูป รส ลิ่ เสี สัผัส)
คาเพลิเพลิและคาผูพัใา
โทษและผลเสีขารติู่ใา
คาไ่รู้จัพและคาทะาาไ่สิ้สุ
คาทุข์และคาเืร้ที่เิจาา
ารพิจารณาโทษขาเพื่คลาคาึั่
ารเห็คาไ่เที่และคาเป็ิจจัขา
ารเห็โทษภัและคาทุข์ที่แฝู่ใา
ทที่ 6: เขัเ าิสัโส - าิสส์แห่ารจาา
คาหาและลัษณะขารจาา (เขัะ)
ารละทิ้คาผูพัใา
คาสุขที่เิจาารจาา
าิสส์และประโช์ขารำเิชีิตทีุ่่สู่เขัะ
คาสและคาสัโษ
คาเาสาและคาเป็ิสระทาจิตใจ
แทาารปฏิัติเพื่เข้าถึเขัะใชีิตประจำั
ารลละคาต้ารทาา
ารเจริญสติและารพิจารณาธรร
ทที่ 7: จาตุราริสัจจาุุพพิถา - ปัญญาแห่ริสัจสี่
คาหาและคาสำคัญขริสัจสี่
ทุข์ (คาจริ่า้คาทุข์)
สุทั (คาจริ่า้เหตุแห่ทุข์)
ิโรธ (คาจริ่า้คาัทุข์)
รรค (คาจริ่า้หทาแห่ารัทุข์)
ารทำคาเข้าใจและารปฏิัติใริสัจสี่ตาลำั
ารรัและเผชิญห้าัคาทุข์
ารค้หาสาเหตุที่แท้จริขคาทุข์
ารเห็คาเป็ไปไ้ขารัทุข์
ารลืปฏิัติตารรคีค์ 8
คาเชื่โขริสัจสี่ัุุพพิถาใภาพร
ุุพพิถาเป็พื้ฐาำไปสู่คาเข้าใจใริสัจสี่
ทที่ 8: ารประุต์ใชุุ้พพิถาใชีิตประจำั
ารเริ่ต้ปฏิัติธรรตาหลัุุพพิถา
ารให้ทาใรูปแต่าๆ
ารตั้ใจรัษาศีล่าส่ำเส
ารพัฒาจิตใจเพื่้าข้าคาผูพัใา
ารฝึสติใารรัรู้คารู้สึ
ารพิจารณาคาไ่เที่ขสิ่ต่าๆ
ารเจริญปัญญาเพื่เข้าถึคาจริขริสัจสี่
ารศึษาและใคร่ครญธรระ
ารปฏิัติสาธิและิปัสสา
ทที่ 9: าิสส์และคุณค่าขารศึษาและปฏิัติตาุุพพิถา
ผลีต่ตเและผู้ื่
คาสุขและคาสภาใ
ารู่ร่ัใสัค่าสสุข
ารพัฒาจิตใจและปัญญาให้้าห้า
คาเข้าใจใธรระที่ลึซึ้ิ่ขึ้
ารลละิเลสและคาทุข์
ารเิทาสู่เป้าหาสูสุขพระพุทธศาสา
ารหลุพ้จาสัสารัฏ
ารรรลุพระิพพา
ทส่ท้า
สรุปเื้หาสำคัญขหัสื
ารเชิญชให้ผู้่าำหลัุุพพิถาไปปฏิัติใชีิตประจำั
คาหัและำลัใจใารเิทาเส้ทาแห่ธรร
ภาคผ (ถ้าี)
คำศัพท์ทาธรรที่เี่ข้
ราชื่หัสืหรืแหล่ขู้ลเพิ่เติ
รรณาุร
เี่ัผู้เขี
คำโปร
เิตาราทพระศาสา สู่คาสุขและคาสที่แท้จริ ้หลัธรรุุพพิถา
คุณเครู้สึหรืไ่่าชีิตเต็ไป้คาุ่า คาทุข์ และคาปรารถาที่ไ่สิ้สุ? พระพุทธศาสาไ้ำเสหทาัประเสริฐใารัทุข์และค้พคาสุขที่แท้จริ และหึ่ใิธีารสที่ทรคุณค่าคื ุุพพิถา หรืารศึษาธรระตาลำัขั้
หัสืเล่ี้จะำท่าไปสำรจหลัธรรุุพพิถา่าละเี ตั้แต่ารเริ่ต้้ารให้ทา ารรัษาศีล ารพิจารณาผลแหุ่ญุศล โทษภัขาารณ์ าิสส์ขารจาา ไปจถึปัญญาัลึซึ้แห่ริสัจสี่
ภาใเล่ ท่าจะไ้พั:
ารธิาหลัธรรแต่ละขั้ต ่าชัเจ เข้าใจ่า พร้ตั่าและแทาารปฏิัติ
ารเชื่โคาสัพัธ์ ระห่าหลัธรรใแต่ละลำัขั้ เพื่ให้เห็ภาพรขารปฏิัติธรร
แรัาลใจและำลัใจ ใารเริ่ต้และ้าห้าเส้ทาแห่ธรร
คำแะำ практические ใารำหลัธรรุุพพิถาไปประุต์ใช้ใชีิตประจำั
ไ่่าท่าจะเป็ผู้ที่เพิ่เริ่ต้ศึษาธรระ หรืผู้ที่คุ้เคัหลัธรรู่แล้ หัสืเล่ี้จะเป็เพื่ร่ทาัี ที่จะำท่าไปสู่คาเข้าใจใพระธรรคำสขพระพุทธเจ้า่าถูต้ และพัคาสุขและคาสภาใที่ั่ื
เปิใจศึษา เิตาราทพระศาสา แล้ท่าจะพ่า... คาสุขที่แท้จริัู้่ไ่ไลเิ่าใจขท่า
เรื่่
หัสืเล่ี้เป็ารำเสหลัธรร ุุพพิถา ซึ่เป็ิธีารสธรระตาลำัขั้ที่พระพุทธเจ้าทรแสไ้ เพื่ำพาผู้ปฏิัติธรรไปสู่คาสุขและคาสที่แท้จริ โเริ่ต้จาารทำคาเข้าใจใเรื่ ทาาุุพพิถา หรืารให้ทาใรูปแต่าๆ เพื่่เพาะจิตใจที่เื้เฟื้เผื่แผ่ จาั้จึำไปสู่ารปฏิัติใเรื่ สีลาุุพพิถา หรืารรัษาศีล เพื่ระัคาริสุทธิ์ทาา าจา และใจ
หัสืัไ้ล่าถึ สัคคาุุพพิถา ซึ่เป็ารแสผลแหุ่ญุศลที่จะำไปสู่คาสุขใสุคติภูิ เพื่เป็แรจูใจใารทำคาี คคู่ไปัารพิจารณาถึ าาั าทีั โาโร สัิเลโส หรืโทษภัและคาต่ำทราขาารณ์ เพื่ให้เิคาเื่ห่าและคลาคาึั่ใคาสุขทาโล ่ที่จะำไปสู่ารทำคาเข้าใจใ เขัเ าิสัโส หรืาิสส์แห่ารจาา ซึ่เป็คาสุขที่ประณีตและั่ื่า
ท้าที่สุ หัสืไ้ำเสหลัธรรัเป็หัใจสำคัญขพระพุทธศาสา ั่คื จาตุราริสัจจาุุพพิถา หรืปัญญาแห่ริสัจสี่ ซึ่เป็คาจริัประเสริฐสี่ประารที่ำไปสู่ารัทุข์โสิ้เชิ พร้ทั้ชี้ให้เห็ถึ ารประุต์ใชุุ้พพิถาใชีิตประจำั และสรุปถึ าิสส์และคุณค่า ัหาศาลขารศึษาและปฏิัติตาแทาี้ ซึ่ำไปสู่เป้าหาสูสุขารหลุพ้จาสัสารัฏและารรรลุพระิพพา
หัสืเล่ี้จึเป็เสืคู่ืที่ำทาผู้สใจใธรระทุระั ให้สาารถศึษาและปฏิัติธรรไปตาลำัขั้ไ้่าเข้าใจ่าและเป็ระ เพื่้าไปสู่คาสุข คาส และารหลุพ้จาคาทุข์ทั้ปตาราทพระศาสา
คำำ
ใโลที่เต็ไป้คาผัผและคาไ่แ่ จิตใจขุษ์เราัจะถูรุเร้า้คาทุข์ คาัล และคาปรารถาัไ่สิ้สุ พระพุทธศาสา ซึ่เป็ศาสาแห่ปัญญาและคาเตตา ไ้ำเสหทาัประเสริฐใารัทุข์และำาซึ่คาสุขที่แท้จริ ั่คื ารศึษาและปฏิัติตาหลัธรรคำสขพระพุทธเจ้า
คาสำคัญขารศึษาธรระตาลำัขั้ (ุุพพิถา)
พระพุทธค์ทรแสธรระแ่เไสัต์้ิธีารที่หลาหลา เหาะสัภูิธรรและุปิสัขแต่ละุคคล หึ่ใิธีารสที่สำคัญและทรคุณค่า่าิ่คื ุุพพิถา ซึ่หาถึ ารล่าธรระตาลำัขั้ หรืารสธรระ่าเป็ขั้ต เริ่จาเรื่ที่่า ไปสู่เรื่ที่าขึ้ เปรีเสืารเิขึ้ัไ ที่ต้้าทีละขั้จึจะสาารถขึ้ไปถึชั้สุไ้
ารศึษาธรระตาลำัขั้ี้ ีคาสำคัญ่าิ่ เพราะช่ให้ผู้ศึษาค่ๆ ทำคาเข้าใจใหลัธรรไ้่าลึซึ้และเป็ระ ไ่เิคาสัสหรืท้แท้จาารเผชิญัเื้หาที่าเิไปใเื้ต้ ุุพพิถาเป็ารปูพื้ฐาที่ั่คสำหรัารปฏิัติธรรใระัที่สูขึ้ ช่ให้ผู้ปฏิัติสาารถพัฒาจิตใจและปัญญาไ้่าต่เื่และีประสิทธิภาพ
ัตถุประสค์ขหัสืเล่ี้
หัสืเล่ี้ไ้ถูรรและเรีเรีขึ้้คาตั้ใจที่จะำเสหลัธรรุุพพิถาใรูปแที่เข้าใจ่า ชัเจ และสาารถำไปประุต์ใช้ใารำเิชีิตประจำัไ้ โีัตถุประสค์หลััี้:
เพื่ธิาคาหา คาสำคัญ และหลัารพื้ฐาขุุพพิถาใพระพุทธศาสา
เพื่ำเสเื้หาขุุพพิถาใแต่ละขั้ต่าละเี ตั้แต่ทา ศีล สรรค์ โทษขา าิสส์ขารจาา ไปจถึปัญญาแห่ริสัจสี่
เพื่ชี้ให้เห็ถึคาเชื่โและคาสัพัธ์ระห่าหลัธรรใแต่ละขั้ตขุุพพิถา
เพื่เป็คู่ืและแทาใารำหลัธรรุุพพิถาไปปฏิัติจริใชีิตประจำั
เพื่ส่เสริให้ผู้่าเิคาเข้าใจใพระธรรคำสขพระพุทธเจ้า่าถูต้ และีแรัาลใจใารปฏิัติธรรเพื่คาสุขและคาสที่แท้จริ
ลุ่เป้าหาขหัสื
หัสืเล่ี้เหาะสำหรัผู้ที่สใจใพระพุทธศาสาทุระั ไ่่าจะเป็ผู้ที่เพิ่เริ่ต้ศึษาธรระ หรืผู้ที่ีคารู้คาเข้าใจใธรระู่แล้็ตา เื้หาใหัสืี้ไ้รัารำเสใลัษณะที่เข้าถึ่า ไ่เ้ศัพท์แสทาิชาาราั เพื่ให้ผู้่าทุท่าสาารถทำคาเข้าใจและำไปปฏิัติไ้จริ
โเฉพาะ่าิ่ หัสืเล่ี้เหาะสำหรั:
ผู้ที่ต้ารศึษาธรระ่าเป็ระและีขั้ต
ผู้ที่ำลัหาแทาารปฏิัติธรรที่ชัเจและสาารถำไปใช้ไ้จริใชีิตประจำั
ผู้ที่ต้ารพัฒาจิตใจและปัญญาให้้าห้าตาหลัคำสขพระพุทธเจ้า
ผู้ที่แสหาคาสุขและคาสภาใที่แท้จริ
ข้าพเจ้าหัเป็่าิ่่า หัสืเล่ี้จะเป็ประโช์แ่ท่าผู้่าทุท่า ใารศึษาและปฏิัติตาหลัธรรุุพพิถา เพื่ให้ท่าไ้พัคาสุข คาส และคาเจริญ้าห้าใทาธรร สัพระพุทธประสค์
ทที่ 1: ปฐทแหุุ่พพิถา
ใโลที่เต็ไป้คาเร่รีและารเปลี่แปล่ารเร็ ารแสหาคาสภาใและคาเข้าใจใคาจริขชีิตจึเป็สิ่ที่ท้าทาิ่ั ท่าลาระแสแห่ขู้ลข่าสารที่ถาโถเข้าา ารเข้าถึและเข้าใจใหลัธรรคำสัลึซึ้ขพระพุทธเจ้า าจูเหืเป็เรื่าเ็สำหรัหลาๆ ค ่าไร็ตา พระรศาสาขเราั้ ทรีพระหารุณาธิคุณและพระปัญญาธิคุณัหาที่สุิไ้ ทราแทาารสธรระที่เปี่้เตตาและเป็ระระเี เพื่ให้สรรพสัต์ทั้หลาสาารถเข้าถึคาจริและรรลุถึคาสุขที่แท้จริไ้ แทาั้คื ุุพพิถา
คาหาและคาสำคัญขคำ่า "ุุพพิถา"
คำ่า "ุุพพิถา" เป็คำศัพท์ทาพระพุทธศาสาที่าจาภาษาาลี ซึ่ประ้คำสคำคื "ุ" (anu) และ "ุพพ" (pubba) สธิั้สระ "ิ" ลาเป็ "ุุพพิ" (anupubbi) แล้ประัคำ่า "ถา" (kathā)
ุ (anu): แปล่า ตา, โลำั, ทีละ้, ต่เื่
ุพพ (pubba): แปล่า ่, เื้ต้, ครั้แร
ถา (kathā): แปล่า เรื่, คำพู, ารล่า, ารแส
เื่ำคำเหล่าี้ารั ุุพพิถา (anupubbikathā) จึีคาหาโร่า ารล่าหรืารแสธรระตาลำัขั้ ต หรืหัข้ที่าไ้เป็เื้ต้ หรืาจล่าไ้่าเป็ารสธรระ่าเป็ระ ีขั้ตที่ชัเจ เริ่จาเรื่ที่เข้าใจ่า ไปสู่เรื่ที่ลึซึ้ิ่ขึ้ เปรีเสืารเิขึ้ัไทีละขั้ เพื่ให้ผู้ฟัค่ๆ ซึซัและเข้าใจใหลัธรรไ้่าถ่แท้
คาสำคัญขารเรีรู้ธรระ่าเป็ขั้ต
ารเรีรู้ธรระตาลำัขั้ หรืุุพพิถาั้ ีคาสำคัญ่าิ่ต่ารพัฒาจิตใจและปัญญาขผู้ปฏิัติธรร เหตุผลสำคัญประารหึ่คื ธรรชาติขจิตใจุษ์ั้ัจะีคาซัซ้และเต็ไป้ิเลส ตัณหา ุปาทา ารที่จะเปลี่แปลและพัฒาจิตใจให้ริสุทธิ์และเข้าถึคาจริไ้ั้ จำเป็ต้าศัารฝึฝ่าค่เป็ค่ไป เปรีเสืารฝึฝทัษะใๆ ใโลี้ ที่ต้เริ่ต้จาารเรีรู้พื้ฐา ฝึฝ่าส่ำเส และค่ๆ พัฒาไปสู่ระัที่สูขึ้
หาเราพาาที่จะเข้าใจหลัธรรที่ลึซึ้โปราศจาคาเข้าใจใพื้ฐา หรืพาาที่จะปฏิัติธรรใระัสูโที่จิตใจัไ่ไ้รัารขัเลา่าเพีพ ็าจทำให้เิคาสัส ท้แท้ หรืแ้ระทั่เิคาเข้าใจผิใหลัธรรไ้ ารเรีรู้ธรระตาลำัขั้จึช่ให้เราค่ๆ สร้าราฐาคาเข้าใจที่ั่ค และค่ๆ พัฒาจิตใจให้พร้ที่จะรัและปฏิัติตาหลัธรรที่สูขึ้ไปไ้
จาี้ ุุพพิถาัช่ให้ผู้ฟัหรืผู้ศึษาธรระเิคาศรัทธาและคาั่ใจใคำสขพระพุทธเจ้า เื่ไ้ฟัธรระที่เริ่ต้จาเรื่ใล้ตั เข้าใจ่า และสาารถำไปปฏิัติไ้จริใชีิตประจำั ็จะเิคาเชื่ั่ใพระปัญญาธิคุณขพระค์ และเิแรัาลใจที่จะศึษาและปฏิัติตาหลัธรรื่ๆ ที่ลึซึ้ิ่ขึ้ต่ไป
ที่าและคาเป็าขหลัธรรุุพพิถาใพระพุทธศาสา
หลัธรรุุพพิถาั้ ิไ้เป็เพีิธีารสธรระที่พระพุทธเจ้าทรำาใช้เท่าั้ แต่ัเป็ส่หึ่ขเื้หาธรระที่พระค์ทรแสแ่เไสัต์ทั้หลาี้ พระพุทธค์ทรเล็เห็ถึคาแตต่าใิทรี์ (คาสาารถ) และัธาศั (คาช) ขแต่ละุคคล จึทรปรัิธีารสให้เหาะสัผู้ฟัแต่ละค แต่โหลัารแล้ พระค์ัจะทรเริ่ต้้ารแสธรระที่เป็พื้ฐาและเป็ประโช์เื้ต้แ่ผู้ฟั่
ตั่าพระสูตรที่ล่าถึุุพพิถา
ีพระสูตรหลาแห่ใพระไตรปิฎที่แสให้เห็ถึารใชุุ้พพิถาใารเทศาขพระพุทธเจ้า ตั่าที่ชัเจที่สุคื ทีฆิา สีลขัธรรค หาิทาสูตร ใพระสูตรี้ พระพุทธเจ้าทรแสธรระแ่ภิษุทั้หลา โเริ่ต้จาเรื่่าๆ ที่ผู้ฟัคุ้เค และค่ๆ ำไปสู่หลัธรรที่ลึซึ้ิ่ขึ้ ัี้
ทาถา (เรื่ทา): พระค์ทรเริ่ต้้ารล่าถึาิสส์ขารให้ทา ารเสีสละ และารแ่ปั ซึ่เป็คุณธรรเื้ต้ที่ทุคสาารถปฏิัติไ้
สีลถา (เรื่ศีล): ต่า พระค์ทรแสถึคาสำคัญขารรัษาศีล ารประพฤติีาทาา าจา และใจ ซึ่เป็พื้ฐาขารู่ร่ัใสัค่าสสุข และเป็าทฐาขารปฏิัติธรรใระัที่สูขึ้
สัคคถา (เรื่สรรค์): เื่ผู้ฟัเิคาเข้าใจและเห็คุณค่าขารให้ทาและารรัษาศีลแล้ พระค์จึทรแสถึผลแห่รรีที่จะำไปสู่คาสุขใโลห้า หรืใสรรค์ ซึ่เป็ราัลสำหรัผู้ที่ประพฤติธรร
าาั าทีั โาโร สัิเลโส (โทษขา คาต่ำทรา และคาเศร้าห): หลัจาั้ พระค์ทรชี้ให้เห็ถึโทษภัและคาทุข์ที่เิจาารติู่ใาารณ์ คาไ่เที่แท้ และคาไ่ั่ืขคาสุขทาโล เพื่ให้ผู้ฟัเิคาเื่ห่าและคลาคาึั่ใา
เขัเ าิสัโส (าิสส์แห่ารจาา): เื่ผู้ฟัเริ่เห็โทษขาแล้ พระค์จึทรแสถึาิสส์และคาสุขที่แท้จริัเิจาารจาา ารละทิ้คาผูพัใโลี์ และารุ่สู่คาสภาใ
จาตุราริสัจจาุุพพิถา (เรื่ริสัจสี่ตาลำั): ใที่สุ พระค์จึทรแสถึหลัธรรัสูสุคื ริสัจสี่ ซึ่เป็คาจริัประเสริฐสี่ประาร ไ้แ่ ทุข์ สุทั ิโรธ และรรค ซึ่เป็หทาแห่ารัทุข์โสิ้เชิ
จาตั่าใหาิทาสูตรี้ เราจะเห็ไ้่าชัเจ่า พระพุทธเจ้าทรใชุุ้พพิถาใารเทศา โเริ่ต้จาเรื่ที่่าและใล้ตั ค่ๆ ำไปสู่หลัธรรที่ลึซึ้และเป็เป้าหาสูสุขารปฏิัติธรร ารสธรระใลัษณะี้ช่ให้ผู้ฟัค่ๆ เิคาเข้าใจและพัฒาจิตใจไปตาลำั ไ่รู้สึ่าหลัธรรั้าเิ่าที่จะเข้าถึหรืปฏิัติไ้
จาหาิทาสูตรแล้ ัีพระสูตรื่ๆ ีาาที่แสให้เห็ถึารใชุุ้พพิถาใารเทศาขพระพุทธเจ้า เช่ ัชฌิิา ูลปัณณาส์ ธัทาาทสูตร ซึ่พระค์ทรแสธรระแ่พระสารีุตรและพระโคคัลลาะ โเริ่ต้จาารล่าถึารให้ทา ารรัษาศีล และารเจริญภาา ่ที่จะำไปสู่ารพิจารณาถึคาไ่เที่ คาเป็ทุข์ และคาเป็ัตตาขขัธ์ห้า
คาสำคัญขุุพพิถาใารเทศาขพระพุทธเจ้า
ารใชุุ้พพิถาใารเทศาขพระพุทธเจ้าั้ ีคาสำคัญ่าิ่้เหตุผลหลาประาร ัี้
เพื่ปรัให้เข้าัระัสติปัญญาและคาพร้ขผู้ฟั: พระพุทธค์ทรีพระญาณหั่รู้ถึคาแตต่าใระัสติปัญญาและคาพร้ขแต่ละุคคล ารเริ่ต้้เรื่่าๆ ที่ผู้ฟัคุ้เค จะช่ให้พเขาสาารถติตาและเข้าใจใหลัธรรไ้่าขึ้ เื่พื้ฐาคาเข้าใจั่คแล้ จึค่ๆ ำไปสู่หลัธรรที่ลึซึ้ิ่ขึ้
เพื่สร้าคาศรัทธาและคาเชื่ั่: เื่ผู้ฟัไ้ิไ้ฟัธรระที่สาารถำไปปฏิัติไ้จริใชีิตประจำั และเห็ผลขารปฏิัติั้ ็จะเิคาศรัทธาและคาเชื่ั่ใคำสขพระพุทธเจ้าาิ่ขึ้ ซึ่เป็สิ่สำคัญที่จะทำให้พเขาุ่ั่ใารศึษาและปฏิัติตาหลัธรรต่ไป
เพื่ค่ๆ ขัเลาจิตใจ: ารปฏิัติธรรเป็ระารขารขัเลาจิตใจให้ริสุทธิ์จาิเลส ตัณหา และุปาทา ซึ่ต้าศัารฝึฝ่าค่เป็ค่ไป ารเริ่ต้้ารให้ทาและารรัษาศีล จะช่ลคาเห็แ่ตัและคาเีเีผู้ื่ลไ้ เื่จิตใจเริ่ีคาเตตาและสาขึ้ ็จะพร้ที่จะรัฟัและเข้าใจใหลัธรรที่สูขึ้ไปไ้
เพื่ำไปสู่เป้าหาสูสุขารปฏิัติธรร: ุุพพิถาเป็เหืแผที่ำทาที่ค่ๆ พาผู้ปฏิัติธรรไปสู่เป้าหาสูสุคื ารัทุข์โสิ้เชิ ารเริ่ต้จาพื้ฐาที่ั่คและค่ๆ พัฒาไปตาลำั จะช่ให้ารปฏิัติธรรเป็ไป่าีประสิทธิภาพและไ่หลทา
คาเชื่โขุุพพิถาัหลัธรรื่ๆ ใพระพุทธศาสา
หลัธรรุุพพิถาั้ ิไ้ำรู่โลำพั แต่ีคาเชื่โ่าลึซึ้ัหลัธรรื่ๆ ใพระพุทธศาสา โเฉพาะ่าิ่ัหลั ริสัจสี่ และ รรคีค์ 8
คาสัพัธ์ัริสัจสี่
ริสัจสี่ คืคาจริัประเสริฐสี่ประารที่พระพุทธเจ้าทรค้พและำาสั่ส ซึ่เป็หัใจสำคัญขพระพุทธศาสา ไ้แ่
ทุข์ (Dukkha): คาจริ่า้คาทุข์ คาไ่สาา ไ่สาใจ คาไ่สหั
สุทั (Samudaya): คาจริ่า้เหตุแห่ทุข์ ตัณหา คาา
ิโรธ (Nirodha): คาจริ่า้คาัทุข์ ภาะที่ปราศจาตัณหา
รรค (Magga): คาจริ่า้หทาแห่ารัทุข์ ริรรคีค์ 8
ุุพพิถาั้ เปรีเสืารปูพื้ฐาคาเข้าใจที่จะำไปสู่ารตระหัใริสัจสี่ ารเริ่ต้้ารให้ทาและารรัษาศีล ช่ลคาเห็แ่ตัและคาเีเี ซึ่เป็ลัษณะขตัณหาที่เป็เหตุแห่ทุข์ ารพิจารณาโทษขาและารเห็าิสส์ขารจาา ช่ให้เิคาเื่ห่าใคาสุขทาโลที่ไ่เที่แท้ และหัาสใจใคาสุขที่แท้จริัเิจาคาสภาใ ซึ่เป็แทาไปสู่ารัทุข์
เื่จิตใจไ้รัารขัเลาใระัหึ่แล้ ็จะพร้ที่จะพิจารณาถึคาจริขชีิตตาหลัริสัจสี่ไ้่าลึซึ้ิ่ขึ้ ารเข้าใจใคาทุข์และเหตุแห่ทุข์ จะำไปสู่คาปรารถาที่จะัทุข์ และารปฏิัติตารรคีค์ 8 ็คืหทาที่จะำไปสู่ารัทุข์ั้เ
คาสัพัธ์ัรรคีค์ 8
รรคีค์ 8 คืหทาัประเสริฐ 8 ประารที่ำไปสู่ารัทุข์ ไ้แ่
สัาทิฏฐิ (Sammā-diṭṭhi): คาเห็ช เข้าใจถูต้ใริสัจสี่
สัาสััปปะ (Sammā-saṅkappa): คาำริช คิจาา คิไ่พาาท คิไ่เีเี
สัาาจา (Sammā-vācā): าจาช เ้จาารพูเท็จ พูส่เสี พูคำหา พูเพ้เจ้
สัาััตะ (Sammā-kammanta): ารระทำช เ้จาารฆ่าสัต์ ลัทรัพ์ ประพฤติผิใา
สัาาชีะ (Sammā-ājīva): ารเลี้ชีพช เ้จาารเลี้ชีพใทาที่ผิ
สัาาาะ (Sammā-vāyāma): คาเพีรช เพีรระัุศลที่ัไ่เิ เพีรละุศลที่เิขึ้แล้ เพีรสร้าุศลที่ัไ่เิ เพีรรัษาุศลที่เิขึ้แล้
สัาสติ (Sammā-sati): สติช ระลึรู้า เทา จิต ธรร ตาคาเป็จริ
สัาสาธิ (Sammā-samādhi): สาธิช ารีจิตตั้ั่ ส
ุุพพิถาั้ เป็เหืัไขั้ต้ที่จะำไปสู่ารปฏิัติตารรคีค์ 8 ารให้ทาและารรัษาศีล เป็ารเริ่ต้ขารประพฤติชทาาและาจา ซึ่สคล้ัสัาััตะและสัาาจา ารพิจารณาโทษขาและารเห็าิสส์ขารจาา เป็ารพัฒาสัาสััปปะ คืารคิจาา ารเจริญสติและารทำสาธิ เป็ารพัฒาสัาสติและสัาสาธิ
เื่ผู้ปฏิัติธรรไ้ฝึฝตเตาหลัุุพพิถาาใระัหึ่ ็จะีคาพร้ที่จะพัฒาปัญญาและคาเข้าใจใริสัจสี่ ซึ่เป็พื้ฐาขสัาทิฏฐิ เื่ีคาเห็ชแล้ ็จะสาารถปฏิัติตาค์ประื่ๆ ขรรคีค์ 8 ไ้่าถูต้และีประสิทธิภาพาิ่ขึ้
โสรุปแล้ ุุพพิถาั้เป็แทาารสธรระที่สำคัญิ่ใพระพุทธศาสา เป็เหืราฐาที่ั่คที่จะำพาผู้ปฏิัติธรรไปสู่คาเข้าใจใหลัธรรที่ลึซึ้ิ่ขึ้ และำไปสู่ารปฏิัติที่ถูต้เพื่รรลุเป้าหาสูสุคื ารัทุข์โสิ้เชิ ารศึษาและทำคาเข้าใจใุุพพิถา จึเป็้าแรที่สำคัญสำหรัผู้ที่ต้ารจะเิทาเส้ทาแห่ธรระ เพื่พัคาสสุขและคาหลุพ้ที่แท้จริใชีิต
ทที่ 2: ทาาุุพพิถา - เริ่ต้้ารให้
ใลำัแห่ารเรีรู้และปฏิัติธรรตาแทาุุพพิถา ทแรที่เราไ้ทำคาเข้าใจถึคาสำคัญขารศึษาธรระ่าเป็ขั้ตั้ เปรีเสืารเปิประตูสู่โลแห่ปัญญาและคาเตตา ัี้ เราจะ้าเข้าสู่ทที่ส ซึ่เป็จุเริ่ต้ขารปฏิัติธรร่าแท้จริ ั่คื ทาาุุพพิถา หรืารเริ่ต้้ารให้
ารให้ หรืที่ใภาษาาลีเรี่า ทา (Dāna) ถืเป็คุณธรรประารแรและประารสำคัญิ่ใพระพุทธศาสา เป็เสืเล็พัธุ์แห่คาีาที่จะเติโตาใจิตใจขผู้ปฏิัติ และเป็ราฐาสำคัญขารพัฒาคุณธรรื่ๆ ให้เจริญิ่ขึ้ไป ารให้ิไ้จำัู่เพีารสิ่ขภาเท่าั้ แต่ัรถึารให้คาช่เหลื ารให้ภั ารให้คารู้ และารให้คาปลภั ซึ่ล้แล้แต่เป็ารแสขจิตใจที่เปี่้เตตา รุณา และคาเื้เฟื้เผื่แผ่
คาหาและาิสส์ขารให้ (ทา)
ารให้ (ทา) ใริทขพระพุทธศาสาีคาหาที่ลึซึ้และ้าขา่าเพีแค่ารสิ่ขให้แ่ผู้ื่ เพื่ให้เข้าใจถึคาสำคัญขทาาุุพพิถา่าถ่แท้ เราจึจำเป็ต้พิจารณาถึคาหาและาิสส์ขารให้ใแุ่ต่าๆ
คาหาขารให้ใริทขพระพุทธศาสา
ใริทขพระพุทธศาสา ารให้ (ทา) หาถึ ารสละซึ่สิ่ที่ตีู่ ้เจตาัริสุทธิ์ เพื่ประโช์และคาสุขขผู้ื่ ารให้ใทาธรรั้ ิไุ้่เ้ไปทีู่ลค่าขสิ่ที่ให้เพี่าเี แต่ให้คาสำคัญ่าิ่ั เจตา (Cetanā) หรืคาตั้ใจขผู้ให้ จิตใจที่ประ้คาเตตา รุณา คาเื้เฟื้เผื่แผ่ และคาปรารถาีต่ผู้ื่ คืหัใจสำคัญขารให้ใพระพุทธศาสา
ารให้ใทาธรรัเป็าร ละาคาตระหี่ถี่เหีและคาึั่ถืั่ใทรัพ์สิ ซึ่เป็ิเลสที่ครจิตใจและเป็่เิแห่คาทุข์ ารฝึให้ทา่าส่ำเสจะช่ให้จิตใจค่ๆ คลาคาึั่ใัตถุภา และหัาให้คาสำคัญัคุณค่าทาจิตใจาิ่ขึ้
จาี้ ารให้ัเป็าร สร้าคาสัพัธ์ที่ีาัผู้ื่ เป็ารแสถึคาเห็เห็ใจและคาปรารถาที่จะช่เหลืผู้ื่ให้พ้จาคาทุข์า ารให้จึเป็เครื่ืสำคัญใารสร้าสัคที่เื้เฟื้เผื่แผ่และีคาสุข
าิสส์ขารให้ทั้ใโลี้และโลห้า
พระพุทธเจ้าทรตรัสถึาิสส์หรืผลีขารให้ทาไ้าา ทั้ผลที่ปราฏใชีิตปัจจุัและผลที่จะไ้รัใภพชาติห้า าิสส์ขารให้ทาั้ีหลาหลาประาร ขึู้่ัเจตาขผู้ให้ ัตถุที่ให้ และผู้รัที่ไ้รั
าิสส์ใโลี้:
เป็ที่รัใคร่ขคทั่ไป: ผู้ที่ให้ทาเป็ประจำ่เป็ที่รัใคร่และเคารพัถืขคทั่ไป เพราะารให้เป็ารแสถึคาี้ำใจและคาเื้เฟื้เผื่แผ่
เป็ที่ชื่ชขคีีปัญญา: ัณฑิตและผู้ีปัญญา่ชื่ชและ่ผู้ที่ให้ทา เพราะเห็่าเป็ารระทำที่ประเสริฐและเป็ประโช์ต่สัค
ีชื่เสีเีรติคุณีา: ผู้ที่ให้ทา่าส่ำเส ่ไ้รัารล่าขาถึใทาที่ีา เป็ที่รู้จัและ่ใสัค
ีคาสุขใจและคาิ่เใจ: ารให้ทา้จิตใจที่ริสุทธิ์จะำาซึ่คาสุขใจและคาิ่เใจแ่ผู้ให้ เพราะเป็ารระทำที่ตรัข้าัคาเห็แ่ตั
เป็ผู้ีจิตใจ่โและเตตา: ารฝึให้ทาู่เสจะช่ขัเลาจิตใจให้ีคา่โ เตตา และเห็เห็ใจผู้ื่าิ่ขึ้
เป็ผู้ไ่ประาทใชีิต: ผู้ที่ให้ทา่ตระหัถึคาไ่แ่ขชีิต และเห็คุณค่าขารทำคาีใขณะที่ัีโาส
เป็ผู้ีทรัพ์สัติั่ค: แ้่าารให้ทาจะเป็ารสละ แต่ใทาธรรแล้ ารให้ทาเป็เหตุแห่คาั่คั่ใปัจจุัและาคต เพราะเป็ารสั่สุญุศล
าิสส์ใโลห้า:
ไ้เิใสุคติภูิ: ผู้ที่ให้ทาเป็ประจำ เื่ละจาโลี้ไปแล้ ่ีโาสไ้ไปเิใสุคติภูิ เช่ สรรค์ ซึ่เป็ภพภูิที่ีคาสุขและคาสาา่าโลุษ์
ีรูปา ผิพรรณผ่ใส: าิสส์ขารให้ทา้จิตใจที่เิาและไ่ตระหี่ จะส่ผลให้ผู้ที่เิให่ีรูปร่าห้าตาที่สา ผิพรรณผ่ใส
ีทรัพ์สัติริูรณ์: ผู้ที่เคให้ทาาใีตชาติ เื่เิให่ใภพภูิที่ี ่ีโาสที่จะีทรัพ์สัติทีุ่สูรณ์ ไ่ขัส
ีำาจและริาร: ารให้ทา้คาเคารพและ่ผู้รั จะส่ผลให้ผู้ที่เิให่ีำาจและีริารที่ี
ีปัญญาเฉลีฉลา: ารให้ธรรทา หรืารให้คารู้ จะส่ผลให้ผู้ที่เิให่ีสติปัญญาเฉลีฉลา สาารถเข้าใจธรระไ้่า
รรลุรรคผลิพพาไ้โ่า: ารให้ทาเป็พื้ฐาสำคัญขารปฏิัติธรร เื่จิตใจไ้รัารขัเลา้ารให้ทาแล้ ็จะ่าต่ารเจริญสติปัญญาและรรลุรรคผลิพพาใที่สุ
ประเภทขารให้และระัขารให้
ารให้ใพระพุทธศาสาีหลาหลาประเภทและีระัที่แตต่าัไป ารทำคาเข้าใจใประเภทและระัขารให้ จะช่ให้เราสาารถเลืให้ไ้่าเหาะสและเิประโช์สูสุ
ประเภทขารให้:
พระพุทธเจ้าทรจำแประเภทขารให้ไ้หลา่า แต่โหลัๆ แล้ สาารถแ่ไ้เป็ 4 ประเภทใหญ่ๆ คื
ารให้ัตถุ (Āmisadāna): คืารให้สิ่ขเครื่ใช้ต่าๆ ที่เป็ประโช์แ่ผู้ื่ เช่ าหาร เสื้ผ้า า ทีู่่าศั เิท หรืสิ่ำคาสะต่าๆ ารให้ัตถุเป็ารช่เหลืผู้ื่ใ้าปัจจัพื้ฐาใารำรชีิต และเป็ารแสถึคาเื้เฟื้เผื่แผ่
ารให้ภั (Khamādāna): คืารให้ภัแ่ผู้ที่เคล่เิหรืทำผิต่เรา ารให้ภัเป็ารละาคาโรธ คาแค้ และคาาฆาตพาาท ซึ่เป็ุศลที่ทำลาจิตใจขเรา ารให้ภัเป็ารแสถึคาเตตา รุณา และคาเข้าใจใคาผิพลาขผู้ื่
ารให้คารู้ (ธรรทา) (Dhammadāna): คืารให้คารู้ใพระธรรคำสขพระพุทธเจ้าแ่ผู้ื่ เช่ ารสธรระ ารแสธรร ารให้หัสืธรระ หรืารเผแผ่พระธรร ารให้ธรรทาเป็ารช่เหลืผู้ื่ให้เข้าใจใคาจริขชีิตและหทาแห่ารัทุข์ ซึ่ถืเป็ารให้ที่ประเสริฐที่สุ เพราะเป็ารำทาผู้ื่ไปสู่คาสุขที่แท้จริและั่ื
ารให้คาไ่ีภั (ภัทา) (Abhayadāna): คืารให้คาปลภัและคาสาใจแ่ผู้ื่ ารไ่เีเีผู้ื่ ารช่เหลืผู้ที่ำลัตู่ใัตรา หรืารปลโผู้ที่ำลัหาลั ล้เป็ารให้ภัทา ารให้ภัทาเป็ารแสถึคาเตตา รุณา และคาปรารถาที่จะให้ผู้ื่พ้จาคาทุข์และคาหาลั
ระัขารให้:
ารให้ทาัีระัที่แตต่าัไป ขึู้่ัคาเสีสละและคาตั้ใจขผู้ให้ สาารถแ่ไ้เป็ 3 ระั คื
ทาที่ให้้คาเคารพและตั้ใจ: คืารให้สิ่ที่ีที่สุเท่าที่ตีู่ ้คาเคารพและ่ผู้รั ารให้ใระัี้แสถึคาใส่ใจและคาปรารถาี่าแท้จริ
ทาที่ให้้คาจำใจหรืเสีไ่ไ้: คืารให้เพราะถูัคั หรืให้เพีเล็้้คาเสีา ารให้ใระัี้าิสส์่ไ่าเท่าัารให้้คาเต็ใจ
ทาที่ให้้คาไ่เคารพหรืไ่ใส่ใจ: คืารให้สิ่ที่ไ่ี หรืให้้คาูถูเหีหาผู้รั ารให้ใระัี้ไ่่ให้เิาิสส์ที่ี และาจำาซึ่ผลเสีใภาหลั
ารให้ัตถุ (Āmisadāna)
ารให้ัตถุเป็รูปแขารให้ที่เห็ไ้ชัเจและปฏิัติไ้่าที่สุใชีิตประจำั ัตถุที่สาารถให้ไ้ั้ีาาหลาชิ ขึู้่ัคาจำเป็และคาเหาะสขแต่ละสถาารณ์ ตั่าขารให้ัตถุ ไ้แ่
ารให้าหารและ้ำื่: เป็ารช่เหลืผู้ที่ำลัหิโหและระหา ให้สาารถำรชีิตู่ไ้
ารให้เสื้ผ้าและเครืุ่่ห่: เป็ารช่เหลืผู้ที่ขาแคลเครืุ่่ห่ ให้ีคาุ่และปปิร่าา
ารให้าและเครื่ืแพท์: เป็ารช่เหลืผู้ที่เจ็ป่ ให้ไ้รัารรัษาและรรเทาคาทุข์ทรา
ารให้ทีู่่าศั: เป็ารช่เหลืผู้ที่ไ่ีทีู่่าศั ให้ีที่พัพิที่ปลภั
ารให้เิทและทรัพ์สิ: เป็ารช่เหลืผู้ที่ขัส ให้สาารถำไปใช้จ่าใสิ่ที่จำเป็
ารให้าพาหะ: เป็ารช่เหลืผู้ที่ต้ารเิทา ให้ีคาสะสาและรเร็
ารให้หัสืและุปรณ์ารศึษา: เป็ารสัสุารเรีรู้และพัฒาปัญญาขผู้ื่
ใารให้ัตถุ สิ่สำคัญที่ครคำึถึคื คาเหาะสและคาจำเป็ขผู้รั ารให้สิ่ที่ผู้รัต้ารและสาารถำไปใช้ประโช์ไ้จริ ่ีคุณค่าา่าารให้สิ่ที่ไ่เหาะสหรืไ่จำเป็ จาี้ เจตาขผู้ให้ ็ีคาสำคัญ่าิ่ ารให้้จิตใจที่ริสุทธิ์และเตตา ่่ให้เิาิสส์ที่ิ่ใหญ่
ารให้ภั (Khamādāna)
ารให้ภัเป็ารให้ที่ต้าศัคาเข้แข็ทาจิตใจและคาเข้าใจใธรรชาติขุษ์ ารให้ภัคืารปล่าคาโรธ คาแค้ และคาาฆาตพาาทที่เิขึ้ใจิตใจขเรา ารไ่ให้ภัจะทำให้จิตใจขเราเต็ไป้คาขุ่เคืและคาทุข์ทรา เปรีเสืารแหิหัไ้ตลเลา
ารให้ภัิไ้หาคา่าเราเห็้ัารระทำผิขผู้ื่ หรืเป็ารเ้คาผิั้ แต่เป็าร ปลปล่ตัเราเจาคาทุข์ที่เิจาคาโรธแค้ ารให้ภัเป็ารแสถึคาเตตา รุณา และคาเข้าใจ่าุษ์ทุค่ีโาสทำผิพลาไ้
าิสส์ขารให้ภั:
ทำให้จิตใจสและเป็สุข: ารให้ภัเป็ารปลปล่ภาระหัจาจิตใจ ทำให้จิตใจเาสาและเป็สุข
ลคาขัแ้และคาาหา: ารให้ภัช่ลคาตึเครีและคาขัแ้ระห่าุคคล ทำให้คาสัพัธ์ีขึ้
ส่เสริคาเตตาและรุณา: ารฝึให้ภัู่เส จะช่พัฒาคาเตตา รุณา และคาเห็เห็ใจผู้ื่
เป็แ่าที่ีแ่ผู้ื่: ารให้ภัเป็ารระทำที่ประเสริฐและเป็แ่าที่ีให้ผู้ื่ปฏิัติตา
ช่ให้หลุพ้จาจรแห่ารแ้แค้: ารให้ภัเป็ารตัจรแห่ารแ้แค้และารจเร ซึ่เป็่เิแห่คาทุข์ไ่สิ้สุ
ารให้ภัาจเป็เรื่าสำหรัาค โเฉพาะ่าิ่เื่ถูระทำ่ารุแร แต่ารฝึฝจิตใจให้รู้จัารให้ภั จะำาซึ่ประโช์และคาสุข่าแท้จริ
ารให้คารู้ (ธรรทา) (Dhammadāna)
ารให้คารู้ หรืธรรทา ถืเป็ารให้ที่ประเสริฐที่สุใรราารให้ทั้ป เพราะเป็ารให้แสส่าแห่ปัญญาแ่ผู้ื่ ำทาพเขาให้เข้าใจใคาจริขชีิตและหทาแห่ารัทุข์ ทรัพ์สิเิทหรืัตถุื่ๆ ั้ เื่ให้ไปแล้็าจหสิ้ไป แต่คารู้ที่ถูต้ั้จะัคู่และสาารถำไปใช้ให้เิประโช์ไ้ตลไป
รูปแขารให้ธรรทา:
ารสธรระ: ารถ่าทคารู้คาเข้าใจใพระธรรคำสขพระพุทธเจ้าให้แ่ผู้ื่
ารแสธรร: ารธิาและขาคาใพระธรรให้ผู้ฟัเิคาเข้าใจและำไปปฏิัติไ้
ารให้หัสืธรระ: ารหัสืธรระ หรืสื่ธรระื่ๆ ให้แ่ผู้ที่สใจศึษา
ารเผแผ่พระธรร: ารสัสุิจรรต่าๆ ที่เป็ารเผแผ่พระพุทธศาสา
ารสร้าัหรืสถาที่ปฏิัติธรร: เป็ารสร้าสถาที่ให้ผู้คไ้าศึษาและปฏิัติธรร
ารสัสุพระภิษุสฆ์และผู้ทรศีล: เป็ารสัสุผู้ที่ำรตู่ใพระธรริั ให้สาารถปฏิัติศาสิจและเผแผ่พระธรรต่ไปไ้
าิสส์ขารให้ธรรทา:
ทำให้ผู้ให้ีปัญญาเฉลีฉลา: ารให้ธรรทาเป็ารสั่สปัญญา ทำให้ผู้ให้ีคาเข้าใจใธรระที่ลึซึ้ิ่ขึ้
เป็ที่เคารพัถืขคีีปัญญา: ผู้ที่ให้ธรรทา่เป็ที่เคารพัถืและ่ขัณฑิตและผู้ีปัญญา
ำผู้ื่ไปสู่คาสุขที่แท้จริ: ารให้ธรรทาเป็ารช่เหลืผู้ื่ให้พ้จาคาทุข์และพัคาสุขที่แท้จริ
เป็ารสืทพระพุทธศาสา: ารให้ธรรทาเป็ารช่ธำรรัษาและสืทพระพุทธศาสาให้ำรู่ต่ไป
เป็เหตุแห่ารรรลุรรคผลิพพา: ารให้ธรรทาเป็ุญุศลที่ิ่ใหญ่ และเป็ปัจจัสำคัญใารรรลุรรคผลิพพา
ารให้คาไ่ีภั (ภัทา) (Abhayadāna)
ารให้คาไ่ีภั หรืภัทา คืารให้คาปลภัและคาสาใจแ่ผู้ื่ เป็ารแสถึคาเตตา รุณา และคาปรารถาที่จะให้ผู้ื่พ้จาคาหาลัและคาทุข์ทรา
รูปแขารให้ภัทา:
ารไ่เีเีผู้ื่: ารละเ้จาารทำร้าผู้ื่ทั้ทาา าจา และใจ
ารช่เหลืผู้ที่ำลัตู่ใัตรา: ารเข้าไปช่เหลืผู้ที่ำลัเืร้หรืประสภัต่าๆ
ารปลโผู้ที่ำลัหาลัหรืเสีใจ: ารให้ำลัใจและปลประโลผู้ที่ำลัทุข์ใจ
ารปล่สัต์: ารไถ่ชีิตสัต์ที่ำลัจะถูฆ่า หรืารปล่สัต์ที่ถูัขั
ารสร้าคาสสุขใสัค: ารส่เสริให้เิคารั คาสาัคคี และคาเข้าใจัีใสัค
าิสส์ขารให้ภัทา:
ทำให้ผู้ให้ีคาสุขและปราศจาคาลั: ารให้ภัทาเป็ารขจัคาลัและคาัลใจิตใจขผู้ให้
เป็ที่รัใคร่ขุษ์และสัต์ทั้หลา: ผู้ที่ให้ภัทา่เป็ที่รัใคร่และไ้าใจขผู้ื่
ีสุขภาพแข็แรและาุืา: าิสส์ขารไ่เีเีผู้ื่ าจส่ผลให้ีสุขภาพแข็แรและาุืา
จิตใจสและั่ค: ารให้ภัทาช่ให้จิตใจสและั่ค ไ่หาหั่ต่ภััตราต่าๆ
เป็ปัจจัแห่ารรรลุธรร: จิตใจที่เปี่้คาเตตาและปราศจาคาลั ่เป็พื้ฐาที่ีใารปฏิัติธรร
เจตาและคาสำคัญขจิตใจใารให้
ใารให้ทา สิ่ที่สำคัญิ่่าัตถุที่ให้ คื เจตา (Cetanā) หรืคาตั้ใจขผู้ให้ พระพุทธเจ้าทรให้คาสำคัญัจิตใจที่ประ้คาเตตา รุณา และคาปรารถาีใารให้ทาา่าูลค่าขสิ่ที่ให้เสีี
ารให้้จิตที่ริสุทธิ์และเตตา
ารให้ทา้จิตที่ริสุทธิ์ หาถึ ารให้้คาเต็ใจ ไ่ีคาเสีา ไ่ีคาหัใผลตแทส่ตั และไ่ีเจตาแแฝ ารให้้จิตที่เตตา หาถึ ารให้้คาปรารถาที่จะให้ผู้ื่ีคาสุข พ้จาคาทุข์ และีคาเป็ู่ที่ีขึ้
เื่เราให้ทา้จิตที่ริสุทธิ์และเตตา จิตใจขเราจะเิา ผ่ใส และเต็ไป้คาสุข คาสุขที่เิจาารให้ี้เป็คาสุขที่ประณีตและั่ื่าคาสุขที่เิจาารไ้รัเสีี เพราะเป็คาสุขที่เิจาภาใจิตใจขเราเ
คาสำคัญขจิตใจใารให้:
ำหาิสส์ขารให้: เจตาใารให้เป็ตัำหาิสส์ขารให้ ทาที่ให้้จิตใจที่ีา ่ีาิสส์า่าทาที่ให้้จิตใจที่ไ่ริสุทธิ์
เป็ารขัเลาจิตใจ: ารให้ทา้จิตเตตาเป็ารฝึฝจิตใจให้ละาคาเห็แ่ตัและคาตระหี่ถี่เหี
สร้าคาสุขที่แท้จริ: คาสุขที่เิจาารให้้จิตใจที่ีา เป็คาสุขที่แท้จริและั่ื
ำไปสู่ารพัฒาคุณธรรื่ๆ: ารให้ทาเป็พื้ฐาขารพัฒาคุณธรรื่ๆ เช่ ศีล ขัติ และปัญญา
ารให้โไ่หัผลตแท
ารให้ทาโไ่หัผลตแท เป็ลัษณะขารให้ที่ริสุทธิ์และประเสริฐที่สุ ารให้โไ่หัผลตแท หาถึ ารให้้คาปรารถาี่าแท้จริ โไ่คาหั่าจะไ้รัารตแทใๆ ลัคืา ไ่่าจะเป็คำขคุณ าร่ หรืผลประโช์ื่ๆ
ารให้โไ่หัผลตแทเป็ารละาคาึั่ถืั่ใผลขารระทำ เป็ารฝึฝจิตใจให้เป็ิสระจาารคาหั เื่เราให้ทา้จิตใจเช่ี้ จิตใจขเราจะริสุทธิ์และเป็ิสระ่าแท้จริ
าิสส์ขารให้โไ่หัผลตแท:
จิตใจริสุทธิ์และผ่ใส: ารให้โไ่หัผลตแท ทำให้จิตใจขผู้ให้ริสุทธิ์และผ่ใสจาิเลส
คาสุขที่แท้จริและั่ื: คาสุขที่เิจาารให้โไ่หัผลตแท เป็คาสุขที่แท้จริและั่ื เพราะไ่ไ้ขึู้่ัปัจจัภา
เป็ารสั่สุญุศลที่ิ่ใหญ่: ารให้ทาโไ่หัผลตแท เป็ารสั่สุญุศลที่ิ่ใหญ่ และเป็ปัจจัสำคัญใารรรลุรรคผลิพพา
ใที้ เราไ้ทำคาเข้าใจถึคาหา าิสส์ ประเภท และคาสำคัญขทาาุุพพิถา หรืารเริ่ต้้ารให้ ารให้ทาิไ้เป็เพีารสิ่ขภาเท่าั้ แต่ัรถึารให้ภั ารให้คารู้ และารให้คาไ่ีภั ซึ่ล้แล้แต่เป็ารแสขจิตใจที่เปี่้เตตา รุณา และคาเื้เฟื้เผื่แผ่ สิ่ที่สำคัญที่สุใารให้ทาคื เจตาและจิตใจขผู้ให้ ารให้้จิตที่ริสุทธิ์ เตตา และไ่หัผลตแท ่ำาซึ่าิสส์และคุณประโช์ัาาทั้ใโลี้และโลห้า ารฝึให้ทา่าส่ำเสจึเป็จุเริ่ต้ที่สำคัญขารพัฒาจิตใจและ้าห้าเส้ทาแห่ธรระ ใทต่ไป เราจะศึษาถึคุณธรรประารที่สใุุพพิถา ั่คื สีลาุุพพิถา หรืารรัษาา าจา ใจ ให้ริสุทธิ์
ทที่ 3: สีลาุุพพิถา - ารรัษาา าจา ใจ ให้ริสุทธิ์
เื่จิตใจไ้รัารหล่เลี้้ารให้ทา ซึ่เป็เล็พัธุ์แห่คาเื้เฟื้เผื่แผ่แล้ ขั้ตต่ไปใุุพพิถาคื สีลาุุพพิถา หรืารฝึฝรัษาศีล ซึ่เป็ารระัจิตใจให้ริสุทธิ์ิ่ขึ้ ศีลเปรีเสืรั้ที่ช่ปป้รัษาจิตใจขเราจาุศลรร และเป็ราฐาที่ั่คสำหรัารเจริญสาธิและปัญญาใลำัต่ไป
ารรัษาศีลิไ้เป็เพีารละเ้จาารระทำที่ไ่ีาเท่าั้ แต่ัรถึารพัฒาคุณธรรภาใจิตใจให้เข้แข็ิ่ขึ้ ารฝึฝศีล่าส่ำเสจะำาซึ่คาสสุข คาเจริญ้าห้า และเป็ปัจจัสำคัญใารรรลุเป้าหาสูสุขพระพุทธศาสา
คาหาและาิสส์ขารรัษาศีล (ศีล)
เพื่ให้เข้าใจถึคาสำคัญขสีลาุุพพิถา่าลึซึ้ เราจึครพิจารณาถึคาหาและาิสส์ขารรัษาศีลใแุ่ต่าๆ
คาหาขศีลใพระพุทธศาสา
คำ่า ศีล (Sīla) ใภาษาาลีีคาหาหลาหลา แต่โหลัแล้ หาถึ ารรัษาา าจา และใจ ให้ตัู้่ใคาีา คาถูต้ และคาส ศีลเป็ารฝึฝตเให้ละเ้จาารระทำที่เป็าปุศล และส่เสริารระทำที่เป็ุญุศล
ใริทขพระพุทธศาสา ศีลิไ้เป็เพีข้ัคัหรืฎเณฑ์ที่ต้ปฏิัติตา่าเคร่ครัเท่าั้ แต่เป็ เจตา (Cetanā) หรืคาตั้ใจที่แ่แ่ใารที่จะประพฤติีา ละเ้คาชั่ และพัฒาคุณธรรภาใจิตใจให้เจริญิ่ขึ้ ศีลจึเป็เรื่ขจิตสำึและคารัผิชต่ารระทำขตเ
ศีลัเป็ พื้ฐาขารู่ร่ัใสัค่าสสุข เื่ทุคตั้ใจรัษาศีล ็จะลปัญหาคาขัแ้ คาเีเี และคาเืร้ที่เิขึ้ใสัค ทำให้เิคาไ้าใจ คาเคารพ และคาเื้เฟื้เผื่แผ่ซึ่ัและั
จาี้ ศีลัเป็ าทฐาสำคัญขารปฏิัติธรรใระัที่สูขึ้ จิตใจที่ไ้รัารฝึฝให้ตั้ัู่่ใศีล จะีคาสและีพลัเพีพที่จะเจริญสาธิและปัญญาไ้่าีประสิทธิภาพ
าิสส์ขารรัษาศีลต่ตเและสัค
ารรัษาศีลำาซึ่าิสส์หรืผลีาา ทั้ต่ตัผู้รัษาเและต่สัคโร
าิสส์ต่ตเ:
ีคาสุขาสุขใจ: ผู้ที่รัษาศีล่ีคาสาใจ ไ่ีคาหาระแหรืคารู้สึผิจาารระทำที่ไ่ีา
ีคาสภาใ: จิตใจที่ปราศจาคาุ่าจาารละเิศีล จะีคาสและตั้ั่ไ้่า
ีคาั่ใจใตเ: ผู้ที่รัษาศีลไ้่าริสุทธิ์่ีคาเชื่ั่ใคาีขตเ
เป็ที่รัใคร่และเคารพัถื: ผู้ที่ประพฤติีาตาหลัศีลธรร ่เป็ที่รัใคร่และเคารพัถืขคทั่ไป
ีสติปัญญาเฉลีฉลา: ารรัษาศีลช่ให้จิตใจปลโปร่ ไ่ถูรจาิเลส ทำให้ีสติปัญญาใารพิจารณาธรรไ้ี
ีสุขภาพีและาุืา: ารละเ้จาารเีเีชีิตผู้ื่ าจส่ผลให้ีสุขภาพีและาุืา
เื่ละจาโลี้ไปแล้ ่ีสุคติเป็ที่ไป: ผู้ที่รัษาศีล่าริสุทธิ์ เื่ตาไปแล้ ่ีโาสไ้ไปเิใสุคติภูิ
เป็พื้ฐาขารรรลุรรคผลิพพา: ารรัษาศีลเป็าทฐาสำคัญขารเจริญสาธิและปัญญา ซึ่เป็หทาแห่ารัทุข์โสิ้เชิ
าิสส์ต่สัค:
สัคีคาสสุข: เื่ทุครัษาศีล ็จะไ่ีารฆ่า ารลัทรัพ์ ารประพฤติผิใา ารพูเท็จ และารื่สุราเรั ทำให้สัคีคาสสุข ปราศจาคาหาลั
เิคาไ้าใจซึ่ัและั: ารรัษาศีลทำให้ผู้คีคาซื่สัต์และจริใจต่ั เิคาไ้าใจและคาเชื่ั่ใัและั
ลปัญหาาชญารรและคารุแร: ารรัษาศีลช่ลารระทำที่เป็ุศล ซึ่เป็สาเหตุขปัญหาาชญารรและคารุแรใสัค
ส่เสริคาเื้เฟื้เผื่แผ่: ารรัษาศีลข้ที่่า้ารไ่ลัทรัพ์ ส่เสริให้ผู้คเคารพใทรัพ์สิขผู้ื่ และาจำไปสู่ารแ่ปัและารช่เหลืซึ่ัและั
สร้าสัคที่ีศีลธรรและจริธรร: ารรัษาศีลเป็พื้ฐาสำคัญขารสร้าสัคที่ีศีลธรรและจริธรร ซึ่เป็ราฐาขารพัฒาสัคที่ั่ื
ประเภทขศีลที่สำคัญใชีิตประจำั
ใพระพุทธศาสาีศีลหลาระัสำหรัุคคลต่าๆ แต่สำหรัฆราาสผู้ครเรื ศีลที่สำคัญและครปฏิัติเป็่าิ่คื ศีล 5
ศีล 5 สำหรัฆราาส
ศีล 5 เป็หลัปฏิัติพื้ฐาสำหรัพุทธศาสิชทั่ไป ีัี้
ปาณาติปาตา เรณี สิขาปะทั สะาทิาิ: ข้าพเจ้าสาทาสิขาท เ้จาารฆ่าสัต์
ะทิาทาา เรณี สิขาปะทั สะาทิาิ: ข้าพเจ้าสาทาสิขาท เ้จาารลัทรัพ์
าเสุิจฉาจารา เรณี สิขาปะทั สะาทิาิ: ข้าพเจ้าสาทาสิขาท เ้จาารประพฤติผิใา
ุสาาทา เรณี สิขาปะทั สะาทิาิ: ข้าพเจ้าสาทาสิขาท เ้จาารพูเท็จ
สุราเระะัชชะปะาทัฏฐาา เรณี สิขาปะทั สะาทิาิ: ข้าพเจ้าสาทาสิขาท เ้จาารื่สุรา เรั และเครื่ื่ึเา ัเป็ที่ตั้แห่คาประาท
คาสำคัญขารรัษาศีลใแต่ละข้
ารรัษาศีลแต่ละข้ีคาสำคัญและีผลระทต่ตเและสัคแตต่าัไป ัี้
ศีลข้ที่ 1: เ้จาารฆ่าสัต์
คาหา: ารละเ้จาารเจตาฆ่า หรืเีเีสิ่ีชีิตทุชิ ไ่่าจะเป็ุษ์ สัต์เล็ หรืสัต์ใหญ่
คาสำคัญ: ารรัษาศีลข้ี้เป็ารแสถึคาเตตา รุณา และคาเคารพใชีิตขผู้ื่ ทำให้เราเป็คที่ไ่เีเีและไ่สร้าคาทุข์ให้ัผู้ื่ ช่ลคารุแรใสัค และส่เสริให้เิคาเื้เฟื้เผื่แผ่
ผลขารละเิ: ารฆ่าสัต์หรืเีเีผู้ื่ ทำให้จิตใจเศร้าห เิคารู้สึผิ และาจำไปสู่ผลรรที่ไ่ีใภาหลั
ศีลข้ที่ 2: เ้จาารลัทรัพ์
คาหา: ารละเ้จาารเาทรัพ์สิขผู้ื่าเป็ขตเ โที่เจ้าขไุ่ญาต ไ่่าจะเป็ารขโ ฉ้โ หรืารทุจริตใรูปแต่าๆ
คาสำคัญ: ารรัษาศีลข้ี้เป็ารเคารพใสิทธิและทรัพ์สิขผู้ื่ ทำให้สัคีคาสสุขและีคาุติธรร ช่ลปัญหาารเารัเาเปรีและารทุจริต
ผลขารละเิ: ารลัทรัพ์หรืโผู้ื่ ทำให้ผู้ื่เืร้ เสีหา และาจำไปสู่คาขัแ้และารฟ้ร้
ศีลข้ที่ 3: เ้จาารประพฤติผิใา
คาหา: ารละเ้จาารีเพศสัพัธ์ัุคคลที่ไ่ใช่คู่ครขต หรืัุคคลทีู่่ใคาูแลขผู้ื่โไ่ไ้รัุญาต
คาสำคัญ: ารรัษาศีลข้ี้เป็ารเคารพใสิทธิขคู่ครผู้ื่ และเป็ารรัษาคาสสุขและคาั่คใครครั ช่ลปัญหาารใจ ารแ่ชิ และคาขัแ้ใเรื่คาสัพัธ์
ผลขารละเิ: ารประพฤติผิใาทำให้เิคาทุข์ใจ คารู้สึผิ และาจทำลาคาสัพัธ์ที่ีัผู้ื่
ศีลข้ที่ 4: เ้จาารพูเท็จ
คาหา: ารละเ้จาารพูที่ไ่เป็คาจริ ารพูโห ารพูส่เสี ารพูคำหา และารพูเพ้เจ้
คาสำคัญ: ารรัษาศีลข้ี้เป็ารรัษาคาจริและคา่าเชื่ถื ทำให้เิคาไ้าใจและคาเข้าใจัีระห่าั ช่ลปัญหาารเข้าใจผิ คาขัแ้ และารทำลาคาสัพัธ์้คำพู
ผลขารละเิ: ารพูเท็จหรืพูไ่ี ทำให้ผู้ื่เสีใจ เืร้ หรืเิคาเข้าใจผิ และาจทำให้ตเเสีคา่าเชื่ถื
ศีลข้ที่ 5: เ้จาารื่สุรา เรั และเครื่ื่ึเา ัเป็ที่ตั้แห่คาประาท
คาหา: ารละเ้จาารื่เครื่ื่ที่ีแลฮล์ และสิ่เสพติต่าๆ ที่ทำให้ขาสติสัปชัญญะ
คาสำคัญ: ารรัษาศีลข้ี้เป็ารรัษาสติและปัญญา ทำให้เราสาารถคคุตเและไ่ประาทใารำเิชีิต ช่ลุัติเหตุ ปัญหาาชญารร และคาเสื่เสีต่าๆ ที่เิจาารขาสติ
ผลขารละเิ: ารื่สุราหรืเสพสิ่ึเา ทำให้ขาสติ คคุตเไ่ไ้ และาจำไปสู่ารละเิศีลข้ื่ๆ และารทำคาผิต่าๆ
ารรัษาศีล 5 ่าเคร่ครั เป็พื้ฐาสำคัญขารำเิชีิตที่ีาและเป็สุข ทั้ต่ตเและสัค
ารฝึฝและพัฒาตเใารรัษาศีล
ารรัษาศีลิใช่เรื่่าเสไป เพราะจิตใจขเราัจะถูชัจู้ิเลส ตัณหา และคาเคชิต่าๆ ัั้ เราจึจำเป็ต้ีารฝึฝและพัฒาตเ่าต่เื่ใารรัษาศีล
ารสำรา าจา ใจ
ารสำรา าจา และใจ เป็หัใจสำคัญขารรัษาศีล
ารสำรา: คืารคคุารระทำทาา ไ่ให้ไปเีเีผู้ื่ เช่ ไ่ฆ่าสัต์ ไ่ลัทรัพ์ ไ่ประพฤติผิใา และไ่ทำร้าผู้ื่
ารสำราจา: คืารคคุคำพู ไ่ให้พูเท็จ พูส่เสี พูคำหา และพูเพ้เจ้ แต่ให้พูใสิ่ที่จริ เป็ประโช์ สร้าสรรค์ และ่โ
ารสำรใจ: คืารคคุคาคิ ไ่ให้คิุศล เช่ คิโลภ คิโรธ คิหล แต่ให้คิใทาุศล เช่ คิเตตา คิรุณา คิให้ภั
ารฝึสำรา าจา และใจ ต้าศัคาีสติและคาเพีรพาา่าต่เื่ เื่เราีคาระัระัใารระทำ คำพู และคาคิขเรา ็จะสาารถป้ัารละเิศีลไ้
ารเจริญสติเพื่รู้เท่าทัิเลส
ารเจริญสติเป็เครื่ืสำคัญใารรัษาศีล สติคืคาระลึรู้ตัู่เส ใทุขณะขารระทำ คำพู และคาคิ เื่เราีสติ เราจะสาารถรู้เท่าทัิเลสต่าๆ ที่เิขึ้ใจิตใจ เช่ คาโลภ คาโรธ คาหล เื่รู้เท่าทัแล้ ็จะสาารถัั้ไ่ให้ิเลสั้ำไปสู่ารละเิศีลไ้
ิธีารเจริญสติเพื่รัษาศีล:
ารีสติใารระทำ: เื่จะทำะไร ให้ีสติรู้่าำลัทำะไร ทำ้เจตาะไร และผลที่จะตาาเป็่าไร
ารีสติใารพู: เื่จะพูะไร ให้ีสติรู้่าำลัจะพูะไร พู้เจตาะไร และคำพูั้จะ่ให้เิประโช์หรืโทษ่าไร
ารีสติใคาคิ: เื่ีคาคิเิขึ้ ให้ีสติรู้่าำลัคิะไร คิใเรื่ที่เป็ุศลหรืุศล และคาคิั้จะำไปสู่ารระทำหรืคำพู่าไร
ารเจริญสติใชีิตประจำั: ฝึารีสติใารทำิจรรต่าๆ ใชีิตประจำั เช่ าริ ารเิ ารื ารั่ าร เพื่ให้สติขเราเข้แข็และสาารถรู้เท่าทัิเลสไ้ตลเลา
ารเจริญสติ่าส่ำเสจะช่ให้เราีคาเข้าใจใธรรชาติขจิตใจตเาิ่ขึ้ และสาารถคคุตเไ่ให้ตู่ภาใต้ำาจขิเลสไ้ ซึ่เป็พื้ฐาสำคัญขารรัษาศีลให้ริสุทธิ์
จาี้ ารศึษาพระธรรคำสขพระพุทธเจ้า่าส่ำเส ็เป็ีิธีหึ่ที่จะช่ให้เราเข้าใจถึคาสำคัญขศีล และเิแรัาลใจใารรัษาศีลให้ีิ่ขึ้ ารฟัธรร าร่าหัสืธรระ และารสทาธรรัผู้รู้ จะช่เพิ่พูคารู้และคาเข้าใจใหลัธรร ทำให้เราเห็โทษขารละเิศีลและาิสส์ขารรัษาศีลไ้่าชัเจ
ารีัลาณิตร หรืเพื่ที่ีา ที่คให้คำแะำและเป็แ่าที่ีใารรัษาศีล ็เป็ปัจจัสำคัญที่จะช่ให้เราสาารถรัษาศีลไ้่าั่ค ารู่ใล้ชิัผู้ที่ีศีลริสุทธิ์ จะเป็แรัาลใจและเป็ำลัใจให้เราประพฤติตา
ารรัษาศีลเป็ารฝึฝตเ่าต่เื่ าจี้าที่เราพลั้เผลละเิศีลไป สิ่สำคัญคืารตระหัใคาผิพลาั้ รีสำึผิ และตั้ใจที่จะไ่ระทำผิซ้ำี ารให้ภัตเและเริ่ต้ให่้คาตั้ใจที่แ่แ่ เป็สิ่สำคัญใารพัฒาตเ
ใที้ เราไ้ศึษาถึคาหา าิสส์ ประเภท และคาสำคัญขารรัษาศีล ซึ่เป็ขั้ตที่สใุุพพิถา ารรัษาศีลเป็ารฝึฝา าจา และใจ ให้ตัู้่ใคาีา และเป็ราฐาสำคัญขารพัฒาจิตใจให้ริสุทธิ์ิ่ขึ้ ารรัษาศีล 5 สำหรัฆราาส เป็หลัปฏิัติพื้ฐาที่ำาซึ่คาสุขและคาสทั้ต่ตเและสัค ารฝึฝตเใารรัษาศีลต้าศัารสำรา าจา ใจ และารเจริญสติเพื่รู้เท่าทัิเลส ใทต่ไป เราจะศึษาถึ สัคคาุุพพิถา หรืผลแหุ่ญำสุขสู่สุคติ ซึ่เป็ผลที่เิจาารให้ทาและารรัษาศีลที่เราไ้ปฏิัติา
ทที่ 4: สัคคาุุพพิถา - ผลแหุ่ญำสุขสู่สุคติ
หลัจาที่เราไ้ศึษาและปฏิัติใเรื่ทาาุุพพิถา (ารเริ่ต้้ารให้) และสีลาุุพพิถา (ารรัษาา าจา ใจ ให้ริสุทธิ์) แล้ ใลำัต่าขุุพพิถา พระพุทธเจ้าทรแสถึ สัคคาุุพพิถา หรืเรื่ราขสรรค์และผลแหุ่ญุศลที่จะำไปสู่คาสุขใสุคติภูิ ารล่าถึสรรค์ใพระพุทธศาสาั้ ิไ้ีจุประสค์เพีเพื่ล่ลให้ผู้คทำคาี้คาปรารถาใคาสุขทาโล แต่เป็ารแสให้เห็ถึผลัประณีตและ่าพึพใจขารประพฤติธรร เพื่เป็ำลัใจและแรัาลใจให้ผู้ปฏิัติธรรีคาุ่ั่ใารพัฒาตเิ่ขึ้ไป
คาหาและลัษณะขสรรค์ใทัศะขพระพุทธศาสา
ใทัศะขพระพุทธศาสา สรรค์ ิไ้หาถึสถาที่ัเป็ทีู่่ขพระผู้เป็เจ้า หรืิแแห่คาสุขิรัร์ตาคาเชื่ขาศาสา แต่สรรค์ใพระพุทธศาสาคื ภพภูิหึ่ใสัสารัฏ ัเป็ทีู่่ขเหล่าสัต์ที่ไ้สั่สุญุศลไ้าใีตชาติ สรรค์จึเป็ผลแห่รรี (ุศลรร) ทีุ่คคลไ้ระทำไ้
คาแตต่าระห่าสรรค์ใคาเชื่ื่ๆ ัใพระพุทธศาสา
คาเข้าใจเรื่สรรค์ใพระพุทธศาสาีคาแตต่าจาคาเชื่ใศาสาื่ๆ ใหลาประาร ัี้
คาไ่เที่: สรรค์ใพระพุทธศาสาเป็ภพภูิที่ีคาสุข แต่็เป็ ิจจั คืไ่เที่ ีารเปลี่แปลและเสื่สลาไปตาาลเลา เืุ่ญุศลที่ส่ผลให้ไปเิใสรรค์หสิ้ล จิติญญาณั้็จะจุติ (ตา) จาสรรค์ และาจไปเิใภพภูิื่ๆ ต่ไปตารรที่ไ้สั่สไ้ ต่าจาคาเชื่ใาศาสาที่่าสรรค์เป็สถาที่แห่คาสุขิรัร์
ผลแห่รร: ารไปเิใสรรค์ใพระพุทธศาสาเป็ผลโตรจาารระทำคาี (ุญุศล) ขุคคลั้ๆ ไ่ไ้ขึู้่ัารตัสิขเทพเจ้าค์ใค์หึ่ เื่ทำรรี็่ไ้รัผลี เื่ทำรรชั่็่ไ้รัผลชั่ เป็ไปตาฎแห่รร
ไ่ใช่เป้าหาสูสุ: แ้่าารเิใสรรค์จะเป็ผลที่่าพึพใจขารทำคาี แต่ใพระพุทธศาสาแล้ สรรค์ิใช่เป้าหาสูสุ เป้าหาสูสุคืารหลุพ้จาสัสารัฏโสิ้เชิ ารัทุข์ทั้ป และารรรลุพระิพพา
ีหลาชั้: ใพระพุทธศาสาีารล่าถึสรรค์หลาชั้ หลาภูิ แต่ละชั้ีคาสุขและคาละเีประณีตแตต่าัไปตาระัขุญุศลที่สัต์ั้ๆ ไ้ระทำไ้
ลัษณะขคาสุขใสรรค์
คาสุขใสรรค์ตาที่ปราฏใพระไตรปิฎั้ ีลัษณะที่ละเีประณีตและแตต่าจาคาสุขใโลุษ์่าา ลัษณะขคาสุขใสรรค์โสัเขปีัี้
คาสุขทาาและใจที่ริสุทธิ์: ชาสรรค์จะีคาสุขทั้ทาาและทาใจที่ปราศจาคาทุข์ คาัล และคาเศร้าห คาสุขใสรรค์เป็คาสุขที่ละเี่และประณีต่าคาสุขทาโล
คาสะสาและคาเพีพร้: ชาสรรค์จะีคาสะสาใทุ้า ีาหารทิพ์ เครืุ่่ห่ทิพ์ ทีู่่าศััา และริาราา
าุืา: าุขชาสรรค์จะืา่าุษ์า ขึู้่ัชั้ขสรรค์ที่ตาศัู่
คาสาและส่าา: ชาสรรค์จะีรูปร่าห้าตาที่สา ผิพรรณผ่ใส และีรัศีส่าไส
ิสระและคาสุขใารเสพทิพสัติ: ชาสรรค์จะีคาสุขใารเสพทิพสัติัเป็เลิศ เช่ รูป รส ลิ่ เสี และสัผัสที่่าพึพใจ
คาเิาและคาิี: จิตใจขชาสรรค์จะเต็ไป้คาเิา คาิี และคาสุขใารำรู่
ถึระั้็ตา คาสุขใสรรค์็ัคเป็คาสุขที่ต้าศัปัจจัปรุแต่ และัคู่ใขเขตขสัสารัฏ เืุ่ญุศลที่ำาเิใสรรค์หสิ้ล คาสุขั้็จะจาหาไป และาจต้ลัาเี่าตาเิใภพภูิื่ๆ ี
รรีที่เป็เหตุให้ไปเิใสรรค์
พระพุทธเจ้าทรแส่า รรี (ุศลรร) ต่าๆ ทีุ่คคลไ้ระทำไ้ เป็เหตุปัจจัสำคัญที่จะำไปสู่ารเิใสุคติภูิ หรืสรรค์ รรีเหล่าี้ีาาหลาประาร แต่โหลัๆ แล้ สาารถสรุปไ้ัี้
ผลขารให้ทา ารรัษาศีล และารเจริญภาา
ารให้ทา (Dāna): ารให้ทา้จิตใจที่ริสุทธิ์และเตตา เป็ุญุศลที่สำคัญประารหึ่ที่จะำไปสู่คาสุขใสรรค์ ผู้ที่ให้ทาเป็ประจำ ่ไ้รัาิสส์เป็คาั่คั่ คาุสูรณ์ และคาสุขใภพชาติต่ๆ ไป
ารรัษาศีล (Sīla): ารรัษาา าจา และใจ ให้ริสุทธิ์ตาหลัศีลธรร โเฉพาะศีล 5 สำหรัฆราาส เป็รรีที่สำคัญีประารหึ่ ผู้ที่รัษาศีล่าเคร่ครั ่ไ้รัาิสส์เป็คาสสุข คาั่ค และารเิใสุคติภูิ
ารเจริญภาา (Bhāvanā): ารฝึจิตใจให้สและเจริญปัญญา เป็รรีที่ประเสริฐิ่ ารเจริญสถภาา (ารทำสาธิ) สาารถำไปสู่ารเิใรูปพรหภูิและรูปพรหภูิ ซึ่เป็ภพภูิที่สู่าสรรค์ชั้าาจร ส่ารเจริญิปัสสาภาา (ารเจริญปัญญา) เป็หทาไปสู่ารหลุพ้จาสัสารัฏโสิ้เชิ
คาสำคัญขุญิริาัตถุ 3
ใพระพุทธศาสาีารล่าถึ ุญิริาัตถุ 3 ซึ่เป็หทาใารสร้าุญุศลที่สำคัญ ไ้แ่
ทาั (ุญสำเร็จ้ารให้): คืารทำุญ้ารให้ทา ารริจาคทรัพ์สิเิท หรืสิ่ขต่าๆ เพื่ประโช์สุขขผู้ื่
สีลั (ุญสำเร็จ้ารรัษาศีล): คืารทำุญ้ารรัษาศีล ารประพฤติีาทาา าจา และใจ ตาหลัศีลธรร
ภาาั (ุญสำเร็จ้ารเจริญภาา): คืารทำุญ้ารเจริญสาธิและิปัสสา เพื่พัฒาจิตใจและปัญญาให้สูขึ้
ารระทำุญิริาัตถุทั้ 3 ประารี้ เป็เหตุปัจจัสำคัญที่จะำไปสู่คาสุขใสุคติภูิ และเป็พื้ฐาขารปฏิัติธรรเพื่ารหลุพ้ใที่สุ ารให้ทาและารรัษาศีลที่เราไ้ศึษาไปแล้ใท่ห้าี้ ็เป็ส่หึ่ขุญิริาัตถุเหล่าี้
คาไ่เที่ขสรรค์และาร้าข้าัฏสสาร
แ้่าคาสุขใสรรค์จะเป็สิ่ที่่าปรารถา แต่ใทัศะขพระพุทธศาสาแล้ สรรค์็ัคเป็ส่หึ่ข สัสารัฏ หรืจรแห่ารเี่าตาเิ ซึ่เต็ไป้คาไ่เที่ คาทุข์ และคาไ่แ่
สรรค์เป็เพีคาสุขชั่ครา
ัที่ไ้ล่าไปแล้ สรรค์ใพระพุทธศาสาไ่ใช่สถาที่แห่คาสุขิรัร์ เืุ่ญุศลที่ำาเิใสรรค์หสิ้ล ชาสรรค์ั้็จะจุติ (ตา) และาจต้ไปเิใภพภูิื่ๆ ี ไ่่าจะเป็ภพภูิที่สู่าหรืต่ำ่า ขึู้่ัรรที่ไ้สั่สไ้
พระพุทธเจ้าทรเปรีเทีคาสุขใสรรค์เหืัารืทรัพ์สิขผู้ื่าใช้ เื่ถึเลา็ต้คืเจ้าขไป คาสุขใสรรค์จึเป็คาสุขชั่คราที่ไ่สาารถำาซึ่คาพ้ทุข์ไ้่าแท้จริ
เป้าหาสูสุคืารหลุพ้จาสัสารัฏ
ใพระพุทธศาสา เป้าหาสูสุขารปฏิัติธรรคื ารหลุพ้จาสัสารัฏ โสิ้เชิ ารัทุข์ทั้ป และารรรลุ พระิพพา ซึ่เป็ภาะที่ส สุข และเป็ิสระ่าแท้จริ
ารเี่าตาเิู่ใสัสารัฏ ไ่่าจะเป็ใภพภูิใ็ตา ่ต้เผชิญัคาทุข์าาประาร ไ่่าจะเป็คาทุข์ทาา คาทุข์ทาใจ คาพลัพรา คาสูญเสี และคาไ่สหั แ้แต่ใสรรค์ที่ีคาสุข ็ัีคาทุข์แฝู่ เช่ คาัล่าจะต้จุติเืุ่ญห หรืคาเื่ห่าใคาสุขที่ซ้ำซา
ัั้ พระพุทธเจ้าจึทรชี้ให้เห็่า ารแสหาคาสุขใภพภูิต่าๆ ใสัสารัฏั้ ไ่ใช่หทาที่ำไปสู่คาสุขที่แท้จริและั่ื หทาที่แท้จริคืารปฏิัติธรรเพื่ัิเลส ตัณหา และุปาทา ซึ่เป็เหตุแห่ทุข์ทั้ป เื่ัเหตุแห่ทุข์ไ้แล้ ็จะสาารถเข้าถึภาะแห่คาสุขที่แท้จริและั่ื คืพระิพพา
ารล่าถึสรรค์ใุุพพิถาั้ ีจุประสค์เพื่เป็แรจูใจให้ผู้คทำคาี ละเ้คาชั่ และพัฒาจิตใจให้สูขึ้ เื่จิตใจไ้รัารฝึฝและพัฒาาใระัหึ่แล้ ็จะสาารถ้าข้าคาปรารถาใคาสุขทาโลและใสรรค์ ไปสู่ารปฏิัติธรรทีุ่่เ้ารัทุข์และารหลุพ้จาสัสารัฏไ้ใที่สุ
ใทต่ไป เราจะศึษาถึ าาั าทีั โาโร สัิเลโส หรืโทษขา คาต่ำทรา และคาเศร้าห ซึ่เป็ารชี้ให้เห็ถึ้าตรข้าขคาสุขใสรรค์ เพื่ให้ผู้ปฏิัติธรรไ้พิจารณาถึคาไ่เที่แท้และคาไ่ั่ืขคาสุขทาโล และหัาให้คาสำคัญัารปฏิัติธรรเพื่ารหลุพ้่าแท้จริ
ทที่ 5: าาั าทีั โาโร สัิเลโส - โทษขา คาต่ำทรา และคาเศร้าห
ใลำัแหุุ่พพิถา เื่ไ้สัรัฟัถึาิสส์ั่าพึพใจขารให้ทา ารรัษาศีล และผลุญที่จะำไปสู่สุคติใสรรค์แล้ พระพุทธเจ้าทรแสธรระใหัข้ที่สำคัญิ่ีประารหึ่ ั่คื าาั าทีั โาโร สัิเลโส ซึ่หาถึ โทษขา คาต่ำทรา และคาเศร้าห ารพิจารณาถึโทษภัขาารณ์ี้ ีคาสำคัญ่าิ่ใารที่จะช่ให้ผู้ปฏิัติธรรเิคาเข้าใจถึธรรชาติที่ไ่เที่แท้ และคาทุข์ที่แฝู่ใคาสุขทาโล เพื่ำไปสู่คาเื่ห่า คลาคาึั่ และหัาให้คาสำคัญัารปฏิัติธรรเพื่ารหลุพ้่าแท้จริ
คาหาและลัษณะขาใพระพุทธศาสา
คำ่า า (Kāma) ใพระพุทธศาสาีคาหาที่้าขา ิไ้จำัู่เพีคาต้ารทาเพศเท่าั้ แต่ัรถึ คาปรารถา คาใคร่ คาติใจ และคาเพลิเพลิใารณ์ที่่าพึพใจทั้หลา ซึ่เิขึ้จาารรัรู้ผ่าทาิทรี์ทั้ห้า ไ้แ่ ตา หู จู ลิ้ และา
าคุณ 5 (รูป รส ลิ่ เสี สัผัส)
าโทั่ไปัจะเี่ข้ั าคุณ 5 ซึ่เป็ารณ์ที่่าปรารถาและเป็ที่ตั้แห่คาเพลิเพลิขสัต์โล ไ้แ่
รูป (Rūpa): รูปที่สา ่ารั ่าใคร่ ่าพใจ ที่เห็ไ้้ตา เช่ รูปร่าห้าตา ุคลิ ทิทัศ์ หรืัตถุสิ่ขที่สา
รส (Rasa): รสชาติที่ร่ ถูปา ถูลิ้ ที่รัรู้ไ้้ลิ้ เช่ าหารรสเลิศ เครื่ื่รสี
ลิ่ (Gandha): ลิ่ห ่า ่าชื่ใจ ที่รัรู้ไ้้จู เช่ ลิ่ไ้ ้ำห หรืลิ่าหารที่่ารัประทา
เสี (Sadda): เสีที่ไพเราะ ่าฟั ่ารื่หู ที่รัรู้ไ้้หู เช่ เสีเพล เสีตรี เสีพูที่ไพเราะ
สัผัส (Phassa): สัผัสทีุ่่ล เ็สา ุ่ ่าสัผัส ที่รัรู้ไ้้า เช่ ารสัผัสเื้ตั ารทีุ่่ๆ หรืารไ้รัคาุ่จาแสแ
คาเพลิเพลิและคาสุขที่เิจาารไ้สัผัสัาคุณ 5 เหล่าี้ เป็สิ่ทีุ่ษ์และสัต์ทั้หลาต่าแสหาและปรารถา
คาเพลิเพลิและคาผูพัใา
ธรรชาติขจิตใจุษ์ั้ ัจะีคาโ้เีที่จะเข้าไป เพลิเพลิ (Sāda) และ ผูพั (Bandhana) ู่ัาคุณ 5 เื่ไ้สัผัสัารณ์ที่่าพึพใจ จิตใจ็จะเิคารู้สึสุขสา และปรารถาที่จะไ้สัผัสัารณ์ั้ๆ ีเรื่ๆ คาเพลิเพลิี้เที่เป็่เิแห่คาผูพัและคาึั่ใา
คาผูพัใาี้เที่เป็ราฐาสำคัญข ตัณหา (Taṇhā) หรืคาา ซึ่เป็เหตุแห่ทุข์ตาหลัริสัจสี่ เื่ีคาา ็จะเิารแสหา เื่ไ่ไ้สิ่ที่า ็จะเิคาทุข์ เื่ไ้าแล้็ัไ่พ ต้าราขึ้ไปี หรืลั่าจะสูญเสีสิ่ที่ไ้า คาผูพัใาจึำาซึ่คาุ่าและคาไ่สใจิตใจ่าไ่สิ้สุ
โทษและผลเสีขารติู่ใา
พระพุทธเจ้าทรชี้ให้เห็ถึ โทษ (Ādīnava) และ ผลเสี (Oka) าาขารติู่ใาารณ์ ซึ่เป็สิ่ที่ผู้ปฏิัติธรรครพิจารณา่าถี่ถ้ เพื่ให้เิคาเื่ห่าและคลาคาึั่
คาไ่รู้จัพและคาทะาาไ่สิ้สุ
ลัษณะสำคัญประารหึ่ขาคื คาไ่รู้จัพ ไ่่าเราจะไ้รัคาสุขจาาาเพีใ คาปรารถา็ัคีู่ และัจะทีคารุแราขึ้ไปี เปรีเสืารื่้ำเค็ ิ่ื่็ิ่ระหา คาสุขจาาจึเป็คาสุขที่ไ่สาารถเติเต็คาต้ารขจิตใจไ้่าแท้จริ
คาทะาาใาั้ ไ่ีที่สิ้สุ เื่ไ้รูปที่สาแล้ ็ัต้ารรสชาติที่ร่ ลิ่ที่ห เสีที่ไพเราะ และสัผัสทีุ่่ล เื่ไ้สิ่เหล่าี้แล้ ็ัต้ารสิ่ที่ี่า เิ่า หรืา่าเิู่เส คาทะาาี้เที่เป็่เิแห่คาเหื่ห่า คาิ้ร และคาทุข์
คาทุข์และคาเืร้ที่เิจาา
ารติู่ใาำาซึ่คาทุข์และคาเืร้าาหลาประาร ทั้ใระัุคคลและระัสัค ไ้แ่
คาทุข์จาารแสหา: ารที่จะไ้าซึ่าคุณ 5 ที่่าพึพใจั้ ต้าศัคาพาา คาิ้ร และาครั้็ต้เผชิญัคาาลำาและคาเสี่ต่าๆ ใารแสหาี้เที่ทำให้เิคาเหื่ห่าและคาทุข์
คาทุข์จาารไ่ไ้สิ่ที่ปรารถา: เื่คาปรารถาใาไ่ไ้รัารตส ็จะเิคาผิหั คาเสีใจ คาโรธ หรืคาหุหิ ซึ่เป็คาทุข์ทาใจที่รุแร
คาทุข์จาารไ้าแล้ต้สูญเสี: สิ่ที่ไ้า้คาาลำาั้ ่ีคาไ่แ่และาจสูญเสีไปไ้ ไ่่าจะเป็รูป รส ลิ่ เสี หรืสัผัส เื่สูญเสีสิ่ที่รัและผูพัไป ็จะเิคาเศร้าโศ คาเสีใจ และคาทุข์ทรา
คาทุข์จาารแข่ขัและแ่ชิ: คาปรารถาใาที่ไ่ีที่สิ้สุ ำไปสู่ารแข่ขัและารแ่ชิเพื่ให้ไ้าซึ่สิ่ที่ตปรารถา ซึ่าจ่ให้เิคาขัแ้ คาาหา และคารุแรใสัค
คาทุข์จาารถูผูัและครำ: ารติู่ใาทำให้จิตใจถูผูัและครำ้คาปรารถา ทำให้ขาิสระและคาเป็ตัขตัเ ต้ตู่ภาใต้ำาจขิเลส
คาทุข์จาารระทำุศลรร: คาปรารถาใาที่รุแร าจำไปสู่ารระทำุศลรรต่าๆ เช่ ารลัทรัพ์ ารประพฤติผิใา ารพูเท็จ หรืารเีเีผู้ื่ ซึ่จะำาซึ่ผลรรที่ไ่ีใภาหลั
คาทุข์ใัฏสสาร: ารที่จิตใจัคผูพัู่ัา ทำให้ไ่สาารถหลุพ้จาจรแห่ารเี่าตาเิใสัสารัฏไ้ ต้ประสัคาทุข์ใภพภูิต่าๆ ่าไ่สิ้สุ
ารพิจารณาโทษขาเพื่คลาคาึั่
เพื่ให้สาารถ้าข้าคาผูพัใาและเข้าถึคาสุขที่แท้จริไ้ พระพุทธเจ้าทรสให้เราพิจารณาถึ โทษ (Ādīnava) ขา่าลึซึ้ ารพิจารณาโทษขาจะช่ให้เราเห็ถึคาจริ่า คาสุขที่ไ้จาาั้เป็คาสุขที่ไ่เที่แท้ และแฝไ้้คาทุข์าาประาร เื่เห็โทษขา่าชัเจแล้ ็จะเิคาเื่ห่า คลาคาึั่ และหัาแสหาคาสุขที่ประณีตและั่ื่า
ารเห็คาไ่เที่และคาเป็ิจจัขา
ประารแรที่เราครพิจารณาคื คาไ่เที่ (Anicca) และ คาเป็ิจจั ขาคุณ 5 ไ่่าจะเป็รูป รส ลิ่ เสี หรืสัผัส ล้แล้แต่เป็สิ่ที่เิขึ้ ตัู้่ และัไป ไ่สาารถคู่ไ้ตลาล
รูป: คาสาขรูปร่าห้าตา หรืคา่ารัขัตถุสิ่ขต่าๆ ่ีารเปลี่แปลและเสื่สลาไปตาาลเลา คาเา์ัและคาสใส่โรรา คาสาขัตถุ็าจเ่าลหรืแตหัเสีหาไ้
รส: รสชาติที่ร่ถูปาั้ ็เป็สิ่ที่เิขึ้ชั่ครา เื่รัประทาเข้าไปแล้ รสั้็จะหไป และคาาใรสชาติให่็จะเิขึ้ี
ลิ่: ลิ่หที่่าั้ ็เป็สิ่ที่จาหาไปตาาลเลา หรืาจเปลี่แปลไปเป็ลิ่ที่ไ่พึประสค์
เสี: เสีที่ไพเราะ่าฟัั้ ็เป็สิ่ที่เิขึ้แล้ัไป ไ่สาารถคู่ไ้ตลไป และาครั้เสีที่เคไพเราะ็าจลาเป็เสีที่่ารำคาญไ้
สัผัส: สัผัสทีุ่่ล เ็สา หรืุ่ั้ ็เป็สิ่ที่เิขึ้เพีชั่ครู่ชั่ครา และาจเปลี่แปลไปเป็คารู้สึที่ไ่สาไ้
ารพิจารณา่าาคุณ 5 เหล่าี้ีคาไ่เที่ ีารเปลี่แปลู่เส และไ่สาารถให้คาสุขที่แท้จริและั่ืไ้ จะช่ให้เราคลาคาึั่ใา และไ่ไปให้คาสำคัญััาจเิไป
ารเห็โทษภัและคาทุข์ที่แฝู่ใา
ประารที่สที่เราครพิจารณาคื โทษภั (Ādīnava) และ คาทุข์ (Oka) ที่แฝู่ใาารณ์ แ้่าใเื้ต้ าาจจะให้คาสุขและคาเพลิเพลิ แต่เื่พิจารณาให้ลึซึ้แล้ เราจะพ่าคาสุขั้ัจะาพร้ัคาทุข์ที่ซ่เรู้่
คาทุข์จาารแสหา: ัที่ไ้ล่าไปแล้ ารไ้าซึ่าคุณ 5 ที่่าพึพใจั้ ต้าศัคาเหื่า คาิ้ร และาครั้็ต้ทำใสิ่ที่ผิศีลธรร เพื่ให้ไ้าซึ่สิ่ที่ตปรารถา ใระารแสหาี้เที่ทำให้เิคาทุข์
คาทุข์จาารรัษา: เื่ไ้สิ่ที่ปรารถาาแล้ ็ต้คูแลรัษา ลั่าจะสูญเสีไป ซึ่ำาซึ่คาัลและคาไ่สาใจ
คาทุข์จาารสูญเสี: ไ่่าเราจะรัและผูพััาคุณ 5 าเพีใ ัหึ่เรา็ต้พลัพราจาสิ่เหล่าั้ ไ่่าจะเป็คาเสื่ถขร่าา คาเจ็ป่ หรืคาตา ารสูญเสีสิ่ที่รัและผูพั่ำาซึ่คาเศร้าโศและคาทุข์ทรา่าใหญ่หล
คาทุข์จาารเปรีเที: คาสุขจาาัจะีารเปรีเที เื่เราไ้สิ่ที่ีแล้ ็ัาไ้สิ่ที่ีิ่่า หรืเื่เห็ผู้ื่ีสิ่ที่ตเไ่ี ็จะเิคาิจฉาริษาและคาไ่พใจ
คาทุข์จาารผูั: ารติู่ใาทำให้เราถูผูั้คาปรารถา ต้ทำตาคาต้ารขิเลสู่เส ขาิสระและคาเป็ตัขตัเ
คาทุข์ใระะา: ารที่จิตใจัคผูพัู่ัา ทำให้เราต้เี่าตาเิู่ใสัสารัฏ ประสัคาทุข์ใภพภูิต่าๆ ่าไ่สิ้สุ
พระพุทธเจ้าทรตั่าโทษภัขาไ้าาใพระสูตรต่าๆ เช่ ทรเปรีาเหื สุัขที่ัระูแห้ แ้จะเคี้แทตา็ไ่ไ้รัรสชาติที่แท้จริ เพีแต่รรเทาคาหิไปชั่ครา หรืทรเปรีาเหื เื้ที่ติู่เขี ที่พร้จะถูเชืเฉืู่ตลเลา
ารพิจารณาโทษภัและคาทุข์ที่แฝู่ใา่าถี่ถ้ จะช่ให้เราเห็ถึคาจริ่า คาสุขที่ไ้จาาั้เป็คาสุขที่ไ่แท้จริ และเต็ไป้ัตรา เื่เห็โทษขา่าชัเจแล้ ็จะเิคาเื่ห่า คลาคาึั่ และหัาแสหาคาสุขที่ประณีตและั่ื่า ซึ่็คืคาสุขที่เิจาารปฏิัติธรรและารัิเลส
ใทต่ไป เราจะศึษาถึ เขัเ าิสัโส หรืาิสส์แห่ารจาา ซึ่เป็ผลที่เิขึ้จาารที่เราสาารถคลาคาึั่ใาไ้ และเป็ารชี้ให้เห็ถึคาสุขที่แท้จริและั่ื่าคาสุขทาโลที่เราเคแสหา
ทที่ 6: เขัเ าิสัโส - าิสส์แห่ารจาา
ใลำัแหุุ่พพิถา เื่ไ้พิจารณาถึโทษภัและคาต่ำทราขาารณ์แล้ พระพุทธเจ้าทรแสธรระใหัข้ที่ตรัข้า เพื่ชี้ให้เห็ถึคุณค่าและประโช์ขารละทิ้คาผูพัใา ั่คื เขัเ าิสัโส ซึ่หาถึ าิสส์แห่ารจาา ารจาาใที่ี้ ิไ้หาถึเพีารละทิ้ชีิตทาโลไปชเท่าั้ แต่ัรถึารีจิตใจที่คลาจาคาึั่ใาคุณ 5 และหัาแสหาคาสุขที่ประณีตและั่ื่า
คาหาและลัษณะขารจาา (เขัะ)
คำ่า เขัะ (Nekkhamma) ใภาษาาลี หาถึ ารจาา หรื ารละทิ้คาิีใาารณ์ เป็สภาะทาจิตใจที่ปราศจาคาปรารถา คาใคร่ และคาผูพัใรูป รส ลิ่ เสี และสัผัสที่่าพึพใจ เขัะจึเป็าร้าข้าคาสุขทาโลไปสู่คาสุขที่เิจาคาสภาใ
ารละทิ้คาผูพัใา
ารจาาใระัปฏิัติ าจเริ่ต้จาาร ลละารเสพาคุณ 5 ให้้ล ไ่หุ่หรืให้คาสำคัญััาจเิไป แต่ใระัที่ลึซึ้ิ่่าั้ คืาร ละทิ้คาผูพั (Bandhana) ใาารณ์ หาถึ ารที่จิตใจไ่ถูึเหี่หรืครำ้คาปรารถาใา แ้จะัีารรัรู้ถึารณ์เหล่าัู้่็ตา
ารละทิ้คาผูพัใาต้าศัารฝึฝจิตใจ่าต่เื่และท เป็ารค่ๆ ถราขตัณหาและคาึั่ที่ฝัลึู่ใจิตใจ ารพิจารณาโทษขาที่เราไ้ศึษาไปแล้ใท่ห้าี้ จะเป็เครื่ืสำคัญใารช่ให้เิคาเื่ห่าและคลาคาึั่ใาไ้
คาสุขที่เิจาารจาา
เื่จิตใจค่ๆ คลาจาคาผูพัใา คาสุขที่เคไ้รัจาารเสพาคุณ 5 ็จะเริ่จาหาไป แต่ใขณะเีั คาสุขที่ประณีตและั่ื่า็จะค่ๆ ปราฏขึ้ คาสุขที่เิจาารจาาั้ีลัษณะที่แตต่าจาคาสุขทาโล่าสิ้เชิ
คาส (Santi): จิตใจที่ปราศจาคาุ่าขคาปรารถาใา จะีคาส เ็ และเป็ิสระจาคาระระา
คาเาสา (Passaddhi): ารละทิ้ภาระหัขารแสหาาคุณ 5 ทำให้จิตใจเาสา ไ่ต้แรัคาคาหัและคาผิหั
คาิ่เ (Pīti): คาสุขที่เิจาคาสภาใเป็คาิ่เใจที่แท้จริ ไ่ต้พึ่พาัตถุหรืารณ์ภา
คาสุข (Sukha): คาสุขที่เิจาารจาาเป็คาสุขที่ละเี่ ประณีต และั่ื่าคาสุขทาโล
คาเป็ิสระ (Mutti): จิตใจที่เป็ิสระจาคาผูพัใา จะไ่ถูจำัหรืคคุ้คาปรารถา ทำให้ีคาคล่แคล่และพร้ที่จะพัฒาไปสู่คุณธรรที่สูขึ้
าิสส์และประโช์ขารำเิชีิตทีุ่่สู่เขัะ
ารำเิชีิตทีุ่่สู่เขัะ ำาซึ่าิสส์และประโช์าา ทั้ใระัุคคลและระัจิติญญาณ
คาสและคาสัโษ
าิสส์ประารแรขารจาาคื คาส (Santi) และ คาสัโษ (Viveka) เื่จิตใจไ่ถูร้คาปรารถาใา ็จะีคาสภาใ่าแท้จริ ไ่ตุ้่าัารแสหา ารรัษา และารสูญเสีาคุณ 5
คาสัโษใที่ี้ ิไ้หาถึเพีารปลีิเู่คเีทาาเท่าั้ แต่ัหาถึ คาสัโษทาใจ คื ารีจิตใจที่ส ไ่ิีิร้าัารณ์ภา ไ่ถูร้คาาและคาผูพั ารีชีิตที่เรี่า ไ่ฟุ้เฟ้ และไ่หุ่ใเรื่ทาโล จะช่ให้เข้าถึคาสและคาสัโษไ้่าขึ้
คาเาสาและคาเป็ิสระทาจิตใจ
าิสส์ีประารหึ่คื คาเาสา (Passaddhi) และ คาเป็ิสระทาจิตใจ (Cittassa Ānāṇā) ารที่จิตใจคลาจาคาผูพัใา เปรีเสืารปลปล่ภาระหัที่เคแไ้ ทำให้จิตใจเาสา ไ่ต้ัลหรืหาระแใเรื่ทาโลาั
คาเป็ิสระทาจิตใจที่เิจาารจาา ทำให้เราสาารถเห็สิ่ต่าๆ ตาคาเป็จริ ไ่ถูิเื้คารั คาชั หรืคาหล จิตใจที่เป็ิสระี้เ ที่จะสาารถพัฒาปัญญาและคาเข้าใจใธรระไ้่าลึซึ้ิ่ขึ้
แทาารปฏิัติเพื่เข้าถึเขัะใชีิตประจำั
ารเข้าถึเขัะิใช่เรื่่า แต่็ไ่ใช่สิ่ที่เิคาสาารถขผู้ที่ตั้ใจจริ แ้่าเราจะัคำเิชีิตู่ใโล แต่็สาารถฝึฝจิตใจให้คลาจาคาผูพัใาไ้ โาศัแทาารปฏิัติที่พระพุทธเจ้าทรสไ้
ารลละคาต้ารทาา
แทาแรใารเข้าถึเขัะคื ารลละคาต้ารทาา หรื ารุ่สู่คาั้สัโษ (Appicchatā) ารที่เราให้คาสำคัญัคาต้ารทาาาเิไป จะเป็ารเพิ่คาผูพัใาให้าขึ้ ารฝึให้เป็คั้ สัโษ ิีใสิ่ที่ตี และไ่ฟุ้เฟ้ใเรื่ขปัจจัสี่ จะช่ลคาปรารถาใาคุณ 5 ลไ้
าหาร: ริโภคาหารแต่พี เพื่หล่เลี้ร่าา ไ่ใช่เพื่คาเร็ร่หรืคาา
เครืุ่่ห่: ใช้เครืุ่่ห่ที่เรี่า เพีพแ่ารปปิร่าาและให้คาุ่ ไ่เ้คาสาหรืราคาแพ
ทีู่่าศั: ู่ใที่พัที่เรี่า เพีพแ่ารหลแฝ ไ่เ้คาหรูหราหรืคาสะสาาเิไป
ารัษาโรค: ใช้าเื่จำเป็เพื่รัษาาารเจ็ป่ ไ่ใช่เพื่ำรุำเรร่าา
ารลละคาต้ารทาาี้ จะช่ให้เราีเลาและพลัาาขึ้ใารพัฒาจิตใจและปฏิัติธรร
ารเจริญสติและารพิจารณาธรร
แทาที่สำคัญีประารหึ่ใารเข้าถึเขัะคื ารเจริญสติ (Sati) และ ารพิจารณาธรร (Dhamma Vicaya)
ารเจริญสติ: ารีสติระลึรู้ใปัจจุัขณะ จะช่ให้เราสัเตเห็คาเิขึ้ ตัู้่ และัไปขารณ์ต่าๆ ที่เิขึ้ใจิตใจ รถึคาปรารถาใา เื่เราีสติ เราจะไ่หลไปตาารณ์เหล่าั้ และจะสาารถเห็โทษขคาปรารถาไ้ชัเจิ่ขึ้ ารฝึสติใชีิตประจำั เช่ ารเิจร ารั่สาธิ หรืารีสติใารทำิจรรต่าๆ จะช่เสริสร้าคาเข้แข็ขสติ
ารพิจารณาธรร: ารใคร่ครญและพิจารณาใหลัธรรคำสขพระพุทธเจ้า โเฉพาะ่าิ่ใเรื่ขคาไ่เที่ (ิจจั) คาเป็ทุข์ (ทุขั) และคาเป็ัตตา (ัตตา) จะช่ให้เราเข้าใจถึธรรชาติที่แท้จริขโลและชีิต เื่เราเห็คาไ่เที่ขาคุณ 5 และคาทุข์ที่แฝู่ใคาสุขทาโล เรา็จะเิคาเื่ห่าและคลาคาึั่ใาไ้่าขึ้ ารศึษาพระสูตรต่าๆ ที่ล่าถึโทษขาและาิสส์ขารจาา จะเป็ประโช์่าิ่ใารพิจารณาธรร
จาี้ ารี ัลาณิตร (Kalyāṇamitta) หรืเพื่ที่ีา ที่คชี้แะและเป็แ่าใารำเิชีิตทีุ่่สู่เขัะ ็เป็ปัจจัสำคัญที่จะช่ให้เรา้าห้าเส้ทาี้ไ้ ารไ้พูคุ แลเปลี่คาคิเห็ และรัฟัคำแะำจาผู้ที่ีประสารณ์ใารปฏิัติธรร จะเป็ำลัใจและแรัาลใจให้เราีคาุ่ั่ใารจาาาิ่ขึ้
ารฝึฝเพื่เข้าถึเขัะเป็ระารที่ต้ใช้เลาและคาเพีรพาา่าต่เื่ าจีช่เลาที่เราเิคาท้แท้หรืรู้สึ่าทำไ้า สิ่สำคัญคืารไ่่ท้ และค่ๆ ฝึฝตเไปทีละ้ ารตั้เป้าหาที่สเหตุสผล และารให้ำลัใจตเู่เส จะช่ให้เราสาารถ้าข้าุปสรรคต่าๆ ไปไ้
ใที้ เราไ้ศึษาถึคาหา ลัษณะ และาิสส์ขารจาา (เขัะ) ซึ่เป็ขั้ตที่สำคัญใุุพพิถา ารจาาิไ้หาถึเพีารละทิ้ชีิตทาโลเท่าั้ แต่เป็ารพัฒาจิตใจให้คลาจาคาผูพัใาคุณ 5 และหัาแสหาคาสุขที่ประณีตและั่ื่า ารำเิชีิตทีุ่่สู่เขัะำาซึ่คาส คาสัโษ คาเาสา และคาเป็ิสระทาจิตใจ แทาารปฏิัติเพื่เข้าถึเขัะใชีิตประจำั ไ้แ่ ารลละคาต้ารทาา ารเจริญสติ และารพิจารณาธรร ใทต่ไป เราจะ้าเข้าสู่หลัธรรัเป็หัใจสำคัญขพระพุทธศาสา ั่คื จาตุราริสัจจาุุพพิถา หรืปัญญาแห่ริสัจสี่ ซึ่เป็ผลจาารที่เราไ้พัฒาจิตใจาตาลำัขั้ขุุพพิถา
ทที่ 7: จาตุราริสัจจาุุพพิถา - ปัญญาแห่ริสัจสี่
ใลำัแหุุ่พพิถา เื่จิตใจขผู้ปฏิัติธรรไ้รัารล่เลา้ทา ศีล และไ้พิจารณาถึผลแหุ่ญุศล รถึโทษภัขาารณ์ และาิสส์ขารจาาแล้ ใที่สุ พระพุทธเจ้าทรแสถึหลัธรรัเป็หัใจสำคัญขพระพุทธศาสา ั่คื จาตุราริสัจจาุุพพิถา หรืเรื่ราแห่ริสัจสี่ ซึ่เป็คาจริัประเสริฐสี่ประาร ที่พระค์ทรตรัสรู้และำาสั่สเพื่เป็หทาแห่ารัทุข์โสิ้เชิ ารทำคาเข้าใจและปฏิัติตาริสัจสี่ี้เ คืจุุ่หาสูสุขารปฏิัติธรรใพระพุทธศาสา
คาหาและคาสำคัญขริสัจสี่
คำ่า ริสัจจาิ (Ariyasaccāni) ใภาษาาลี แปล่า คาจริัประเสริฐ หรืคาจริที่ทำใหุ้คคลเป็ริะ (ผู้ประเสริฐ) ีู่สี่ประาร ไ้แ่
1. ทุข์ (Dukkha) - คาจริ่า้คาทุข์
ทุข์ใที่ี้ิไ้หาถึเพีคาเจ็ปทาาหรืคาเศร้าโศทาใจเท่าั้ แต่ัรถึสภาะที่ไ่สูรณ์ คาไ่เที่ คาไ่่าพึพใจ และคาขัแ้ภาใที่แทรซึู่ใชีิตประจำัขเรา พระพุทธเจ้าทรชี้ให้เห็่า คาเิ คาแ่ คาเจ็ คาตา คาพลัพราจาสิ่ที่รั คาปรารถาที่ไ่สหั ารู่ร่ัสิ่ที่ไ่รั ล้เป็คาทุข์ จาี้ ขัธ์ 5 (รูป เทา สัญญา สัขาร ิญญาณ) ที่เราึั่่าเป็ตัตขเราั้เ ็เป็่เิแห่คาทุข์ เพราะัีคาไ่เที่ ีารเปลี่แปล และไู่่ใำาจขเรา่าแท้จริ
2. สุทั (Samudaya) - คาจริ่า้เหตุแห่ทุข์
สุทัคืต้เหตุที่ทำให้เิทุข์ พระพุทธเจ้าทรชี้่า เหตุแห่ทุข์ที่สำคัญที่สุคื ตัณหา (Taṇhā) หรืคาา ซึ่ี 3 ประเภทหลัๆ ไ้แ่
าตัณหา (Kāmatanhā): คาาใาคุณ 5 (รูป รส ลิ่ เสี สัผัส)
ภตัณหา (Bhavatanhā): คาาใภพ ใคาเป็ู่ที่ี าเป็โ่เป็ี่ าีำาจาสา
ิภตัณหา (Vibhavatanhā): คาไ่าใภพ คาาที่จะพ้ไปจาสภาพที่ไ่ชใจ าตา าสูญ
ตัณหาเหล่าี้เที่เป็แรผลััให้เราระทำรรต่าๆ ทั้รรีและรรชั่ ซึ่ำไปสู่ารเี่าตาเิใสัสารัฏ และประสัคาทุข์าาประาร
3. ิโรธ (Nirodha) - คาจริ่า้คาัทุข์
ิโรธคืสภาะที่คาทุข์ัไปโสิ้เชิ เป็ภาะที่ปราศจาตัณหา คาา และคาึั่ถืั่ใสิ่ใๆ ทั้ป พระพุทธเจ้าทรชี้ให้เห็่า คาัทุข์ั้เป็สิ่ที่สาารถเข้าถึไ้ และเป็เป้าหาสูสุขารปฏิัติธรรใพระพุทธศาสา สภาะแห่ารัทุข์ี้เรี่า ิพพา (Nibbāna)
4. รรค (Magga) - คาจริ่า้หทาแห่ารัทุข์
รรคคืหทาหรืิธีารที่จะำไปสู่ารัทุข์ พระพุทธเจ้าทรชี้่า หทาั้คื ริรรคีค์ 8 (Aṭṭhaṅgiko Ariyamagga) ซึ่ประ้ค์ประ 8 ประาร ไ้แ่
สัาทิฏฐิ (Sammā-diṭṭhi): คาเห็ช เข้าใจถูต้ใริสัจสี่
สัาสััปปะ (Sammā-saṅkappa): คาำริช คิจาา คิไ่พาาท คิไ่เีเี
สัาาจา (Sammā-vācā): าจาช เ้จาารพูเท็จ พูส่เสี พูคำหา พูเพ้เจ้
สัาััตะ (Sammā-kammanta): ารระทำช เ้จาารฆ่าสัต์ ลัทรัพ์ ประพฤติผิใา
สัาาชีะ (Sammā-ājīva): ารเลี้ชีพช เ้จาารเลี้ชีพใทาที่ผิ
สัาาาะ (Sammā-vāyāma): คาเพีรช เพีรระัุศลที่ัไ่เิ เพีรละุศลที่เิขึ้แล้ เพีรสร้าุศลที่ัไ่เิ เพีรรัษาุศลที่เิขึ้แล้
สัาสติ (Sammā-sati): สติช ระลึรู้า เทา จิต ธรร ตาคาเป็จริ
สัาสาธิ (Sammā-samādhi): สาธิช ารีจิตตั้ั่ ส
ริรรคีค์ 8 ี้ สาารถสรุปไ้เป็ 3 หใหญ่ๆ คื ศีล สาธิ และปัญญา ซึ่เป็หลัปฏิัติที่ต้เจริญให้ริูรณ์เพื่ที่จะสาารถัทุข์ไ้โสิ้เชิ
คาสำคัญขริสัจสี่
ริสัจสี่ีคาสำคัญ่าิ่ใพระพุทธศาสา เพราะเป็เหื แผที่ำทา ที่ชี้ให้เห็ถึปัญหา (ทุข์) สาเหตุขปัญหา (สุทั) ทาจาปัญหา (ิโรธ) และิธีารแ้ไขปัญหา (รรค) ารทำคาเข้าใจใริสัจสี่่าถูต้ จะช่ให้เราเห็คาจริขชีิตตาที่เป็จริ และสาารถำเิชีิตไปใทิศทาที่ถูต้เพื่ที่จะหลุพ้จาคาทุข์ไ้
ริสัจสี่ัเป็ ราฐาขหลัธรรื่ๆ ใพระพุทธศาสา หลัธรรต่าๆ ไ่่าจะเป็เรื่รร ารเี่าตาเิ หรืเรื่ื่ๆ ล้แล้แต่ีคาเชื่โและธิาไ้้หลัริสัจสี่
ารทำคาเข้าใจและารปฏิัติใริสัจสี่ตาลำั
ารทำคาเข้าใจและารปฏิัติใริสัจสี่ั้ ครเป็ไปตาลำัที่พระพุทธเจ้าทรแสไ้ เพื่ให้เิคาเข้าใจที่ถูต้และำไปสู่ารปฏิัติที่ีประสิทธิภาพ
1. ารรัและเผชิญห้าัคาทุข์ (ปริญญา)
ขั้ตแรใารปฏิัติริสัจสี่คื ารรัคาจริ่า ชีิตั้ีคาทุข์ ารที่เราจะสาารถแ้ไขปัญหาใๆ ไ้ั้ สิ่แรที่ต้ทำคืารรั่าปัญหาั้ีู่จริ ารปฏิเสธหรืหลีเลี่คาทุข์ จะไ่ช่ให้เราหลุพ้จาัไ้
ารรัคาทุข์ใที่ี้ ิไ้หาถึารจำต่คาทุข์ หรืารโลใแ่ร้า แต่เป็าร ตระหัรู้ ถึสภาะที่ไ่สูรณ์และคาไ่่าพึพใจที่แทรซึู่ใชีิตขเรา ารสัเตและทำคาเข้าใจใธรรชาติขคาทุข์ต่าๆ ที่เิขึ้ัตัเราและผู้ื่ จะช่ให้เราไ่ประาทและเิคาปรารถาที่จะหาทาจาคาทุข์ั้
2. ารค้หาสาเหตุที่แท้จริขคาทุข์ (ปหาะ)
เื่รัคาทุข์ไ้แล้ ขั้ตต่ไปคืาร ค้หาสาเหตุ ที่แท้จริขคาทุข์ั้ พระพุทธเจ้าทรชี้่า ตัณหาคืเหตุหลัที่ทำให้เิทุข์ คาาใสิ่ต่าๆ คาึั่ถืั่ใสิ่ที่ตรัและปรารถา เื่ไ่ไ้สิ่ที่า หรืต้สูญเสีสิ่ที่รั ็จะเิคาทุข์
ารพิจารณาถึ ลไารทำาขตัณหา ใจิตใจขเราเป็สิ่สำคัญ ารสัเต่าเื่ใที่เราเิคาา เื่ั้็จะเิคาไ่สาใจ คาระระา หรืคาทุข์ ารทำคาเข้าใจ่าตัณหาเป็เหืเชื้เพลิที่คเติให้ไฟแห่คาทุข์ลุโชู่เส จะช่ให้เราเห็คาสำคัญขารละาตัณหา
3. ารเห็คาเป็ไปไ้ขารัทุข์ (สัจฉิิริา)
เื่รู้ถึเหตุแห่ทุข์แล้ ขั้ตต่ไปคืาร เห็คาเป็ไปไ้ขารัทุข์ ารที่พระพุทธเจ้าทรแสถึิโรธ หรืคาัทุข์ั้ เป็ารให้คาหัและำลัใจแ่ผู้ปฏิัติธรร่า คาทุข์ั้ไ่ใช่สิ่ที่ต้ทู่ตลไป แต่สาารถัลไ้โสิ้เชิ
ารทำคาเข้าใจใลัษณะขิพพา ่าเป็ภาะที่ส สุข และเป็ิสระ่าแท้จริ จะช่ให้เราเิคาศรัทธาและคาุ่ั่ใารที่จะปฏิัติธรรเพื่เข้าถึสภาะั้
4. ารลืปฏิัติตารรคีค์ 8 (ภาา)
เื่เห็คาเป็ไปไ้ขารัทุข์แล้ ขั้ตสุท้าคืาร ลืปฏิัติตารรคีค์ 8 ซึ่เป็หทาที่จะำไปสู่ารัทุข์ั้ ารปฏิัติตารรคีค์ 8 ี้ ต้าศัารฝึฝ่าต่เื่และส่ำเส โเริ่จาารพัฒาคาเห็ที่ถูต้ (สัาทิฏฐิ) และคาคิที่ถูต้ (สัาสััปปะ) จาั้จึพัฒาารระทำทาา าจา และารเลี้ชีพที่ถูต้ (สัาาจา สัาััตะ สัาาชีะ) คคู่ไปัารฝึคาเพีรที่ถูต้ (สัาาาะ) ารีสติที่ถูต้ (สัาสติ) และารีสาธิที่ถูต้ (สัาสาธิ)
ารปฏิัติตารรคีค์ 8 ี้ เป็ระารขารพัฒาตเทั้ใ้าศีล สาธิ และปัญญา เื่ค์ประทั้ 8 ประารี้ไ้รัารพัฒา่าสูรณ์ ็จะสาารถำไปสู่ารัทุข์ไ้โสิ้เชิ
คาเชื่โขริสัจสี่ัุุพพิถาใภาพร
หลัธรรุุพพิถาที่เราไ้ศึษาาตั้แต่ต้ั้ ีคาเชื่โ่าลึซึ้ัหลัริสัจสี่ โุุพพิถาั้ เปรีเสื พื้ฐา ที่ค่ๆ ำพาผู้ปฏิัติธรรไปสู่คาเข้าใจใริสัจสี่
ุุพพิถาเป็พื้ฐาำไปสู่คาเข้าใจใริสัจสี่
ทาาุุพพิถา (ารให้ทา): ารเริ่ต้้ารให้ทาเป็าร ลคาเห็แ่ตัและคาตระหี่ถี่เหี ใจิตใจ ซึ่เป็ลัษณะขตัณหา (สุทั) เื่จิตใจีคาเื้เฟื้เผื่แผ่าขึ้ ็จะเริ่เห็คาสำคัญขารเสีสละและประโช์ขารระทำเพื่ผู้ื่
สีลาุุพพิถา (ารรัษาศีล): ารรัษาศีลเป็าร คคุา าจา และใจ ไ่ให้ไปเีเีผู้ื่ ซึ่เป็ารลารสร้ารรที่ไ่ี ัเป็ผลาจาตัณหา เื่ศีลริสุทธิ์ จิตใจ็จะสและพร้ที่จะพัฒาใขั้ต่ไป
สัคคาุุพพิถา (เรื่สรรค์): ารล่าถึผลแหุ่ญุศลที่จะำไปสู่คาสุขใสรรค์ เป็าร ให้ำลัใจและแรัาลใจ ใารทำคาี แต่ใขณะเีั็เป็ารชี้ให้เห็่า คาสุขใสรรค์ั้ัไ่เที่แท้ และัคู่ใสัสารัฏ
าาั าทีั โาโร สัิเลโส (โทษขา): ารพิจารณาโทษภัขาารณ์ เป็าร ชี้ให้เห็ถึคาไ่เที่แท้และคาทุข์ที่แฝู่ใคาสุขทาโล ซึ่เป็ารเริ่ต้ขารทำคาเข้าใจใลัษณะขทุข์ (ทุข์) และเหตุแห่ทุข์ (สุทั)
เขัเ าิสัโส (าิสส์แห่ารจาา): ารเห็าิสส์ขารจาา เป็าร ชี้ให้เห็ถึคาเป็ไปไ้ขคาสุขที่ประณีตและั่ื่า ซึ่เป็แทาไปสู่ิโรธ (คาัทุข์)
เื่ผู้ปฏิัติธรรไ้ผ่าารฝึฝและพิจารณาตาลำัขั้ขุุพพิถาาแล้ จิตใจ็จะค่ๆ พัฒาไปสู่คาพร้ที่จะเข้าใจใหลัริสัจสี่ไ้่าลึซึ้ิ่ขึ้ ารให้ทาและารรัษาศีลเป็พื้ฐาขารประพฤติชทาาและาจา ซึ่เป็ส่หึ่ขรรคีค์ 8 ารพิจารณาโทษขาและารเห็าิสส์ขารจาา เป็ารเตรีจิตใจให้พร้ที่จะละาคาึั่ใิเลส ซึ่เป็ขั้ตสำคัญใารปฏิัติตารรคเพื่ัทุข์
ัั้ ุุพพิถาจึเป็เหื ัไ ที่ค่ๆ ำพาผู้ปฏิัติธรรจาพื้ฐาขารทำคาี ไปสู่คาเข้าใจใคาจริัประเสริฐขริสัจสี่ ซึ่เป็หทาแห่ารัทุข์โสิ้เชิ ารศึษาและปฏิัติตาุุพพิถา่าต่เื่และถูต้ จะเป็ปัจจัสำคัญใารรรลุเป้าหาสูสุขพระพุทธศาสา คืารหลุพ้จาสัสารัฏและเข้าถึพระิพพาัเป็รสุข
ใทต่ไป เราจะศึษาถึทสรุปขุุพพิถา และแทาารประุต์ใช้หลัธรรเหล่าี้ใชีิตประจำั เพื่ให้เิประโช์สูสุใารพัฒาจิตใจและำเิชีิต่าีคาสุขและส
ทที่ 8: ารประุต์ใชุุ้พพิถาใชีิตประจำั
หลัจาที่เราไ้ศึษาหลัธรรุุพพิถาาโละเี ตั้แต่คาหา คาสำคัญ ไปจถึารเิทาจาทา ศีล สรรค์ โทษขา าิสส์ขารจาา และปัญญาแห่ริสัจสี่แล้ ใที้ เราจะาพิจารณาถึิธีารำหลัธรรเหล่าี้าประุต์ใช้ใชีิตประจำั เพื่ให้ารปฏิัติธรรขเราเป็ไป่าต่เื่ ีคาหา และำาซึ่คาสุขและคาสที่แท้จริ
ารเริ่ต้ปฏิัติธรรตาหลัุุพพิถา
ารเริ่ต้ปฏิัติธรรตาหลัุุพพิถาั้ ไ่จำเป็ต้เป็ารเปลี่แปลชีิตครั้ใหญ่ใทัที แต่เป็ารค่ๆ ปรัเปลี่คาคิและารระทำขเราไปทีละ้ เริ่จาสิ่ที่่าและใล้ตั่ เื่เราีคาคุ้เคและเห็ผลขารปฏิัติใขั้ต้แล้ ็จะีำลัใจและคาเข้าใจที่จะ้าไปสู่ารปฏิัติใระัที่สูขึ้
ตั้เป้าหาที่เป็ไปไ้: ใช่เริ่ต้ าจตั้เป้าหาเล็ๆ ที่สาารถทำไ้จริใแต่ละั เช่ ตั้ใจ่าจะให้ทาเล็้ทุั หรืจะรัษาศีล 5 ให้ริสุทธิ์ใัี้ เื่ทำไ้ตาเป้าหาแล้ ็ค่ๆ เพิ่คาเข้ข้หรืขาขเขตขารปฏิัติให้้าขึ้
ีคาส่ำเส: ารปฏิัติธรร่าส่ำเส แ้จะเป็เพีเล็้ แต่็ีพลัา่าารปฏิัติ่าเข้ข้แต่ไ่ต่เื่ ำหเลาใแต่ละัสำหรัารปฏิัติธรร เช่ ารสต์ ารทำสาธิ หรืาร่าหัสืธรระ
ีคาท: ารเปลี่แปลจิตใจและิสัต้ใช้เลาและคาท ่าท้แท้หาารปฏิัติใช่แรัไ่เห็ผลชัเจ ให้ระลึเส่าารเิทาหื่ลี้เริ่ต้ที่้าแรเส
หาแรัาลใจ: ่าเรื่ราขผู้ที่ประสคาสำเร็จใารปฏิัติธรร ฟัธรรเทศา หรืเข้าร่ิจรรทาศาสา เพื่เป็แรัาลใจและเพิ่พูคารู้คาเข้าใจใธรระ
ีัลาณิตร: ารีเพื่ร่ทาที่ี ที่คให้ำลัใจ แะำ และเป็แ่าที่ี จะช่ให้ารปฏิัติธรรขเราีคารารื่และ้าห้าิ่ขึ้
ารให้ทาใรูปแต่าๆ
ารให้ทาเป็จุเริ่ต้ที่สำคัญใุุพพิถา และสาารถำาปฏิัติไ้หลาหลารูปแใชีิตประจำั ไ่จำเป็ต้เป็ารริจาคทรัพ์สิจำาเสไป
ารให้ัตถุ: แ่ปัสิ่ขที่เราีเิคาจำเป็ให้แ่ผู้ที่ขาแคล เช่ าหาร เสื้ผ้า า หรืขใช้ต่าๆ ารช่เหลืเพื่ร่าหรืคใครครั้สิ่ขเล็ๆ ้ๆ ็เป็ารให้ทาเช่ั
ารให้ภั: ฝึารให้ภัแ่ผู้ที่เคทำให้เราไ่พใจ หรืล่เิเรา ารปล่าคาโรธและคาแค้เป็ารให้ทาที่ิ่ใหญ่ เพราะเป็ารคาสุขและคาสให้ัจิตใจขเราเและผู้ื่
ารให้คารู้ (ธรรทา): แ่ปัคารู้หรืประสารณ์ที่ีาให้ัผู้ื่ าจเป็ารสทัษะที่เราถั ารแะำหัสืธรระ หรืารเล่าเรื่ราที่ให้ข้คิและำลัใจ
ารให้คาไ่ีภั (ภัทา): ารไ่เีเีผู้ื่ทั้ทาา าจา และใจ ารช่เหลืผู้ที่ำลัตู่ใัตรา หรืารให้คาช่เหลืแ่สัต์ที่ำลัเืร้ ล้เป็ารให้ภัทา
ารให้ำลัใจ: ารพูให้ำลัใจ ให้คำแะำที่ี หรืารรัฟัปัญหาขผู้ื่้คาตั้ใจ ็เป็ารให้ทาทาใจที่สำคัญ
ารตั้ใจรัษาศีล่าส่ำเส
ารรัษาศีลเป็ารระัจิตใจให้ริสุทธิ์ิ่ขึ้ และสาารถำาปฏิัติไ้ใชีิตประจำัโารตั้ใจละเ้จาารระทำที่ไ่ีา
ศีล 5: พาารัษาศีล 5 ให้ริสุทธิ์ใทุั เริ่จาารสำรจตเใแต่ละั่าเราไ้ละเิศีลข้ใหรืไ่ หาีารละเิเิขึ้ ให้สำึผิและตั้ใจ่าจะไ่ระทำผิซ้ำี
ารฝึสำริทรี์: ระัระัารรัรู้ผ่าทาตา หู จู ลิ้ และา ไ่ให้จิตใจขเราไหลไปตาารณ์ที่ัุ่หรืชัจูไปใทาที่ไ่ี
ารีสติใารระทำ: ่ที่จะทำสิ่ใ ให้พิจารณาถึผลที่จะตาา่าจะเป็ประโช์หรืโทษต่ตเและผู้ื่
ารีสติใารพู: ่ที่จะพูสิ่ใ ให้คิททถึผลขคำพู่าจะเป็คาจริ เป็ประโช์ ่ให้เิคาสาัคคี หรืเป็คำพูที่สุภาพ่โหรืไ่
ารีสติใคาคิ: หั่สัเตคาคิที่เิขึ้ใจิตใจ หาเป็คาคิที่ไ่ีา เช่ คาโลภ คาโรธ คาหล ให้รีละทิ้คาคิเหล่าั้ และหัาคิใสิ่ที่เป็ุศล
ารพัฒาจิตใจเพื่้าข้าคาผูพัใา
ารลละคาผูพัใาเป็ระารที่ต้าศัคาเข้าใจและารฝึฝ่าต่เื่
ารพิจารณาโทษขา: หั่พิจารณาถึคาไ่เที่ คาทุข์ และโทษภัต่าๆ ที่แฝู่ใาคุณ 5 เพื่ให้เิคาเื่ห่าและคลาคาึั่
ารเห็คุณค่าขารจาา: พิจารณาถึคาส คาสุข และคาเป็ิสระที่เิจาารละทิ้คาผูพัใา เพื่เป็แรจูใจใารปฏิัติธรร
ารฝึคาสัโษ: ิีใสิ่ที่ตี ไ่ฟุ้เฟ้หรืแสหาสิ่ที่เิคาจำเป็ ฝึารู่คเีและารทำิจรรที่ไ่เี่ข้ัาารณ์
ารคัลาณิตร: ู่ใล้ชิัผู้ที่ำเิชีิต่าเรี่าและไ่หุ่ใเรื่า เพื่เป็แ่าและไ้รัารสัสุใารปฏิัติธรร
ารฝึสติใารรัรู้คารู้สึ
ารฝึสติเป็เครื่ืสำคัญใารพัฒาจิตใจและเข้าใจธรรชาติขตเ
ารีสติใารเคลื่ไห: ใทุิริาถ ไ่่าจะเป็ารเิ ื ั่ หรื ให้ีสติรู้ถึารเคลื่ไหขร่าา
ารีสติใารรัรู้คารู้สึ: เื่ีคารู้สึใๆ เิขึ้ ไ่่าจะเป็สุข ทุข์ หรืไ่สุขไ่ทุข์ ให้ีสติรัรู้ถึคารู้สึั้ โไ่เข้าไปปรุแต่หรืตัสิ
ารีสติใารรัรู้คาคิ: เื่ีคาคิใๆ ผุขึ้าใจิตใจ ให้ีสติรัรู้ถึคาคิั้ โไ่เข้าไปึั่หรืปล่ให้คาคิั้ครำ
ารีสติใารรัรู้ารณ์: เื่ีารณ์ใๆ เิขึ้ เช่ โรธ เศร้า ีใจ ให้ีสติรัรู้ถึารณ์ั้ โไ่เข้าไปจู่ัารณ์ั้
ารฝึสติ่าส่ำเสจะช่ให้เราีคาเข้าใจใธรรชาติขจิตใจตเ และสาารถจัารัคารู้สึและารณ์ต่าๆ ไ้่าเหาะส
ารพิจารณาคาไ่เที่ขสิ่ต่าๆ
ารพิจารณาคาไ่เที่ (ิจจั) เป็ารเจริญปัญญาที่สำคัญใพระพุทธศาสา
พิจารณาคาไ่เที่ขร่าา: สัเตารเปลี่แปลขร่าาเราเ ตั้แต่เิ แ่ เจ็ ตา รถึารเปลี่แปลใแต่ละั เช่ คารู้สึที่เปลี่แปลไป คาคิที่เปลี่แปลไป
พิจารณาคาไ่เที่ขสิ่ภา: สัเตารเปลี่แปลขสิ่ต่าๆ รตัเรา เช่ ฤูาลที่เปลี่แปลไป สภาพาาศที่เปลี่แปลไป หรืคาเสื่สลาขัตถุสิ่ขต่าๆ
พิจารณาคาไ่เที่ขารณ์: สัเตารเิขึ้ ตัู้่ และัไปขารณ์ต่าๆ ที่เิขึ้ใจิตใจขเรา ไ่่าจะเป็คาสุข คาทุข์ คารั คาโรธ
ารพิจารณาคาไ่เที่่าส่ำเสจะช่ให้เราคลาคาึั่ถืั่ใสิ่ต่าๆ และรัคาจริขธรรชาติไ้
ารเจริญปัญญาเพื่เข้าถึคาจริขริสัจสี่
ารทำคาเข้าใจและปฏิัติตาริสัจสี่เป็เป้าหาสูสุขารปฏิัติธรร
ทำคาเข้าใจใคาทุข์: สัเตและรัคาทุข์ต่าๆ ที่เิขึ้ใชีิตขเรา และพาาทำคาเข้าใจใธรรชาติขคาทุข์ั้
ค้หาสาเหตุขคาทุข์: พิจารณาถึตัณหาและคาึั่ต่าๆ ที่เป็ต้เหตุขคาทุข์ขเรา
เห็คาเป็ไปไ้ขารัทุข์: เชื่ั่่าคาทุข์สาารถัลไ้ และตั้ใจที่จะปฏิัติธรรเพื่เข้าถึสภาะั้
ปฏิัติตารรคีค์ 8: พัฒาศีล สาธิ และปัญญา ตาหลัริรรคีค์ 8 ่าส่ำเส
ารเจริญปัญญาใารพิจารณาริสัจสี่ จะช่ให้เราเห็หทาแห่ารัทุข์และำเิชีิตไปใทิศทาที่ถูต้
ารศึษาและใคร่ครญธรระ
ารศึษาพระธรรคำสขพระพุทธเจ้าเป็สิ่สำคัญใารเพิ่พูคารู้และคาเข้าใจใหลัธรร
่าพระไตรปิฎและหัสืธรระ: ศึษาพระสูตรต่าๆ และคำธิาธรระจาครูาาจาร์ เพื่ให้ีคารู้คาเข้าใจใหลัธรรที่ถูต้
ฟัธรรเทศา: ฟัธรรเทศาจาพระสฆ์หรืผู้ทรคุณ เพื่เป็ารรัฟัคำแะำและแรัาลใจใารปฏิัติธรร
สทาธรร: แลเปลี่คาคิเห็และสถาข้สสัเี่ัธรระัผู้รู้หรืเพื่ร่ปฏิัติธรร
ใคร่ครญธรระ: ำหลัธรรที่ไ้ศึษาาพิจารณาไตร่ตรให้ลึซึ้ เพื่ให้เิคาเข้าใจ่าแท้จริและสาารถำไปประุต์ใช้ใชีิตประจำัไ้
ารปฏิัติสาธิและิปัสสา
ารปฏิัติสาธิและิปัสสาเป็เครื่ืสำคัญใารพัฒาจิตใจและปัญญา
สถภาา (ารทำสาธิ): ฝึารทำจิตให้ส ีสาธิ ตั้ัู่่ัารณ์เี เช่ ารำหลหาใจ ารริรร หรืารเพ่สิณ ารทำสาธิช่ให้จิตใจสจาคาุ่าและพร้ที่จะเจริญปัญญา
ิปัสสาภาา (ารเจริญปัญญา): ฝึารพิจารณาคาจริขสิ่ต่าๆ ตาที่เป็จริ โเฉพาะ่าิ่ใเรื่ขคาไ่เที่ คาเป็ทุข์ และคาเป็ัตตา ารเจริญิปัสสาช่ให้เิปัญญาและคาเข้าใจใธรรชาติขชีิตและโล
ารปฏิัติสาธิและิปัสสา่าส่ำเส จะช่ให้จิตใจขเราเข้แข็ ีสติปัญญา และสาารถ้าห้าเส้ทาแห่ารปฏิัติธรรไ้่าั่ค
ารประุต์ใชุุ้พพิถาใชีิตประจำัเป็ารเิทาที่ต้าศัคาตั้ใจ คาเพีรพาา และคาเข้าใจใหลัธรร่าต่เื่ เื่เราค่ๆ ปฏิัติธรรไปตาลำัขั้ เริ่จาสิ่ที่่าและใล้ตั แล้ค่ๆ พัฒาไปสู่สิ่ที่ลึซึ้ิ่ขึ้ เรา็จะสาารถสัผัสไ้ถึคาสุขและคาสที่แท้จริ ัเป็ผลจาารปฏิัติธรรตาแทาขพระพุทธเจ้า
ทที่ 9: าิสส์และคุณค่าขารศึษาและปฏิัติตาุุพพิถา
ตลทต่าๆ ที่ผ่าา เราไ้เิทาไปตาลำัแหุุ่พพิถา ตั้แต่ารเริ่ต้้ารให้ทา ารรัษาศีล ารพิจารณาถึผลแหุ่ญุศลใสรรค์ โทษภัขาารณ์ าิสส์ขารจาา ไปจถึารทำคาเข้าใจใปัญญาแห่ริสัจสี่ ัี้ ใทสุท้าี้ เราจะาสรุปถึ าิสส์และคุณค่า ัหาศาลขารศึษาและปฏิัติตาหลัุุพพิถา ซึ่เป็หทาัแคาที่พระพุทธเจ้าทรแสไ้ เพื่ำพาเไสัต์ทั้หลาไปสู่คาสุข คาส และารหลุพ้จาคาทุข์ทั้ป
ารศึษาและปฏิัติตาุุพพิถาั้ ิไ้เป็เพีารเรีรู้หลัธรรทาทฤษฎีเท่าั้ แต่เป็ารลืปฏิัติจริใชีิตประจำั่าเป็ขั้ต เื่เราำเิตาลำัแห่ารปฏิัติธรรี้่าถูต้และส่ำเส เราจะไ้รัาิสส์และคุณค่าัประเิค่าิไ้ ทั้ต่ตัเราเ ต่ผู้ื่ และต่สัคโร
ผลีต่ตเและผู้ื่
าิสส์ประารแรและที่เห็ไ้ชัเจขารปฏิัติตาุุพพิถาคื ผลีต่ตเและผู้ื่ ารเริ่ต้้ารให้ทาเป็าร่เพาะจิตใจที่เื้เฟื้เผื่แผ่ ลคาเห็แ่ตัและคาตระหี่ถี่เหี เื่เราให้ทาแ่ผู้ื่ เราไ่เพีแต่ช่รรเทาคาทุข์าขพเขาเท่าั้ แต่ัเป็ารสร้าคาสุขและคาิ่เใจให้ัตัเราเี้ ารให้ทาัเป็ารสร้าคาสัพัธ์ที่ีาัผู้ื่ ทำให้เิคารั คาเตตา และคาปรารถาีต่ัใสัค
ารรัษาศีลเป็ารฝึฝตเให้ละเ้จาารระทำที่เป็ุศล ซึ่เป็ารป้ัไ่ให้เราสร้าคาเืร้และคาเสีหาให้ัผู้ื่ เื่เราีศีลริสุทธิ์ เรา็จะีคาสาใจ ไ่ีคาหาระแหรืคารู้สึผิจาารระทำที่ไ่ีา จาี้ ารรัษาศีลัเป็ารสร้าคาไ้าใจและคาเคารพซึ่ัและัใสัค ทำให้ารู่ร่ัเป็ไป่าสสุข
ารพิจารณาถึโทษภัขาารณ์และารเห็าิสส์ขารจาา ช่ให้เราลละคาึั่ใคาสุขทาโลที่ไ่เที่แท้ และหัาให้คาสำคัญัคาสุขที่เิจาคาสภาใ เื่เราไ่ถูครำ้คาปรารถาใา เรา็จะสาารถใช้ชีิตไ้่าีสติและไ่เีเีตเและผู้ื่
คาสุขและคาสภาใ
ารปฏิัติตาุุพพิถาำาซึ่ คาสุขและคาสภาใ ่าแท้จริ ารให้ทาและารรัษาศีลเป็พื้ฐาขารสร้าจิตใจที่ีา เื่จิตใจีา ็จะีคาสุขและคาสาใจ ารลละคาผูพัใาช่ให้จิตใจสจาคาุ่าขคาปรารถา ทำให้เิคาิ่เและคาสุขที่แท้จริ
ารฝึสติและารพิจารณาธรรตาหลัริสัจสี่ ช่ให้เราเข้าใจธรรชาติขชีิตและโลตาคาเป็จริ เื่เราเข้าใจ่าทุสิ่เป็ิจจั เป็ทุข์ และเป็ัตตา เรา็จะสาารถปล่าคาึั่ถืั่ใสิ่ต่าๆ ไ้ จิตใจ็จะเา สา และเป็ิสระจาคาทุข์ คาัล และคาเศร้าห คาสุขและคาสภาใี้เป็สิ่ที่ั่ืและไ่เปลี่แปลไปตาสถาารณ์ภา
ารู่ร่ัใสัค่าสสุข
ารปฏิัติตาุุพพิถาไ่เพีแต่ส่ผลีต่ตัเราเเท่าั้ แต่ัีส่สำคัญใารสร้า ารู่ร่ัใสัค่าสสุข ารให้ทาเป็ารส่เสริคาเื้เฟื้เผื่แผ่และารช่เหลืซึ่ัและัใสัค ารรัษาศีลเป็ารสร้าคาไ้าใจและคาเคารพซึ่ัและั ทำให้สัคปราศจาคาขัแ้และคารุแร
ารลละคาเห็แ่ตัและคาปรารถาใาที่เิพี ช่ลปัญหาารเารัเาเปรีและารเีเีัใสัค เื่ทุคำเิชีิตตาหลัธรรคำสขพระพุทธเจ้า สัค็จะีคาสสุข ีคาเตตา และีคาเข้าใจซึ่ัและั
ารพัฒาจิตใจและปัญญาให้้าห้า
ุุพพิถาเป็หทาแห่าร พัฒาจิตใจและปัญญาให้้าห้า ่าเป็ขั้ต ารเริ่ต้้ารให้ทาเป็ารฝึจิตใจให้เปิ้าและเื้เฟื้ ารรัษาศีลเป็ารฝึคาีระเีิัและารคคุตเ ารพิจารณาโทษขาและารเห็าิสส์ขารจาาเป็ารฝึารเห็ตาคาเป็จริ ารฝึสติและารพิจารณาธรรเป็ารพัฒาปัญญาและคาเข้าใจใหลัธรร
เื่เราปฏิัติธรรตาลำัขั้ขุุพพิถา จิตใจขเรา็จะค่ๆ ไ้รัารขัเลาให้ีคาริสุทธิ์ เข้แข็ และสิ่ขึ้ ปัญญาขเรา็จะค่ๆ เจริญา ทำให้เราีคาเข้าใจใชีิตและโลที่ลึซึ้ิ่ขึ้
คาเข้าใจใธรระที่ลึซึ้ิ่ขึ้
ารศึษาและปฏิัติตาุุพพิถาช่ให้เราีคา เข้าใจใธรระที่ลึซึ้ิ่ขึ้ หลัธรรต่าๆ ที่พระพุทธเจ้าทรแสไ้ั้ีคาเชื่โและสัพัธ์ั ารที่เราไ้ศึษาและปฏิัติธรร่าเป็ขั้ต จะช่ให้เราเห็คาเชื่โเหล่าี้ และเข้าใจคาหาขธรระไ้่าชัเจิ่ขึ้
ุุพพิถาเป็เหืแผที่ำทาที่ค่ๆ พาเราไปสู่คาเข้าใจใหลัธรรที่ลึซึ้ เช่ ริสัจสี่ เื่เราไ้ฝึฝจิตใจาตาลำัขั้แล้ เรา็จะีคาพร้ที่จะเข้าใจคาจริัประเสริฐทั้สี่ประารี้ไ้่าถูต้และชัเจ
ารลละิเลสและคาทุข์
เป้าหาสำคัญขารปฏิัติธรรใพระพุทธศาสาคื ารลละิเลสและคาทุข์ ุุพพิถาเป็หทาที่ีประสิทธิภาพใารรรลุเป้าหาี้ ารให้ทาและารรัษาศีลช่ลคาเห็แ่ตัและคาปรารถาที่จะเีเีผู้ื่ ารพิจารณาโทษขาและารเห็าิสส์ขารจาาช่ลคาึั่ใคาสุขทาโลที่ไ่เที่แท้
ารฝึสติและารพิจารณาธรรตาหลัริสัจสี่ ช่ให้เราเข้าใจธรรชาติขิเลสและคาทุข์ เื่เราเข้าใจแล้ เรา็จะสาารถปล่าและไ่ปล่ให้ิเลสเหล่าั้ครำจิตใจขเราไ้ เื่ิเลสล้ล คาทุข์็จะล้ลตาไป้
ารเิทาสู่เป้าหาสูสุขพระพุทธศาสา
ุุพพิถาเป็ ารเิทาสู่เป้าหาสูสุขพระพุทธศาสา ่าเป็ขั้ต ารเริ่ต้้ารทำคาีขั้พื้ฐา เช่ ารให้ทาและารรัษาศีล เป็ารเตรีคาพร้ให้ัจิตใจเพื่ที่จะ้าไปสู่ารปฏิัติธรรใระัที่สูขึ้
ารพิจารณาถึคาไ่เที่และคาทุข์ขโล ช่ให้เราเิคาเื่ห่าใสัสารัฏ และปรารถาที่จะหลุพ้ ารฝึสติและารเจริญปัญญาตาหลัริสัจสี่ เป็หทาโตรที่จะำไปสู่ารัทุข์และารรรลุเป้าหาสูสุขพระพุทธศาสา
ารหลุพ้จาสัสารัฏ
าิสส์ที่ิ่ใหญ่ที่สุขารศึษาและปฏิัติตาุุพพิถาคื ารหลุพ้จาสัสารัฏ หรืจรแห่ารเี่าตาเิ เื่เราสาารถลละิเลสและคาึั่ต่าๆ ไ้่าสิ้เชิ เรา็จะสาารถตัระแสแห่รรที่จะำไปสู่ารเิให่ไ้
ารปฏิัติตารรคีค์ 8 ่าสูรณ์ จะำไปสู่ารัทุข์โสิ้เชิ และารไ่ต้ลัาเี่าตาเิใภพภูิต่าๆ ีต่ไป
ารรรลุพระิพพา
เป้าหาสูสุขารปฏิัติธรรใพระพุทธศาสาคื ารรรลุพระิพพา ซึ่เป็ภาะที่ส สุข และเป็ิสระ่าแท้จริ ารศึษาและปฏิัติตาุุพพิถาเป็หทาที่ำไปสู่ารรรลุเป้าหาี้
เื่เราไ้พัฒาจิตใจและปัญญาขเรา่าเต็ที่ ตาลำัขั้ขุุพพิถา เรา็จะสาารถเข้าถึคาจริัสูสุ และรรลุพระิพพา ซึ่เป็คาสุขที่ถารและปราศจาคาทุข์ทั้ป
โสรุปแล้ ารศึษาและปฏิัติตาุุพพิถา ำาซึ่าิสส์และคุณค่าัาา ทั้ใชีิตปัจจุัและใภพชาติต่ๆ ไป เป็หทาที่ำไปสู่คาสุข คาส ารพัฒาจิตใจและปัญญา ารเข้าใจธรระ่าลึซึ้ ารลละิเลสและคาทุข์ และใที่สุคืารหลุพ้จาสัสารัฏและารรรลุพระิพพาัเป็รสุข ัั้ ผู้ที่ปรารถาคาสุขและคาเจริญ้าห้าใทาธรร ครให้คาสำคัญัารศึษาและปฏิัติตาหลัุุพพิถาี้่าจริจั เพื่ที่จะไ้สัผัสัผลแห่ารปฏิัติธรรัประเสริฐ้ตเ
ทส่ท้า
ตลารเิทาให้าหัสืแห่ี้ เราไ้ร่ัสำรจ ุุพพิถา หรืเรื่ราัเป็ลำั ซึ่เป็แทาารปฏิัติธรรที่พระพุทธเจ้าทรแสไ้่าแคา เพื่ำพาผู้ีศรัทธาและคาตั้ใจไปสู่คาสุข คาส และารหลุพ้จาคาทุข์ทั้ป ตั้แต่้าแรขารให้ทา ไปจถึปัญญาัลึซึ้แห่ริสัจสี่ เราไ้พิจารณาถึคาหา คาสำคัญ และิธีารปฏิัติใแต่ละขั้ต่าละเีถี่ถ้
ใทส่ท้าี้ เราจะาสรุปเื้หาสำคัญขารเิทาครั้ี้ เพื่ให้ท่าผู้่าไ้ททและเห็ภาพรขุุพพิถาีครั้ พร้ทั้เป็ารเชิญชให้ท่าำหลัธรรเหล่าี้ไปประุต์ใช้ใชีิตประจำั เพื่ให้ารปฏิัติธรรเป็ส่หึ่ขชีิต และำาซึ่ประโช์สุข่าแท้จริ สุท้าี้ เราจะคาหัและำลัใจ เพื่เป็เพื่ร่ทาใารเิทาัประเสริฐเส้ทาแห่ธรรี้
สรุปเื้หาสำคัญขหัสื
ารเิทาขเราเริ่ต้้ ทาาุุพพิถา หรืารเริ่ต้้ารให้ ซึ่เป็ราฐาสำคัญขารพัฒาจิตใจที่เื้เฟื้เผื่แผ่ ารให้ทาิไ้จำัู่เพีารริจาคทรัพ์สิเท่าั้ แต่ัรถึารให้คารั คาเตตา ารให้ภั และารให้คารู้ ารให้เป็ารลคาเห็แ่ตัและคาตระหี่ถี่เหีใจิตใจ และเป็ารสร้าคาสัพัธ์ที่ีาัผู้ื่
จาั้ เราไ้้าเข้าสู่ สีลาุุพพิถา หรืารรัษาา าจา และใจให้ริสุทธิ์ ารรัษาศีลเป็ารฝึฝตเให้ละเ้จาารระทำที่เป็ุศล ซึ่เป็ารป้ัไ่ให้เราสร้าคาเืร้และคาเสีหาให้ัผู้ื่ ศีลเป็พื้ฐาสำคัญขารู่ร่ัใสัค่าสสุข และเป็าทฐาที่ั่คสำหรัารปฏิัติธรรใระัที่สูขึ้
ใลำัต่า เราไ้พิจารณาถึ สัคคาุุพพิถา หรืผลแหุ่ญำสุขสู่สุคติ ซึ่เป็ารแสให้เห็ถึาิสส์ั่าพึพใจขารให้ทาและารรัษาศีล ารเข้าใจถึผลุญที่จะำไปสู่คาสุขใภพภูิที่ี เป็ารเสริสร้าำลัใจและคาุ่ั่ใารทำคาี
่าไร็ตา พระพุทธเจ้าิไ้ทรหุู่เพีแค่ารล่าถึคาสุขใสรรค์ แต่ัทรชี้ให้เห็ถึ าาั าทีั โาโร สัิเลโส หรืโทษขา คาต่ำทรา และคาเศร้าห ารพิจารณาถึโทษภัขาารณ์ ช่ให้เราเห็ถึคาไ่เที่แท้และคาทุข์ที่แฝู่ใคาสุขทาโล และำไปสู่คาเื่ห่าคลาคาึั่
เื่เห็โทษขาแล้ พระค์จึทรแสถึ เขัเ าิสัโส หรืาิสส์แห่ารจาา ซึ่เป็ารชี้ให้เห็ถึคาสุขที่ประณีตและั่ื่าคาสุขทาโล คาสุขที่เิจาคาสภาใ คาเาสา และคาเป็ิสระทาจิตใจ
ใที่สุ ารเิทาขเราไ้าถึจุที่สำคัญที่สุ ั่คื จาตุราริสัจจาุุพพิถา หรืปัญญาแห่ริสัจสี่ ซึ่เป็คาจริัประเสริฐสี่ประารที่พระพุทธเจ้าทรตรัสรู้และำาสั่ส เพื่เป็หทาแห่ารัทุข์โสิ้เชิ ารทำคาเข้าใจและปฏิัติตาริสัจสี่ คืเป้าหาสูสุขารปฏิัติธรรใพระพุทธศาสา
ตลารเิทาี้ เราไ้เห็่า ุุพพิถาเป็ารปฏิัติธรรที่เป็ไปตาลำัขั้ เริ่จาสิ่ที่่าและค่ๆ ลึซึ้ิ่ขึ้ แต่ละขั้ตีคาสำคัญและเชื่โั่าเป็ระ ารปฏิัติใขั้ต้เป็ารเตรีคาพร้ให้ัจิตใจเพื่ที่จะ้าไปสู่ารปฏิัติใขั้ที่สูขึ้
ารเชิญชให้ผู้่าำหลัุุพพิถาไปปฏิัติใชีิตประจำั
ัี้ เื่ท่าผู้่าไ้เิทาาถึทส่ท้าี้แล้ ข้าพเจ้าขเชิญชท่า้คาเคารพและปรารถาี ให้ท่าไ้ำหลัธรรุุพพิถาที่ไ้ศึษาไปี้ ไปประุต์ใช้ใารำเิชีิตประจำัขท่า
ารปฏิัติธรริใช่เรื่ที่ต้ระทำเฉพาะใัหรืใสถาที่ปฏิัติธรรเท่าั้ แต่สาารถเริ่ต้ไ้จาิจัตรประจำัขเรา เริ่จาารใส่ใจใารระทำ คำพู และคาคิขเราใทุขณะ
เริ่ต้้ารให้: ลหาิธีารให้ทาใรูปแต่าๆ ใชีิตประจำั าจเป็ารช่เหลืผู้ื่้ำลัา ำลัทรัพ์ หรืำลัปัญญา ารให้ริ้ ารให้ำลัใจ หรืารให้ภั ็เป็ารให้ทาที่ประเสริฐทั้สิ้
ตั้ใจรัษาศีล: พาารัษาศีล 5 ให้ริสุทธิ์ใทุั ตั้เจตาที่จะละเ้จาารระทำที่จะ่ให้เิคาเืร้แ่ตเและผู้ื่ ฝึารสำริทรี์ และีสติใารระทำ คำพู และคาคิ
พิจารณาผลแหุ่ญ: เื่ไ้ทำคาีาแล้ ให้พิจารณาถึผลุญที่จะเิขึ้ ทั้คาสุขใปัจจุัและคาสุขใาคต เพื่เป็ำลัใจใารทำคาีต่ไป
ใคร่ครญโทษขา: ใขณะที่จิตใจถูชัจู้คาปรารถาใา ให้พิจารณาถึคาไ่เที่ คาทุข์ และโทษภัต่าๆ ที่แฝู่ใาารณ์ เพื่ให้เิคาเื่ห่าและคลาคาึั่
แสหาคาสุขที่แท้จริ: หัาให้คาสำคัญัคาสุขที่เิจาคาสภาใ ารทำสาธิ ารเจริญสติ และารพิจารณาธรร จะำาซึ่คาสุขที่ประณีตและั่ื่าคาสุขทาโล
ศึษาและปฏิัติริสัจสี่: พาาทำคาเข้าใจใคาจริัประเสริฐทั้สี่ประาร และลืปฏิัติตารรคีค์ 8 ่าส่ำเส เพื่ที่จะ้าไปสู่ารัทุข์และารหลุพ้
ารปฏิัติธรรตาหลัุุพพิถาี้ เป็ารเิทาที่ต้าศัคาท คาเพีรพาา และคาส่ำเส าจีช่เลาที่เราพัุปสรรคหรืคาท้าทาต่าๆ แต่ขให้ท่า่าท้แท้ ให้ระลึเส่าทุ้าที่เราเิเส้ทาแห่ธรรี้ เป็ารเข้าใล้เป้าหาขารัทุข์และารหลุพ้าิ่ขึ้
ารปฏิัติธรรไ่จำเป็ต้เป็ารเปลี่แปลิถีชีิตทั้หใทัที ท่าสาารถเริ่ต้จาารปรัเปลี่เล็ๆ ้ๆ ใชีิตประจำั เช่ ารตื่เช้าาทำสาธิสัครู่ ารีสติใารทำา ารพูจาสุภาพ่โัผู้ื่ หรืารแ่ปัสิ่ขเล็ๆ ้ๆ ให้ัผู้ที่ต้าร เื่ท่าไ้เริ่ปฏิัติและเห็ผลขารปฏิัติแล้ ท่า็จะเิคาศรัทธาและคาุ่ั่ที่จะ้าห้าเส้ทาี้ต่ไป
ขให้ท่าจำไ้่า ารปฏิัติธรรเป็เรื่สุ่คคล แต่็สาารถทำร่ัผู้ื่ไ้ ารเข้าร่ลุ่ปฏิัติธรร ารฟัธรรเทศา หรืารสทาธรรัผู้รู้ จะช่เสริสร้าำลัใจและเพิ่พูคารู้คาเข้าใจใธรระ
คาหัและำลัใจใารเิทาเส้ทาแห่ธรร
ใท้าที่สุี้ ข้าพเจ้าขส่ คาหัและำลัใจ ให้แ่ท่าผู้่าทุท่า ที่ำลัเิทาู่เส้ทาแห่ธรรี้ ารเิทาเส้ทาี้าจูาไลและาลำาใาครั้ แต่ขให้ท่าจีคาเชื่ั่ใคำสขพระพุทธเจ้า และีคาเพีรพาาใารปฏิัติธรร่าส่ำเส
ท่าิไู้่เส้ทาี้เพีลำพั ัีเพื่ร่เิทาีาาที่ำลัุ่ห้าสู่จุหาเีั จให้ำลัใจซึ่ัและั แ่ปัคารู้และประสารณ์ และร่ัฟัฝ่าุปสรรคต่าๆ ที่าจเิขึ้
ขให้ท่าระลึเส่า ทุคาีที่ท่าไ้ระทำ ทุคาทที่ท่าไ้ฝึฝ ทุสติที่ท่าไ้เจริญ และทุปัญญาที่ท่าไ้พัฒา จะเป็เสีัประเสริฐใารเิทาขท่า
ขำาจแห่พระรัตตรั จลัาลให้ท่าประสแต่คาสุข คาส และคาเจริญ้าห้าใทาธรร สาารถ้าข้าคาทุข์ทั้ป และรรลุถึจุหาปลาทาแห่ารหลุพ้ใที่สุ
ขให้ารศึษาและปฏิัติตาหลัุุพพิถาี้ เป็แสส่าำทาให้ท่าไ้พัคาสุขที่แท้จริ และคาสที่ั่ื ตลาลาเทญฯ
ภาคผ
เพื่ให้ารศึษาและทำคาเข้าใจใหลัธรรุุพพิถาเป็ไป่ารารื่และลึซึ้ิ่ขึ้ ภาคผี้ไ้รรคำศัพท์ทาธรรที่เี่ข้ และราชื่หัสืหรืแหล่ขู้ลเพิ่เติ เพื่ให้ท่าผู้่าสาารถค้ค้าและศึษาเพิ่เติไ้ตาคาสใจ
คำศัพท์ทาธรรที่เี่ข้
ุุพพิถา (Anupubbikatha): ารล่าธรระตาลำัขั้ หรืารสธรระ่าเป็ขั้ต
ทา (Dāna): ารให้ ารเสีสละ ารแ่ปั
ศีล (Sīla): ารรัษาา าจา และใจให้ตัู้่ใคาีา คาถูต้ และคาส
ศีล 5 (Pañcasīla): หลัปฏิัติพื้ฐา 5 ข้สำหรัฆราาส ไ้แ่ เ้จาารฆ่าสัต์, เ้จาารลัทรัพ์, เ้จาารประพฤติผิใา, เ้จาารพูเท็จ, เ้จาารื่สุราเรัและเครื่ื่ึเา
สรรค์ (Sagga): ภพภูิแห่คาสุข ัเป็ผลแหุ่ญุศล
า (Kāma): คาปรารถา คาใคร่ คาติใจ และคาเพลิเพลิใารณ์ที่่าพึพใจทั้หลา
าคุณ 5 (Kāmaguṇa): รูป รส ลิ่ เสี สัผัส ัเป็ที่ตั้แห่คาเพลิเพลิ
เขัะ (Nekkhamma): ารจาา ารละทิ้คาิีใาารณ์
ริสัจสี่ (Caturāriyasaccāni): คาจริัประเสริฐสี่ประาร ไ้แ่ ทุข์ สุทั ิโรธ รรค
ทุข์ (Dukkha): คาไ่สาา ไ่สาใจ คาไ่เที่ คาไ่่าพึพใจ
สุทั (Samudaya): เหตุแห่ทุข์ ตัณหา คาา
ิโรธ (Nirodha): คาัทุข์ สภาะที่ปราศจาตัณหาและคาทุข์
รรค (Magga): หทาแห่ารัทุข์ ริรรคีค์ 8
รรคีค์ 8 (Aṭṭhaṅgiko Ariyamagga): หทาแห่ารัทุข์ 8 ประาร ไ้แ่ สัาทิฏฐิ สัาสััปปะ สัาาจา สัาััตะ สัาาชีะ สัาาาะ สัาสติ สัาสาธิ
สัาทิฏฐิ (Sammā-diṭṭhi): คาเห็ช เข้าใจถูต้ใริสัจสี่
สัาสััปปะ (Sammā-saṅkappa): คาำริช คิจาา คิไ่พาาท คิไ่เีเี
สัาาจา (Sammā-vācā): าจาช เ้จาารพูเท็จ พูส่เสี พูคำหา พูเพ้เจ้
สัาััตะ (Sammā-kammanta): ารระทำช เ้จาารฆ่าสัต์ ลัทรัพ์ ประพฤติผิใา
สัาาชีะ (Sammā-ājīva): ารเลี้ชีพช เ้จาารเลี้ชีพใทาที่ผิ
สัาาาะ (Sammā-vāyāma): คาเพีรช เพีรระัุศล เพีรละุศล เพีรสร้าุศล เพีรรัษาุศล
สัาสติ (Sammā-sati): สติช ระลึรู้า เทา จิต ธรร ตาคาเป็จริ
สัาสาธิ (Sammā-samādhi): สาธิช ารีจิตตั้ั่ ส
ตัณหา (Taṇhā): คาา คาระหา ี 3 ประเภทคื าตัณหา ภตัณหา ิภตัณหา
ุปาทา (Upādāna): คาึั่ถืั่
ิเลส (Kilesa): สิ่ที่ทำให้จิตใจเศร้าห
สติ (Sati): คาระลึไ้ คาไ่ประาท
ปัญญา (Paññā): คารู้ คาเข้าใจ คาเห็แจ้
ิพพา (Nibbāna): คาัทุข์โสิ้เชิ สภาะที่ส สุข และเป็ิสระ่าแท้จริ
สัสารัฏ (Saṃsāravatta): จรแห่ารเี่าตาเิ
ุญ (Puñña): คาี ารระทำที่เป็ุศล
รร (Kamma): ารระทำทั้ทาา าจา และใจ ซึ่ส่ผลต่ารเิใภพชาติต่ไป
ัลาณิตร (Kalyāṇamitta): เพื่ที่ีา ผู้ชัำไปใทาที่ถูต้
ิปัสสา (Vipassanā): ารเจริญปัญญา ารพิจารณาคาจริขสิ่ต่าๆ ตาที่เป็จริ
สถะ (Samatha): คาสขจิต ารทำสาธิ
ราชื่หัสืหรืแหล่ขู้ลเพิ่เติ
สำหรัท่าผู้่าที่สใจศึษาและทำคาเข้าใจใหลัธรรุุพพิถาและพระพุทธศาสาให้ลึซึ้ิ่ขึ้ สาารถค้ค้าเพิ่เติไ้จาหัสืและแหล่ขู้ลัต่ไปี้:
พระไตรปิฎและรรถถา:
พระไตรปิฎ ฉัสารัฐ: เป็คัภีร์หลัขพระพุทธศาสา เผแพร่โหาจุฬาลรณราชิทาลั และหาุฏราชิทาลั
รรถถา: คัภีร์ธิาคาหาขพระไตรปิฎ
หัสืธรระ:
ปฏิจจสุปาท: โ พระธรริตติศ์ (ที สุรเตโช)
ริสัจสี่: โ พระพรหคุณาภรณ์ (ป.. ปุตฺโต)
ิุตติรรค: (แปลจาภาษาจี) โ พระาจาร์ี้จิ้
ิสุทธิรรค: โ พระพุทธโฆษาจาร์
คู่ืารศึษาพระภิธรร: โ าจาร์แ หาีราท์
เื่คาทุข์าเื: โ พระาจาร์ชสาโร
ทาแห่คาสุข: โ ท่า .ชิรเธี
สติปัฏฐาสูตร: (คำแปลและคำธิา) โ ครูภาาิล (พระาจาร์ทิทร์ สุจิณฺโณ)
เ็ไซต์และแหล่ขู้ลไล์:
พระไตรปิฎภาษาไท (ฉัหาุฏราชิทาลั):https://www.tripitaka91.com/
พระไตรปิฎภาษาไท (ฉัหาจุฬาลรณราชิทาลั):https://tipitaka.mcu.ac.th/
ธรระไท:https://www.dhammathai.org/
ัป่าทค:https://www.watpa.com/
ูลิธิศึษาและเผแผ่พระพุทธศาสา:https://www.dhammahome.com/
หาเหตุ: ราชื่หัสืและแหล่ขู้ลข้าต้เป็เพีส่หึ่เท่าั้ ัีหัสืและแหล่ขู้ลื่ๆ ีาาที่เี่ข้ัพระพุทธศาสา ท่าผู้่าสาารถค้ค้าเพิ่เติไ้ตาคาสใจ
ขุโทาุญใคาตั้ใจขท่าผู้่าทุท่า ที่ไ้ให้คาสใจใารศึษาและปฏิัติตาหลัธรรคำสขพระพุทธเจ้า ขให้ทุท่าเจริญใธรริ่ๆ ขึ้ไป และประสัคาสุข คาส และคาหลุพ้ตาที่ปรารถาทุประารเทญฯ
รรณาุร
พระไตรปิฎ ฉัสารัฐ. หาุฏราชิทาลั.
พระไตรปิฎ ฉัหาจุฬาลรณราชิทาลั. หาจุฬาลรณราชิทาลั.
รรถถา. (คัภีร์ธิาคาหาขพระไตรปิฎ)
พระธรริตติศ์ (ที สุรเตโช). ปฏิจจสุปาท.
พระพรหคุณาภรณ์ (ป.. ปุตฺโต). ริสัจสี่.
พระาจาร์ี้จิ้. ิุตติรรค. (แปลจาภาษาจี)
พระพุทธโฆษาจาร์. ิสุทธิรรค.
าจาร์แ หาีราท์. คู่ืารศึษาพระภิธรร.
พระาจาร์ชสาโร. เื่คาทุข์าเื.
ท่า .ชิรเธี. ทาแห่คาสุข.
ครูภาาิล (พระาจาร์ทิทร์ สุจิณฺโณ). สติปัฏฐาสูตร. (คำแปลและคำธิา)
แหล่ขู้ลไล์:
พระไตรปิฎภาษาไท (ฉัหาุฏราชิทาลั):https://www.tripitaka91.com/
พระไตรปิฎภาษาไท (ฉัหาจุฬาลรณราชิทาลั):https://tipitaka.mcu.ac.th/
ธรระไท:https://www.dhammathai.org/
ัป่าทค:https://www.watpa.com/
ูลิธิศึษาและเผแผ่พระพุทธศาสา:https://www.dhammahome.com/
ความคิดเห็นปักหมุด
ความคิดเห็นทั้งหมด ()
กรุณาเข้าสู่ระบบเพื่อแสดงความคิดเห็น