มหาราชนเรศวร
ศัราช๙๒๕ ครั้ั้รุศรีุธาไพศาลสูรณ์้ีช้าเผืถึเจ็ช้า เีรติศปราฏไปใหัเืทั้ป ีำปั่ลูค้าเืฝรั่เศส เืัฤษ เืิลัา เืสุรัต และสำเภาจี เข้าาค้าขาเป็ัา สเ็จพระสัฆราชพระราชาคณะและเสาพฤฒาาต์ราชปุโรหิต ถาพระาพระเจ้าแผ่ิ่าพระเจ้าช้าเผื ิตติศัพท์ลืไปถึรุหสาี่ารุศรีุธาีช้าเผืถึเจ็ช้า เื่พระเจ้ารุหสาีทรทราจึให้ีพระราชสาส์าัรุศรีุธาคา่า
“จะใคร่ขช้าเผืสัสช้า เพื่เป็ไตรีต่ัสืไป”
เื่สเ็จพระหาจัรพรริ ทรทราคาใพระราชสาส์ั้จึให้ตลัไป โีใจคา่า
"ช้าเผื่เิสำหรัุญารี พระเจ้าแผ่ิผู้เป็เจ้าข เื่พระเจ้าหสาีไ้ำเพ็ญธรรให้ไพูรณ์คจะไ้ช้าเผืาสู่ารีเป็ั่ค่าไ้ทริตเล"
ทูตำพระราชสาส์เข้าราทูลพระเจ้าุเรๆ ขัเคืพระทัที่สเ็จพระหาจัรพรริไ่ทรรัไตรี จึให้จัเตรีทัพเพื่าตีรุศรีุธา พระเจ้าุเรทัพจารุหสาี เข้าตีเืพิษณุโล ฝ่าพระหาธรรราชาไ้จัทัพป้ัเืเป็สาารถ แต่ิาจต้าทาทัพที่ีำลัหาศาลไ้จึขสาิภัิ์ต่พระเจ้าุเรๆ จึขพระค์ำพระราชโรสค์ใหญ่ไปเลีู้ที่รุหสาี เื่ไ้หัเืฝ่าเหืทั้หแล้จึทัพหลาชุุที่เืครสรรค์ ครั้ถึตำลแห่หึ่จึให้คแต่สาส์ไปเลี้ล่สเ็จพระหาจัรพรริ สาิภัิ์เพื่ไ่ให้เิารเลื แต่สเ็จพระหาจัรพรริ์ไ่จึโปรให้พระหิทรทัพเรืไปรัศึ แต่ต้พ่าแพ้แ่ทัพหสาี ถทัพลัเข้าาัพระคร สเ็จพระหาจัรพรริ์เส็จาตั้ค่าหลที่ตำลลุพลี แต่ถูทัพพระเจ้าุเรตีแตึค่าไ้ไ้ สเ็จพระหาจัรพรริัพระหิทร ถทัพลัาตั้รัใำแพพระคร
“ศึคราี้หัเหลืำลัจะรัไห หาสาิภัิ์ต่พระเจ้าหสาี เห็ที่าจะัครัษาพระครไ้ไ้”
พระาจัรีทูต่สเ็จพระหาจัรพรริ พระค์จึขสาิภัิ์ต่พระเจ้าหสาี เพื่รัษาพระครไ้ สเ็จพระหาจัรพรริ์ไปเจรจาัพระเจ้าุเร ที่พลัพลาัหัสาาส ข้าัห้าพระเรุ พระเจ้าุเรทูลขช้าเผืสี่ช้า
“เราขช้าเผืจาเิสช้าขเพิ่ีสช้าเป็สี่ช้า และจะขพระราเศรไปเลีู้ที่รุหสาี พระค์จะเห็ประารใ”
“เื่พระค์ทูลขเรา็จะให้ตาพระประสค์ แต่พระราเศรเราขไ้สืสัตติศ์ใภาห้าเถิ”
“พระหิทรผู้เป็้็สืสัตติศ์ไ้ หาพระค์สรรคต พี่้็จะห่หพิโรธั สณะชีพราหณ์ าณาประชาราษฎร็จะเิคาทุข์เข็ญ และจะขพระาจัรีัพระสุทรสคราไปที่หสาี้”
“หาพระค์ประสัั้ เรา็ิาจขัพระทัไ้ เช่ั้เราจะขพระราชทาราษฎรหัเืเหืที่พ่าญจัไ้ และข้าขขัณฑสีาเพื่เป็ำลัรัษาพระคร”
“เราิีให้ตาพระประสค์”
เื่พระเจ้าุเรไ้ตาพระประสค์ จึทัพลัรุหสาี ัหึ่ข้าใรุหสาี พระเรศเล่ชไ่ััสาเี ไ่ขัสาเีแพ้็ขัใจ จึแล้พูเป็ทีเาะเ้่า
“ไ่เชลเ่ ชชะไ่เราไ้”
พระเรศรไ้ฟััั้็้พระทั ผูาฆาตัสาเี แล้ตรัสตไปเป็ั่า
“ไ่ขห่ฉัี้พระค์่าเข้าพระทั่าจะชะแต่ไ่ขพระค์ จะชเา้าเาเืั้็ัไ้”
ัสาเีไ้ิัั้็ไ่พใจ
ฝ่าข้ารุศรีุธา ที่เรืขหลชาญภูเศร์ ทุคำลัั่ปรึษาั่าจะทำ่าไรต่ไป
“หาหีชาเื็จะเืร้”
“เราเป็ทหารขขุหลจัรพรริ จะทิ้พระค์ไ้่าไร ที่พระค์เพื่ต้ารรัษา้าเืไ้ และเพื่ไ่ให้ราษฎรต้าล้ตาัสคราครั้ี้ ข้าจะไ่ไปไหทั้ั้!”
“แล้ครครัพเราล่ะขรัพี่ชาญ”
หลชิตภูาลเ่ถา
“พเราจะู่ที่ี่ จะไ่หีไปไห”
แ่หญิลัรัษ์ืัหัแ่
“แล่ถ้าั้ลัาีจัทำเช่ไร”
“่าี็แค่ตาเจ้าค่ะ แต่ข้าจะไ่หีไปไหทั้ั้ ที่ี่คื้าขข้า หาพเราไปแล้ที่ี่เล่าใครจะชู่แลป้ัพระคร ขุหลสาิภัิ์ัพัเพื่ปป้พเราและ้าเื แล้เหตุใเจ้าคะ เหตุใพเราถึคิหีไปที่ื่ ถึพระค์และชาเื เพื่เาตัรเห็แ่ตัเิไปหรืไ่เจ้าคะ”
แ่หญิลัรัษ์ืราเสีแข็่า่าไร็จะไ่ไปไห
“ข้าเห็้ัลั ถ้าพเราหีัถล่พเราัแ่ ไ่รู้่าป่าี้พเราทาเืพิษณุโลจัเป็่าไร้า ีใครตาเส็จพระค์ำไปที่เืหสา้หรืไ่”
หลชาญภูเศร์คิถึทุคที่เืพิษณุโล
หลหฤทัเจ้ารปืสัเิเข้าาใเรื
“เข้าัเร็ขุหลเรีเข้าเฝ้า่”
“าตาเเลรึ ฝคตห่าใหญ่ระั”
“เู่าแค่คเีเพราะคื่เขาไปรัหแล้ ่าเพิ่ใหู้่าตี้รีไป่เร็”
หลแสทิพหัเราะขำ ทุครีเข้าไปใั
“ให้เจ้ารปืสัไปตาไ้พที่เหลืเลรึ ใครสั่ะ?”
สเ็จพระหาจัรพรริตรัสถา่าสสั
“เ่ข้าพุทธเจ้าเห็่าไ่ีใคร็เลให้หลหฤทัไปตาพุทธเจ้าข้า”
“ให้ทหารไปตา็ไ้ ช้าิช้าห่ข้าไ่่าระไร ีไ่ให้ราชัไปตา ิเช่ั้คเิขาสั่ั่าู”
สเ็จพระหาจัรพรริ์แ้พระสรล
“แล้ทำไเ็ไ่ไปตาเห๊ะไ้ทิพ”
พระหิทรตรัสถา
“ข้าพุทธเจ้าไ่ทัคิพุทธเจ้าข้า เห็่าเรืหลหฤทัู่ใล้ัเรืหลชาญภูเศร์ จึใช้ให้ไปพุทธเจ้าข้า”
“ให้ทหารไป็ไ้ เี๋ไ้ครั้ห้าข้าจะให้ราชัไปตาเ็ที่เรื เพราะเรืเ็ู่ไ่ไลจาตะแลแ”
ทุคใท้พระโรลั้ขำแทไ่ไห พระหิทรแ้พระสรลา
“เาล่ะที่ข้าเรีาัี้เพราะีเรื่จะปรึษาพเ็ทุค พระเจ้าล้าช้าีสาส์าถึข้า จะขพระเทพษัตรี พเ็เห็เป็ประารใ”
“าขเป็พระราชไตรีเช่ั้หรืพุทธเจ้าข้า”
“ใช่เ็คิ่า่าไรไ้ไร”
“ข้าพุทธเจ้าคิ่าครที่จะตรัพระราชไตรีัพระเจ้าล้าช้า เพราะัี้รุศรีุธาัเืหสาีเป็ริั เหืโรคร้าที่ิาจรัษาให้หาไ้ เช่ั้จึครรัไตรีัพระเจ้าล้าช้า ภาห้าหาีสคราัหสาีจัไ้เป็ำลัให้ัพระครเราพุทธเจ้าข้า”
“แต่ข้าพุทธเจ้าเร่าหาพหสารู้คาัชิตัเป็แ่พุทธเจ้าข้า”
“ัไ่ล้า”
“ไ้ใจิไ้พุทธเจ้าข้า ขาพระค์ไ่ให้ช้าเผืัทัพาตีจเสีช้าเผืีสี่ช้า แลัเสีพระราเศรัพระาจัรีและพระสุทรสคราไปให้ี คเช่ี้าาไ่เหลืแล้พุทธเจ้าข้า”
พระหิทรไ้ิเช่ั้็ห้าปราหลทิพรัษา
“พแล้ไ้ทิพ”
“ข้าเห็้ัไ้ทิพ แต่ใเื่เขาขาเช่ี้ข้า็ต้ให้ เพื่เป็ไตรีต่ัสืไป่าที่ไ้ไร่า”
สเ็จพระหาจัรพรริเห็ชัั้ จึให้ตพระราชสาส์ลัไปให้พระเจ้าล้าช้า
“แล้พระค์จะป้ั่าไรหาีเหตุเช่ั้เิขึ้พุทธเจ้าข้า”
“ข้าไ่คิ่าัจะล้าทำ หาไ่ีใครคส่ข่าไป แต่ไ่ต้ห่ข้าจะให้จัคารัขาลูข้า่าี ข้ำใจเ็ไ้ทิพที่เป็ห่ เาล่ะแ้าัไ้แล้”
ทุคราถาัคลา
“คิัไให้หลหฤทัไปตาข้าที่เรืะไ้ทิพ”
“โ้ี่็้ำคิ้ำทำจริๆ เลิพูเรื่ี้ัไ้แล้”
“ั่าใคราู่ที่ศาลาเปลื้เครื่ “
“ไ้รัษ์ลืีแล้แ่ๆ เช่ี้ต้แล้ให้เข็”
“หุเล ไ้รัษ์เป็ทหารใพระค์ขุหลเี๋จะเป็เรื่ใหญ่ เาไปคืัที่เรืเถะ เรืู่ใล้ัิใช่รึ”
“ี่็้ำจริๆ”
หลทิพรัษาเิไป ทุคตาพาัหัเราะขำ
ที่เรืหลรัษ์ราช
“ไ้รัษ์เ็ทิ้าไ้ทำไรึ”
“หลท่าัไ่ลัาเลขรั”
“้าแล้ไปไห”
“เห็หลท่า่าจะไปูำแพเืขรั ่าชำรุระไรตรไห้า”
“ำแพเื?”
“ขรั”
หลทิพรัษาเะใจา่า เพราะ่ที่จะาถึเรื เขาไ้แะไปูำแพโร เห็ีคาแู่ตรำแพ
“ไ้รัษ์!”
หลทิพรัษารีไป
ที่ริเณำแพเื หลรัษ์ราชำลัเิตรจูัพทหาร โไ่ทัระั่าีคแูู่ หลทิพรัษาตาาพร้ัหลเทพรัษาสัติและพทหาร ทั้หเข้าล้จัชาแปลห้าที่ำลัแูพขหลรัษ์ราช
“เ็เป็ใคร”
“ทาหสาีให้ข้าาู่าชาพระครแหีไปที่ใหรืไ่”
“ึคิ่าูเชื่ึไห!?”
“ไ่เชื่็ตาใจ”
“ถ้าตาใจูเช่ัู้ไ่เชื่ึ ้าเืูไ่ไ้เป็เืขึ้ขพหสาี พูจะไปไหทำระไรั็เรื่ขพู ี่ั้าู”
“ูจาห้าตาไ่่าใช่คชาเรา แล้็ไ่ใช่คเืพิษณุโล้ และแ่่าิใช่คขหสาี ึเป็คขไ้พละแใช่หรืไ่”
ชาคั่ีทาทีเลิ่ลั่ หลเทพฯจึำตัไปจำห้าประารไ้ แล้ให้หลทิพรัษาขึไปราทูลขุหลให้ทรทรา
“ีระไรไ้ทิพขเข้าเฝ้า่”
พระหิทรตรัสถา
“ขเชะพระาญาิพ้เล้า ัี้ีคขเืละแาแูพเราตรำแพเื พุทธเจ้าข้า”
“ัต้คิหาทาาตีเราแ่ จัเราให้ี ใครแปลปลเข้าาจัไ้ให้ห เแล้ไ้จัตััไ้หรืไ่”
“จัตัไ้แล้พุทธเจ้าข้า ั้า่าหสาีให้าู่าีใครลัลจาพระครหรืไ่”
“เหิเริั!จัตััไ้่ จเรื่จาไ้พหสาเื่ใ ข้าจะสั่ั่หัั!!”
สเ็จพระหาจัรพรริตรัส้คาริ้ หลทิพรัษาราถาัคลาา
“ขุหล่า่าไร้า”
หลเทพรัษาฯเ่ถา
“ขุหลรัสั่ให้จััไ้่ หเรื่ไ้พหสาเื่ใ พระค์จะสั่ั่หัั”
ทั้สพาัแ้าลัเรื
“พัเหิเริา!เช่ี้เาไ้ทำไ”
หลไรโษาพู่าแค้ใจ
“ใจเ็่ ขืเ็ไปทำระไรัตี้ หัเ็ไ้ขาีคเป็แ่”
หลรัษ์ราชห้าไ้
“เลืเรื่าแต่ไปเล”
หลไรโษาึขึ้าไ้
“้าเืเป็เช่ี้้ไ่ีระจิตระใจแต่เจ้าค่ะพี่ไร ไ่รู้่าพัจะหาเรื่าตีเราีเื่ใ เรื่าแต่เาไ้่เถะเจ้าค่ะ ไ่ีเรื่ใจะสำคัญไป่า้าเืและราษฎร และคไ่ีใครจะเห็เรื่ส่ตัสำคัญไป่า้าเื”
หลไรโษาแ่หญิพิพ์รัษ์้คารั และภูิใจที่เลืคไ่ผิ
“แต่ลัหั้แล้ี่”
“เจ้าค่ะพี่ไร เาไ้่เช่ัเจ้าค่ะ ้าเืเป็เช่ี้ใครเขาจัาแต่ั”
หลรัษ์ราชึาแล้ แต่เห็สาตาจริจัขแ่หญิลัรัษ์ หญิัเป็ที่รั เขาจึแล้ไ่ล
“พี่เห็้ ตี้ที่พเราทำไ้คืป้ัพั ิให้เข้าาประชิพระครไ้ เไปูำแพเืา ีชำรุู่้าัตรจูไ่ทั่เล เิเรื่เสี่ เ็ัปาแรและปาไัไ้ทิพ ่าเสีเีัห”
“็ั่า่าหรืไ่เล่า เตรีตัให้พร้ ข้าคิ่าพัต้หาเรื่าตีพระครเราแ่ ห่็แต่คที่เรืีแต่ผู้หญิ”
“พเราจะูแลัให้ีเจ้าค่ะ ่าลืสิเจ้าคะพข้า็ใช้าเป็ไ่แพ้พพี่เล”
“เรื่ั้พี่รู้ลั แต่เจ้าเป็หญิจะสู้แรชาไ้่าไร าเช่ี้”
“ลูไหเจ้าคะ”
“ไ้ไปลัสคี่า”
หลชาญภูเศร์ข้าขใส่หลรัษราช
“ใช่เลาไห”
“โธ่พี่ชาญ ข้าแค่ไ่าให้เครี”
“เี้้ข้าไ่รู้เล่ำเลา”
“ู่ทาีู้แลัให้ีะ”
“เจ้าค่ะ”
“เตรีพร้เสีตั้แต่ตี้”
ลุ่ขหลไรโษาพาัไปซ้าที่หลัเรื
หึ่ปีต่า เื่ถึัที่พระเจ้าล้าช้าส่ทูตารัพระเทพษัตรี แต่ใเพลาั้ พระเทพษัตรีทรพระประชร สเ็จพระหาจัรพรริจึพระราชทาพระแ้ฟ้าไปแท เื่พระเจ้าล้าช้าทรา่าิใช่ห่เื้ขพระสุริโทั จึให้ส่ตัพระแ้ฟ้าลัคืาัพระคร และใเพลาั้พระเทะพษัตรีหาจาพระาารประชร ส็จพระหาจัรพรริ จึส่พระเทพษัตรีไปให้พระเจ้าล้าช้า ทาฝั่พระหาธรรราชาทรทราเรื่ จึให้้าเร็ไปส่ข่าที่รุหสาี เื่พระเจ้าุเรทรทราัั้จึจัให้ทหารพ่าไปซุ่ซ่ตัู่และช่ชิพระเทพษัตรีลัไปัหสาี ฝ่าข้ารุศรีุธา สเ็จพระหาจัรพรริและพระหิทรทรทรา็เข้าพระทั่าเป็ฝีืขพระหาธรรราชา พระหิทรคัแค้พระทัจึคิจะำจัพระหาธรรราชาเสี ครั้ั้พระหิทรไ้พระาราซึ่เาใจห่าจาพระหาธรรราชาาู่ใรุฯ เป็ที่ปรึษา จึคิเป็ลุา คาลัไปัพระเจ้าล้าช้าให้ทัพรุศรีสัตาคหุตลาตีเืพิษณุโล พระหิทรจะทัพรุฯ ขึ้ไปทำที่าจะไปช่เืพิษณุโล เื่ไ้ทีแล้ให้ช่ัจัพระหาธรรราชาให้จไ้ จึให้ตระเตรีทัพ พถึฤูแล้พระเจ้าล้าช้าทัพาัเืพิษณุโล ครั้าถึเืพิษณุโลทัพพระเจ้าล้าช้าตั้ที่ตำลโพธิ์เรี ตรประตูสรรค์ไปทา้าตะั ห่าเืประาณห้าสิเส้ ทัพพระาแสสุริทรข้าฟ้าตั้ที่้าเตาไหทา้าเหื ทัพพระาืไฟตั้ที่ตำลัเขาพราหณ์ ทัพพระาครตั้ที่ตำลสระแ้ทา้าตะัเฉีใต้ ทัพพระาืเหล็ตั้ที่ตำลาสะแ ฝ่าพระหาธรรราชาเื่ไ้ข่า่า ทัพรุศรีสัตาคหุตาจึข่าศึลาัรุศรีุธาขทัพขึ้ไปช่ แล้ให้ขเสีาหารต้ผู้คเข้าใเืพิษณุโล ตระเตรีป้ัเืเป็สาารถ ัไ่ทราพระทั ให้ปขทัพพระเจ้าหสาีาช่ีทา พระหิทรไ้รัใพระหาธรรราชา ขทัพขึ้ไปช่จึีรัสั่ให้พระาสีหราชเโชชั ัพระท้า้ำรีคุำลัขึ้ไป่ ำรัสสั่เป็คาลัไปแ่พระาสีหราชเโชชั่า
“ถ้าทัพรุศรีสัตาคหุตัทัพรุศรีุธาขึ้ไปถึพร้ัเื่ใ ให้เป็ไส้ศึเสี”
ครั้พระาสีหราชเโชไชล่่าไปแล้ พระหิทรจึทรจัทัพเรื ให้พระาราคุห้า พระหิทรเส็จเป็จพลใหลตาขึ้ไปัเืพิษณุโล ห้าไปตัู้่ที่ัจุฬาณี หลตัู้่ที่ปาพิข้าใต้เืลา ฝ่าพระาสีหราชเโชชัขึ้ไปถึเืพิษณุโล ทูลคาลัทั้ปให้พระหาธรรราชาทรทรา พระหาธรรราชาจึห้าทัพรุฯิให้เข้าไปใเื แล้ให้ทำแพไฟขึ้ จุไฟปล่แพให้ลลาไห้ทัพเรืรุศรีุธาแตร่ลาจถึทัพหล ฝ่าข้าทัพรุศรีสัตาคหุตเื่รู้่าทัพรุฯขึ้ไปถึ ็เข้าระตีเืพิษณุโลรพุ่ัเป็สาารถ แต่เลาั้ทัพรุฯถลาเสีแล้ ทัพรุศรีสัตาคหุต็ตีเาเืไ่ไ้ เื่ไ้ข่า่าทัพพระาภุาัพระาเสืหาญ ซึ่พระเจ้าหสาีให้เข้าาช่พระหาธรรราชาจจะถึเืพิษณุโล พระเจ้าล้าช้า็เลิทัพลัไป พระหิทรทรทรา่าทัพรุศรีสัตาคหุตเลิลัไปแล้ ็เลิทัพหลลัลารุศรีุธา เื่เสร็จารศึพระหาธรรราชา็เส็จไปเืหสาี ไปทูลร้ทุข์ต่พระเจ้าหสาี ใเรื่ที่พระหิทรคคิัพระเจ้าล่้าช้า พระเจ้าหสาีทรแต่ตั้พระหาธรรราชาให้เป็เจ้าฟ้าพิษณุโล หรืเจ้าฟ้าสแค เป็เืประเทศราชขึ้ต่เืหสาี ิให้ขึ้รุศรีุธาต่ไป
ฝ่าพระหิทร เื่ถทัพลัาถึรุศรีุธาแล้ทราคา่า พระหาธรรราชาไปเืหสาี ็เข้าพระทั่าไปฟ้พระเจ้าหสาีให้าตีรุศรีุธา สเ็จพระหาจัรพรริัพระหิทร รีเส็จขึ้ไปัเืพิษณุโล ใเลาพระหาธรรราชาัู่ที่เืหสาี รัพระิสุทธิษัตร์ัทั้พระโรสธิาาจาเืพิษณุโล หัจะให้พระหาธรรราชาเป็ห่ ไ่ล้าขทัพหสาีาตีรุฯ ครั้ั้เื่สเ็จพระหาจัรพรริเส็จลัาถึเืครสรรค์ ให้พระหิทรคุทัพขึ้ไปัเืำแพเพชร หัจะทำลาเืเสีิให้ข้าศึาศัเป็ที่ั่ไ้ต่ไป ครั้ทัพขึ้ไปถึ ขุิทรเสาัขุต่าใจซึ่พระหาธรรราชาให้รัษาเืำแพเพชร ทรา่าทัพรุฯจะขึ้ไปทำลาเืำแพเพชร ้เป็ริัพระหาธรรราชา็ไ่เข้า้ ช่ัรรำลัปล้ค่าพระาศรีฯ ทัพห้า ซึ่เข้าไปตัู้่ใล้เื ครั้ั้ทัพรุฯขึ้ไปคประาทโคา่าจะไ่ีผู้ใต่สู้ ็พ่าแพ้พเืำแพเพชร พระหิทรเห็่าจะทำารไ่สำเร็จ็เลิทัพลัลา สเ็จพระหาจัรพรริเส็จลัาถึรุฯ ็ให้ลืจัารตระเตรีป้ัพระคร้คา่าคีศึหสาีาใไ่ช้า ฝ่าพระหาธรรราชาู่ที่เืหสาีไ้ทรา่า สเ็จพระหาจัรพรริัพระหิทรขึ้ไปรัพระิสุทธิษัตร์ัพระโรสธิาพาไปไ้ที่รุศรีุธา ็ตพระทัรีำคาไปทูลแ่พระเจ้าหสาีๆ จึสั่ให้เรีทัพจะาตีรุศรีุธา ให้พระหาธรรราชาตระเตรีทัพหัเืเหืไ้ พระเจ้าหสาีให้เณฑ์เืประเทศราช และหัเืขึ้ทั้ปเข้าทัพ ปลาฤูฝพระเจ้าหสาี็ทัพหลจาพระคร ใเื๑๒ ปีะโร ศัราช ๙๓๐
ทัพพระเจ้าหสาีเข้าาครั้ี้ จัเป็ทัพษัตริ์เจ็ทัพ คืพระหาุปราชาทัพหึ่ พระเจ้าแปรทัพหึ่ พระเจ้าตูทัพหึ่ พระเจ้าัะทัพหึ่ ทัพเหล่าี้ีไทใหญ่สททุทัพ และให้พระราชุตรซึ่ครเืสารี สทัพเืเชีให่เชีตุีทัพหึ่ ทัพหลขพระเจ้าหสาีทัพหึ่ ทัพขพระหาธรรราชาีทัพหึ่ พลห้าแสเข้าาทา่าแ่ละเาาประชุทัพที่เืำแพเพชรเหืครา่ ทัพพระเจ้าหสาีลาถึรุศรีุธาแต่เื้า ให้ตั้ค่าราล้พระครไ้้าเหืพระเจ้าหสาีตัู้่ ณ ทุ่ลุพลี ข้าใรุฯเาปืาราณ์สัหารตั้ิไปถึทัพพระเจ้าหสาี ถูช้า้ารี้พลล้ตา พระเจ้าหสาี จึให้ถทัพหลไปตั้ที่้าหาพราหณ์ ให้พ้ทาปืใหญ่ และให้ทัพพระเจ้าตู ทัพพระาพสิ ทัพพระาภัคาิี ทัพญเืเาะตะ ตั้ราัไปข้า้าเหื ้าตะัให้ทัพพระหาุปราชา ัทัพพระหาธรรราชาไปตั้ ้าตะัต ให้ทัพเจ้าเืสารี ัทัพเืเชีให่ และพเจ้าฟ้าไทใหญ่ไปตั้ ้าใต้ให้ทัพพระเจ้าัะลาตั้
ฝ่าข้ารุศรีุธา ารรัษาพระครต่สู้ข้าศึครั้ี้ สเ็จพระหาจัรพรริให้พระาราเป็ผู้ัญชาารทั่ไป ข้า้าตะัเป็้าสำคัญ เพราะคูเืัแค เป็ทาที่ข้าศึจะเข้าไ้่า่าทาื่ ให้พระาลาโห พระาพลเทพ พระหาเทพ เป็าสา และให้ราชารหัเืณฑลราชธาี ซึ่เณฑ์เข้าาช่ต่สู้ข้าศึเข้าสท ประจำรัษาแต่ประตูหรัตไชลไปจเาะแ้ ้าใต้ัเป็้าจีและแขฝรั่ ให้พระาคลัเป็ารัษาแต่เาะแ้ถึประตูไช ให้พระาิทราคราลเป็ารัษาแต่ประตูไชไปจถึประตูชีขั ้าตะัตให้พระท้า้ำเป็ารัษาแต่ประตูชีขัไปจุศาลหล ้าเหืพระาสีหราชเโชชัเป็ารัษาแตุ่ศาลหลาถึพระราชั พระาธรราเป็ารัษาแต่พระราชัาจขื่ห้า พระาราผู้ัญชาารทั่ไปคุพลตัู้่ที่ท้สาหล แล้จัแล่เตรีไ้สำหรัเป็หุพัารัษาห้าที่ ใเลาต้ารำลัช่้าละห้า ทั้สี่้า และครั้ั้สเ็จพระหาจัรพรริให้ีพระราชสาส์ขึ้ไป ัรุศรีสัตาคหุต ขให้พระเจ้าล้าช้าทัพลาช่้ ฝ่าพระเจ้าหสาีเรีแ่ทัพทั้ป าประชุปรึษาารที่จะตีรุศรีุธา พระหาุปราชาเห็่า
“ำลัทัพที่าีา ครจะเข้าตีหัเาพระครให้พร้ัทุ้าทีเี เพราะช้าัไปจะเิคาลำา้เรื่เสีาหาร ถ้าช้าไปถึฤูฝ็จะทำารไ่ถั จึเห็่าครจะรีเข้าระตีเารุศรีุธาเสีให้ไ้โเร็”
พระเจ้าหษาีไ่เห็ช้จึตรัส่า รุศรีุธาีแ่้ำล้เป็ที่คัขัั่คไ่เหืเืื่ แล้ารที่รุศรีุธาจัป้ั้าเื็ตระเตรีไ้เป็สาารถ ถึค้็าจจะสู้คาไ้ ถ้าเข้าตีพร้ัทุ้าั่าจะเสีรี้พลล้ตาาั จึให้เตรีารที่จะเข้าตีพระคร พระเจ้าหสาี้าค่าหลาตั้ที่ใล้ัเหคณ์ข้า้าตะั ให้ทัพพระหาธรรราชาไปตัต้ตาลส่าให้า ให้ตั้ค่าแแรห่าคูเืไปประาณสาสิเส้ าศัค่าั้จัเตรีารพร้แล้็ให้รุเข้าาตั้ค่าีแหึ่ ห่าค่าเ่าเข้าาประาณสิเส้ ขุิทำสาเพลาะ และถเชิเทิ เาไ้ตาลปัราเป็เสารเีัปืที่ิจาใรุฯ พหสาีที่เข้าาตั้ค่า ถูชาพระครเาปืใหญ่ิล้ตาเป็ัา จะเข้าาทำารลาัิไ้ ต้ลเข้าาตั้ค่าเลาลาคื เจ้าห้าที่ใพระคร็แต่าสาสู้รัิไ้ขา พระเจ้าหสาีให้ไพร่พลาเพิ่เติีเป็ัา จึตั้ค่าแที่สลไ้ ครั้ทำค่าแที่สั่คแล้ ็ให้รุเข้าาตั้แที่สาถึคูเื ใล้ค่ารุฯๆิไ้ถั ถูพหสาีล้ตาลา ต้ขุุโค์เิัตัเข้าาเป็หลาสา ครั้ใล้ลำ้ำแล้จึขุุโค์แล่หาัตาแค่า ทำารแต่ใเลาลาคื พาาู่่าสเื จึเข้าาตั้ค่าแที่สาไ้ถึคูเื แต่าติู่เพีั้ ้ชาพระครัรัษาห้าที่แข็แร พหสาีจะข้าคูเืเข้าา็ถูิล้ตา ต้ถลัไปหลาคราข้าเข้าาไ่ไ้ พระเจ้าหสาีจึให้ทัพเรื ้ลาทาสะพาเผาข้าาาไทร ลาตั้ตรจตรารัษาลำแ่้ำแต่เืธุรี เืทุรีขึ้าัเรืิให้ขึ้าช่ที่รุฯไ้แล้ ให้ระคเข้าถคูทำทาข้าเข้าาตีพระคร ให้แ่ห้าที่ัเป็สาต ตข้าใต้ให้ทัพพระหาุปราชาถคูทำทาเข้าาตรเาะแ้ ตลาให้พระเจ้าแปรคุพล ทำทาข้าคูเข้าาที่ัจัท์ตราเี ตเหืให้ทัพพระเจ้าัะถคูทำทาเข้าาตรสะพาเลื พระเจ้าหสาีคาโทษ่า
“ถ้า้าไหทำไ่สำเร็จจะเาโทษแ่ทัพถึชีิต”
พระหาุปราชา พระเจ้าัะ พระเจ้าแปร ต่าเรพระราชาญาจึให้เาไ้ตาลทำทุทูพัตัไพร่พล แล้รีเร่ขัต้เข้าาถคล ชาพระครเาปืิตาเสีา พหสาี็หุเื่เข้าา คข้าห้าตาล คาข้าหลั็เาิถทัศพเลา้คาลัพระาญาพระเจ้าหสาีเป็ำลั ใขณะั้สเ็จพระหาจัรพรริประชรสรรคต เหล่าเสาีจึเชิญพระหิทรขึ้เสราช์ และัญชาารศึครั้ี้ต่ไป พระารา พระาลาโห และพระหาเทพ เห็่าไพร่พลพาั่ท้จะรัษาค่าริคูเืไ้ไ่ไ้ จึให้ทัพถเข้าาตั้ค่าีแหึ่ ข้าใพระครเาำแพเืเป็แห้าต่สู้ข้าศึ พระเจ้าหสาีเห็ไ้ที็ให้ขัพลเข้าตีพระคร ทา้าตะัพร้ั ข้าศึเข้าเืไ้ที่ตรเาะแ้ แต่พระหาเทพผู้เป็า่าตรั้เข้แข็ใารศึ เาค่าแใเืที่ทำขึ้ให่เป็ที่ั่ต่สู้รัข้าศึไ้ พหสาีล้ตาลเป็ัา จะตีหัเาพระครไ่ไ้็ต้ถข้าคูลัไป
พระเจ้าหสาี พาาตีรุศรีุธาาแต่เื้า ปีะโร จถึปีะเส็ ศัราช๙๓๑ ัไ่ไ้พระคร็ทรพระิต เพราะใล้จะถึฤูฝ จึปรึพระหาธรรราชา่าจะทำ่าไรจึจะให้เสร็จศึเสีไ้โเร็ พระหาธรรราชาทูล่า
“ารต่สู้รัษาพระครั้ พระาราเป็ตัสำคัญู่คเี ถ้าไ้ตัพระาราาเสี ็เห็จะไ้พระครโ่า”
พระหาธรรราชาจึรัาสา แล้ีหัสืลัให้ข้าหลเิถืเข้าาถาพระิสุทธิษัตร์่า
“ศึหษาีเข้าาประชิติพระครถึเพีี้แล้ ไ่พที่สเ็จพระหิทรจะื้ึต่สู้ให้ผู้คล้ตาต่ไป ครจะให้าขเป็ไตรีัพระเจ้าหสาีเสีโี เหตุารณ์ทั้ปที่ไ้เป็าั้ พระเจ้าหสาี็รัสัู่่่า เป็เพราะพระาราคเีุให้พี่้แตร้าัขึ้ ถ้าสเ็จพระหิทรส่ตัพระาราาถาเสี พระเจ้าหสาี็จะเป็ไตรีเหื่าครั้่”
พระิสุทธิษัตร์ำหัสืั้ ไปถาสเ็จพระหิทรๆ จึให้ข้าราชารทั้ปปรึษาั่าครจะทำประารใ ขณะั้ข้าราชารทั้ปเห็่า
“ารต่สู้ป้ัพระครเสีเปรีข้าศึาั ต่าพาั่ท้ แ้ตัพระาราเ็สิ้คาคิที่จะต่สู้่าไรต่ไป จึเห็พร้ัโา่าครจะขเป็ไตรีัพระเจ้าหสาีตาที่พระหาธรรราชาแะำเข้าา พุทธเจ้าข้า”
สเ็จพระหิทร จึาราธาสเ็จพระสัฆราชให้ไปเจรจาขเป็ไตรีัพระเจ้าหสาี และให้ข้าราชารผู้ใหญ่พาตัพระาราไปถาพระเจ้าหสาี้ พระเจ้าหสาีใหรัตัพระาราไ้แล้ จึให้แ่ทัพทั้ปประชุปรึษาั่าครจะเป็ไตรีัสเ็จพระหิทรหรืไ่ประารใ แ่ทัพทั้ปทูล่า
“รุศรีุธาู่ใเื้ืแล้ จะเป็ไตรีหาครไ่”
พระเจ้าหสาีจึีรัสั่แ่ทูต่า
“ถ้าสเ็จพระหิทรจะใคร่ให้เลิารสครา็ต้รัแพ้เป็เชล”
ทูตำคาลัเข้าา ทูลสเ็จพระหิทร็ีรัสั่ให้ปรึษาข้าราชารเหืหหลั คราี้ข้าราชารทั้ปเห็แ่แ่ใจ ่าพระเจ้าหสาี หาจะเทครัเาชารุศรีุธาไปเป็เชล ต่า็โรธแค้พาัีาะ ทูลาสาสเ็จพระหิทรจะต่สู้ศึหสาีต่ไป เพราะเห็่าัไ่ช้าเท่าใ็จะถึฤู้ำหลา พระเจ้าหสาีคจะเลิทัพลัไป ข่าแพ้แ่พระเจ้าหสาี สเ็จพระหิทรทรเห็ช้็ัญชาตา จึให้ตรจตราป้ัพระครให้ขัิ่ขึ้ หาไป่้ต่พระเจ้าหสาีไ่
ใขณะั้ พระเจ้าล้าช้าทัพลาทาเืเพชรูรณ์ หาจะาช่รุศรีุธา พระเจ้าหสาีทราคาจึปรึษาัพระหาธรรราชา แล้คิลุาเลี้ล่พระาราให้แต่เป็ศุภัษรรุศรีุธา ีขึ้ไปถึทัพพระเจ้าล้าช้า่า
“ทัพหสาีที่าล้รุั้ เข้าตีพระครหลาครั้ ทัพรุฯ ต้าทาไ้ไ้ เี๋ี้่ำลัระส่ำระสาู่แล้ ขให้ทัพพระเจ้าล้าช้ารีลาช่ตีระหาเถิ ทัพหสาีคจะแตพ่าไป”
แล้ให้ปลตราพระราชสีห์ ประทัศุภัษรให้ทัพพระหาธรรราชาถืไป แล้พระเจ้าหสาีจึให้พระหาุปราชาทัพขึ้ไปซุู่่ใแขเืสระุรี คตีทัพพระเจ้าล้าช้าที่จะลา ฝ่าพระเจ้าล้าช้าไ้รัศุภัษรปลิไ้สสั่าเป็ลุา จึเร่ให้ทัพรีลาโประาท ทัพห้าาถึแขเืสระุรี ที่พระหาุปราชาซุู่่็โจตี ทัพพระเจ้าล้าช้าไ่ทัรู้ตั็แตพ่าัเิ เสีช้า้าผู้คให้พระหาุปราชาจัาไ้เป็ัา พระเจ้าล้าช้าเห็่าจะเาชัชะข้าศึไ่ไ้ ็ถทัพลัไปรุศรีสัตาคหุต ฝ่าพระเจ้าหสาีีชัชะทัพพระเจ้าล้าช้าแล้ ให้เข้าระตีรุศรีุธาีหลาครั้็เข้าเืไ่ไ้ ้ใตี้ขัาใรุฯข้าราชารทั้ปพร้ใจัต่สู้เป็สาารถ พระหาธรรราชารัาสาเข้าาเจรจาคาัชาพระคร ประสค์จะเลี้ล่ให้แพ้โี ชาพระครไ่ฟั เาปืิพระหาธรรราชาต้หีลัไป จถึเืเจ็ัตีไ่ไ้รุศรีุธา พระเจ้าหสาี็ิ่ีคาิต้ใล้ฤู้ำแล้ จึปรึษาัพระหาธรรราชาคิลุาเาพระาจัรี ซึ่ไ้ตัไปจารุศรีุธาพร้ัพระราเศรั้าเลี้ล่ พระาจัรีรัาสาจะเข้าาเป็ไส้ศึ พระเจ้าหสาีจึแล้ให้จำพระาจัรี แล้เาตัไปคุไ้ใค่าทา้าตะัต สั่เป็คาลัแ่าทัพที่คคุ ให้แล้ทำละเลให้พระาจัรีหีไ้ เลาลาคืัหึ่พระาจัรีหีาทั้เครื่พัธาาร เข้าาหาเจ้าห้าาที่รัษาพระครทา้าัสสรรค์ ครั้รุ่เช้าาทัพพ่า ให้เาผู้คุาตัศีศะเสีไ้ที่ริ้ำให้ชาพระครเห็ ิให้สสั่าแล้ปล่พระาจัรีเข้าา
ฝ่าสเ็จพระหิทรไ่ทรทรา่าเป็ลุาขพระเจ้าหสาี พระาจัรีหีเข้าาไ้็ทริี ้พระาจัรีเคเป็ข้าราชารผู้ใหญ่ ทั้ไ้ต่สู้พระเจ้าหสาีเื่ครา่ จึทรตั้พระาจัรีให้เป็ผู้ัญชาารรัษาพระครแทที่พระารา พระาจัรีตั้ต้คิุาทำารทรศต่าๆ เป็ต้่าพระศรีเสาราช ซึ่ช่ัญชาารรพุ่ข้าศึ พระาจัรี็ทูลุสเ็จพระหิทร่าเป็ฎ จต้ถูสำเร็จโทษ ข้าราชารคไหที่ีฝีืต่สู้ข้าศึเข้แข็ พระาจัรีแล้้าห้าที่ให้ไปรัษาารทาที่จะไ่ีข้าศึเข้าา เาคที่เห็่า่แารัษาห้าที่สำคัญ พระาจัรีพาาทำารทรศ จเห็่าารรัษาพระคร่แาแล้จึลให้สัญญาณไปัทัพพระเจ้าหสาีๆ จึให้เข้าระตีพระครพร้ัทุ้า เสีรุฯแ่พระเจ้าหสาี เื่แร๑๑ค่ำ เื๙ ปีะเส็ ศัราช๙๓๑ เื่เสร็จสคราครั้ี้ พระเจ้าหสาีเาพระาจัรีไปเลี้ไ้ แล้พาลเาผิให้ประหารชีิตเสี ้เลีชั่าเป็คคิทรศต่้าเืขตัเ
พระเจ้าหสาีตีรุศรีุธาไ้ครั้ั้ จึให้ทำแ่รุศรีุธา่าเชล เ็ริทรัพ์สัติทั้ป และให้รรผู้คพลเืทั้ชาหญิาเาไปเป็เชล เหลืไ้ให้ประจำเืแต่หึ่หื่ค ส่สเ็จพระหิทราธิราชัทั้พระญาติศ์และข้าราชารโา ให้คุเาไปเืหสาี้ พระเจ้าหสาีพัู่ที่รุศรีุธาจตลฤูฝ ให้ปราาภิเษพระหาธรรราชาขึ้เป็พระเจ้าแผ่ิ เื่ขึ้๖ค่ำ เื๑๒ ปีะเส็ ศัราช ๙๓๑
สเ็จพระหาธรรราชา พระราชทาพระสุพรรัลาให้แ่พระเจ้าหสาี สเ็จพระหาธรรราชาทรสถาปาพระเรศเป็พระหาุปราช แล้ให้เส็จขึ้ไปครเืพิษณุโล สำเร็จราชารหัเืฝ่าเหืทั้ป สเ็จพระเรศร เส็จขึ้ไปครเืพิษณุโลไ้ไ่า พระเจ้าหสาี็เณฑ์ทัพไปช่ตีรุศรีสัตาคหุต สเ็จพระหาธรรราชาัสเ็จพระเรศรเส็จขึ้ไปใทัพ้ เื่ไปถึหัสเ็จพระเรศรประชรไข้ทรพิษ พระเจ้าหสาีทรทรา ประจเลาจจะเสร็จารสครา จึให้ทัพเลิลัลา สเ็จพระเรศรหาทัไ้เริ่รพุ่ใครั้ั้ไ่ ต่าสเ็จพระเรศรทรสร้าัให่คืัจัทรเษ เป็ที่ประทัใรุศรีุธา ้เส็จลาเฝ้าสเ็จพระชชีารถเืๆ ครั้หึ่เลาเส็จลาประทัู่ที่รุศรีุธา พระาจีจัตุขุาจีเืละแ เข้าาสาิภัิ์ู่ใรุฯไ้รู้าราทั้ปใพระครแล้ ลลเรืสำเภาจะหีไปทาทะเล สเ็จพระเรศรทรทรา ็เรีพข้าหลที่ตาเส็จลาจาเืพิษณุโล ลเรืรีตาไปัสเ็จพระเาทศรถไปทัเรืพระาจีจัตุที่ปา้ำ พระาจีจัตุต่สู้ สเ็จพระเรศรเร่เรืพระที่ั่ให้พาขึ้ไปข้าห้าเรืื่ เส็จืทรปืสัิข้าศึเ ไ่เลี่หลีระสุปื จข้าศึิาถูราพระแสปืที่ทรู่ั้แตไป ฝ่าสเ็จพระเาทศรถเร่าสเ็จพระเชษฐาจะเป็ัตรา ให้เร่เรืลำที่ทรเข้าัเรืพระที่ั่ ขณะั้เรืสำเภาพระาจีจัตุไ้แล่ใทะเลไ้ เรืที่ลไปตาเป็แต่เรืาสู้คลื่ไ่ไหจึเส็จลัคืารุศรีุธา ต่าสเ็จพระเรศรเส็จลาประทัู่ที่รุศรีุธาเหืครา่ ไ้ข่าเข้าา่าพระาละแให้พระทศโธา ัพระสุริทราชาคุทัพละแไล่าผู้คทาเืครราชสิา สเ็จพระเรศรทรจัขช้าเร็้าเร็ัพพลทหารสาพัรีเส็จไป ให้พระชัุรีัพระศรีถรัต์คุทัพ้าห้าร้เป็ห้า ให้ไปซุู่่สข้าทาที่ทัพละแจะา ฝ่าทัพละแา้คาประาท้คา่าทาพระครคไ่ีใครต่สู้ ทัพละแห้าเิถลำเข้าาใที่ทัพรุศรีฯซุู่่ ทหารรุศรีฯรุตีไ่ทัรู้ตั็แตฉา ทัพรุศรีฯไล่ติตาฆ่าฟัละแไปจถึทัพหล ฝ่าพระทศโธา พระสุริทราชาเห็ทัพห้าแตัเิไป ไ่รู้่าทัพรุศรีฯจะใหญ่้สัเพีใ ็รีถทัพหีลัไปเืละแ
ปีะเส็ ศัราช๙๔๓ พระเจ้าหสาีุเรประชรสรรคต ัไชสิห์ราชโรสขึ้ครราชสัติเป็พระเจ้าหสาี ทรตั้ัชา ราชโรสพระค์ใหญ่เป็พระหาุปราชา แล้ให้ีตราไปัหัเื้ใหญ่ให้ทรา่า รุหสาีเปลี่แผ่ิให่ เื่เจ้าประเทศราชทั้ปทรา่าที่รุหสาีเปลี่แผ่ิ ต่าพาัไปเฝ้าพระเจ้าหสาี ตาประเพณีที่เป็เืขึ้ขณะั้สเ็จพระเรศร ทูลขาสาเส็จไปเืหสาี้ประสค์จะเส็จไปฟัาราใเืพ่าราัญ่า เปลี่แผ่ิให่จะเป็่าไร้า สเ็จพระหาธรรราชาทรุญาต เื่เจ้าาประเทศราชไปประชุัู่ที่เืหสาี ปราฎ่าเจ้าฟ้าไทใหญ่เืคั ตั้แข็เืเพิเฉไ่าเฝ้าพระเจ้าหสาีๆทรขัเคืจะให้ทัพไปตีเืคั รัสั่่า
“เจ้าาชั้ผู้ใหญ่ไ้เคทำศึสคราาาแล้ คราี้ครจะให้เจ้าาชั้เล็รุ่ให่ไปตีเืคัให้เคารทัพศึเสี้า”
้พระเจ้าหสาี ประสค์จะให้เป็เีรติศแ่ราชโรสซึ่เป็พระหาุปราชา จึให้เณฑ์ทัพสาทัพให้พระหาุปราชาคุทัพเืหสาีทัพหึ่ ให้พระสัทัตคุทัพหึ่ ให้สเ็จพระเรศรคุทัพรุศรีุธาทัพหึ่ ไปตีเืคัทั้ สาทัพ เืคัั้ตัู้่ภูเขาทาขึ้ลคัขั ชาเืต่สู้รัษาเืไ้่า ครั้ทัพไปถึพระหาุปราชาจึปรึษาัพระสัทัต และสเ็จพระเรศร่า
“ทาที่จะเข้าตีเืคัีแต่ทาขึ้เขา จะำลัขึ้ไปพร้ัหไ่เป็ประโช์ัใ จะเาไพร่พลไปล้ตาเสีเปล่าๆ ชาเืคัที่รัษาเื็ไ่าาเท่าใั ทัพไป้ัถึ สาทัพ ผลัเรัเข้าตีเืทัพละัจะี่า”
เห็ชพร้ััี้แล้ จึให้ตั้ค่าราัู่ที่เชิเขา ครั้ถึเรพระหาุปราชา ขึ้ไปปล้เืคัแต่เลาสี่ทุ่พชาเืต่สู้เป็สาารถ รัู่จรุ่ส่าเข้าเืไ่ไ้ ไพร่พลิโรต้ถลา ถึเรพระสัทัตขึ้ไปตีเืคั็เป็เช่ั้ี ใระห่าเลาเรขพระหาุปราชา ัพระสัทัตตีเืคัั้ สเ็จพระเรศรเที่ตรจท้ที่ ไ้ทรทรา่าีทาที่จะขึ้ไปถึเืคัทา้าื่ีทา ครั้ถึเรสเ็จพระเรศรจึทรจัแ่ทหารเป็ส เลาค่ำืให้้าซุู่่ทา้าห้า ซึ่พระหาุปราชาัพระสัทัตเคขึ้ไป ให้ใหญ่ซุู่่ตรทาที่พให่ ู่จึเลาสิทุ่ จึให้้ขึ้ไป สั่ให้ิปืโห่ร้ทำาารุจจะเข้าปล้เืทา้าั้ พชาเืคิ่าข้าศึจะขึ้ไปเหืครา่ๆ เป็เลาืและไ่เห็่าข้าศึาา้เท่าใ ็พาัารพุ่ต้าทาทา้าห้า สเ็จพระเรศรทรทพระเตรเห็่า พชาเืารรัษาทา้าห้าเสีเป็ัา จึให้สัญญาณใหญ่รูัขึ้ไปทา้าที่พให่ เลาเช้าจึเข้าเืไ้ จัไ้ตัเจ้าฟ้าเืคัแล้ ทั้สาทัพ็เลิลัาัเืหสาี พระหาุปราชาัพระสัทัตไ้คาา็เลีชัสเ็จพระเรศราแต่ครั้ั้ พระเจ้าหสาีไ่พพระทัแต่ิรู้ที่จะทำประารใ จึพระราชทาำเห็จราัลแ่สเ็จพระเรศรตาประเพณีที่ไปชะะศึลัา
ฝ่าสเ็จพระเรศร เื่เส็จไปเืหสาีครั้ั้ไ้สืสารภาใทราแ่พระทั่า เจ้าเืประเทศราชทั้หลาไ่ลัเรพระเจ้าหสาีพระค์ให่ เหืัพระเจ้าุเร ทั้พญ ไทใหญ่แลพะไข่ ซึ่ต้จำใจู่ใำาจพ่า้คาเรลัพระเจ้าุเราแต่่ คิเาใจห่าาจะหาโาสให้พ้ำาจพ่า ทรเห็่าไ่ช้าัคจะีเหตุทาเืหสาีเป็แ่ ต่าไ่าเหตุ็เิขึ้ทาเืหสาี้พระเจ้าุเรไ้ทรตั้เจ้าาไปครเืหลาค์คื ราชุชาเป็พระเจ้าตู เป็พระเจ้าแปรค์หึ่ ราชุตรเป็พระเจ้าเชีให่ค์หึ่ ราชุตรเขเป็พระเจ้าัะค์หึ่ ครเืเป็ประเทศราชทั้สี่ค์ พระเจ้าุเรให้ัชาราชัาที่เป็พระหาุปราชาค์ให่ ภิเษัราชัาซึ่เป็พระธิาขพระเจ้าัะู่้ัาแต่แผ่ิ่ ครั้าถึแผ่ิพระเจ้าหสาีัทุเร พระหาุปราชาีเหสีให่จึเิิาทถึทุตีััธิาขพระเจ้าัะ าไ้คาเจ็แค้ฟ้ไปถึิา่าถูพระเจ้าหสาีัพระหาุปราชาขี่ข่เห ฝ่าพระเจ้าัะจึเลี้ล่พเจ้าฟ้าไทใหญ่ เข้าเป็พรรคพตั้แข็เืขึ้ แล้แต่ทูตให้ไปชพระเจ้าแปร พระเจ้าตู พระเจ้าเชีให่ และพระเจ้ารุศรีสัตาคหุต ให้แข็เืต่พระเจ้าหสาี ครั้ั้พระเจ้าัะให้าชัชสเ็จพระหาธรรราชา้ ฝ่าพระเจ้าแปร พระเจ้าตู และพระเจ้าเชีให่ไ่เข้าัพระเจ้าัะ ต่าจัทูตไปถาพระเจ้าหสาีๆ จึให้เตรีทัพหลจะเส็จไปตีเืัะ และสั่ให้พระเจ้าแปร พระเจ้าตู พระเจ้าเชีให่ พระเจ้ารุศรีสัตาคหุต และพระเจ้ารุศรีุธา ทัพไปช่ตีเืัะ้ทั้ห้าค์ ประสค์จะพิสูจ์ให้เห็่า ถ้าค์ใไปช่ตารัสั่็ัสาิภัิ์ต่พระเจ้าหสาี ถ้าค์ใไ่ไปช่็จะถื่าเป็พพระเจ้าัะ ครั้ั้พระเจ้าแปร พระเจ้าตู พระเจ้าเชีให่ พระเจ้ารุศรีสัตาคหุต ต่าทัพไปช่พระเจ้าหสาี ส่รุศรีุธาไป่าจะให้สเ็จพระเรศรเส็จไปแทพระค์ แต่ทัพรุศรีุธาหาไ้ไปตาเลาำหไ่ เื่พระเจ้าหสาีทัพหลไปจาเืหสาี ึระแสเ็จพระเรศร่าาทีจะุาคิร้าข้าหลั จึให้พระหาุปราชาคุทัพู่รัษาพระคร และตรัสสั่ไ้่า
“ถ้าพระเรศทัพไป ให้คิ่าำจัเสีให้จไ้”
สเ็จพระเรศร ทูลาสาสเ็จพระราชิาทัพไป แต่แล้ทรจัารตระเตรีเสีให้ช้า ถ่เลาาจเห็่าพระเจ้าหสาีไปจาราชธาีแล้ สเ็จพระเรศรจึเส็จทัพหลจาเืพิษณุโล เื่แร๖ค่ำ เื๓ ปีะแ ศัราช๙๔๕ แล้เิทัพไปช้าๆ จเื๖ ปี ศัราช๙๔๖ จึไ้เส็จไปถึเืแคร ฝ่าข้าพระหาุปราชาซึู่่รัษาเืหสาี็คิเป็ลุาให้พระาญสค ชื่พระาเีริ์ พระาราซึ่ีสัครพรรคพู่ที่เืแคร ให้ข้าหลลาครัสเ็จพระเรศรที่เืแคร และตรัสสั่าเป็คาลั่า
“เื่พระเรศทัพขึ้ไป ถ้าเราเข้าตีทาข้าห้าเื่ใ ให้พระาเีริ์ พระารา คุสัคพรรคพเข้าตีระหาระหลั ช่ัำจัพระเรศเสีให้จไ้”
พระาเีริ์ พระารา ลาถึเืแคราคาลัแ่พรรคพ ีพระหาเถรคัฉ่ผู้เป็าจาร์ ขณะั้พญชาเืแครที่เลีชัพ่า เพราะถูพ่าขี่าแต่่ีเป็ัา าจะพ้จาำาจพ่าเหืัพญใหัเืื่ๆ แต่เืแครู่ต่แไทใหทาที่ไปาถึั ผู้คพลเืคจะไ้คุ้เคัสเ็จพระเรศร เื่เส็จผ่าไปาู่แต่่เห็จะีคัถืู่า เื่พญเืแคร พระหาเถรคัฉ่ทรา่าพระหาุปราชา จะล่ลสเ็จพระเรศรไปทำร้าจึเาใจาเข้าข้าสเ็จพระเรศร พาั่าล่าห้าปราพระาเีริ์ พระาราิให้ช่พ่าคิร้า ครั้สเ็จพระเรศรเส็จไปถึเืแคร ตั้พลัพลาประทัู่ที่ริัพระหาเถรคัฉ่ และเส็จไปเี่เีโไ้ทรคุ้เคาแต่่ พระหาเถรคัฉ่ีคาสสาร เห็่าเขาจะล่ลเาไปทำร้า จึเตืสเ็จพระเรศรให้รู้พระค์ แล้ไปเลี้ล่พระาเีริ์ พระาราให้าสาิภัิ์ ทูลคาจริให้ทรทราแต่ต้จปลาทุประาร
สเ็จพระเรศร ทรพระำริเห็่า
“ารเป็ศัตรูัเืหสาี ถึเลาที่จะต้ให้เป็ารเปิเผแล้”
จึีรัสั่ให้หาแ่ทัพ าาประชุพร้ั สเ็จพระเรศร ำรัสเล่าเรื่ราที่พระเจ้าหสาีจะให้ล่ลไปทำร้าให้ปราฎแ่คทั้ปแล้ จึทรหลั่้ำลเหืแผ่ิ้สุรรณพิคาร ประาศแ่เทพาต่ห้าที่ประชุ่า
“ตั้แต่ัี้รุศรีุธาขาทาไตรีัรุหสาี ิไ้เป็ิตรััแต่่สืไป”
เื่สเ็จพระเรศร ทรประาศิสรภาพที่เืแครแล้จึให้จัเจ้าเืรารพ่า แล้เาเืแครเป็ที่ตั้ประชุทัพ ครั้จัทัพพร้สรรพ ็เส็จทัพหลจาเืแครไปัเืหสาี ฝ่าพระหาุปราชาครั้ไ้ข่า่าพระาเีริ์ พระารา ลัไปเข้าเสีัสเ็จพระเรศร ็ไ่ล้าทัพา เป็แต่ให้รัษาพระครให้ั่ค สเ็จพระเรศรเส็จทัพข้าแ่้ำสะโตไปจใล้จะถึเืหสาี ไ้คา่าพระเจ้ารุหสาีรพุ่ัพระเจ้าัะถึชช้าั พระเจ้าหสาีีชัชะไ้เืัะแล้ จจะทัพลัคืาพระคร สเ็จพระเรศรไ่สคเ เห็่าจะตีเืหสาีใคราี้ัไ่ไ้จึให้ทัพแ้าั เที่พครัไทที่พ่าาตต้ไปแต่่ให้พพลั้าเื แล้พาครครัลัาไ้ประาณหื่เศษ สเ็จพระเรศร ทรคุทัพหลตาครัาข้าหลั ครั้พระหาุปราชาทรา่า สเ็จพระเรศรให้เที่าต้ครัไทแล้เลิทัพลัา ็จัทัพให้สุรำาเป็ห้า พระหาุปราชาเป็หล ติตาสเ็จพระเรศรา ห้าาทัที่แ่้ำสะโต สเ็จพระเรศรเส็จข้าฟาาแล้ ให้พครัล่ห้าา่ ส่หลตั้รต่สู้ข้าศึู่ที่ริแ่้ำสะโต สุรำาห้าาถึท่าข้าฝั่โ้ พทัพพระเรศเาปืิัั้ิต่สู้ัู่ที่ริ้ำ และแ่้ำสะโตั้้าใหญ่ัแรปืที่พลทหาริไ่ถึฝั่้ัทั้สฝ่า สเ็จพระเรศรทริพระแสปืระหึ่าเ้าคื ถูสุรำาาทัพ้าตาู่ัฅ ช้า พรี้พลเลิทัพลัไปทูลคาแ่พระหาุปราชาซึ่ตาาข้าหลั พระหาุปราชาเห็่าจะติตาสเ็จพระเรศรต่ไปไ่สประสค์ จึเลิทัพลัไปรุหสาี ส่สเ็จพระเรศรข้าพ้แ่้ำสโตาแล้ ็เิทัพลัาไ้โสะ เื่สเ็จพระเรศรเส็จลัาถึเืแคร ทรพระำริ่าพระหาเถรคัฉ่ัพระาเีริ์ พระารา ไ้ีุปาระาจะใคร่ทร่เีรติศให้สครแ่คาช จึทรชัชให้เข้าาู่ใรุศรีุธา พระหาเถรัพระาญทั้ส็ีคาิีพาพรรคพตาเส็จเข้าา้เป็ัา และเื่เส็จลัาจาเืแครครั้ั้ สเ็จพระเรศรทรระแ่า าทีข้าศึจะทัพติตาาี ถ้าเส็จลัทา่าแ่ละเา ีทัพขัทสูราชสัครำ ที่าตัู้่เืำแพเพชรสัู่ข้าห้าจะรพุ่ลำา จึรัสั่ให้พระาเีริ์ พระารา ำทัพเิผ่าหัเืญลาข้าใต้ าเข้าทา่าพระเจี์สาค์ตรารุศรีุธา ทูลเหตุารณ์ทั้ปให้พระราชิาทราทุประาร สเ็จพระหาธรรราชา พระราชทาำเห็จราัลแ่พญที่สาิภัิ์ ทรตั้พระหาเถรคัฉ่ให้เป็พระสัฆราช และให้พระาเีริ์ พระารา ีตำแห่ศไ้พระราชทาพาท คคุญที่เข้าา้ ให้ตั้้าเรืที่ริัขิ้ ัขุแส ใล้ัขสเ็จพระเรศร แล้ทรารทั้ป ที่จะตระเตรีต่สู้ข้าศึให้สเ็จพระเรศรทรัคััญชาสิทธิ์ขาแต่ั้า
เื่พระเจ้าหสาี ทัพลัจาเืัะาถึรุหสาี ไ้ทรทรา่าสเ็จพระเรศรทัพไปาต้เาครัไทลัไป พระเจ้าหสาีจึให้จัทัพสทัพ ทัพพระาพสิคุพลสาหื่าทา่าเจี์สาค์ ทัพที่สพระจ้าเืเชีให่ัรธาช่ราชุชา ทัพและเรืาจาเชีให่พลหึ่แส ทัพพระาพสิเข้าาถึเืาญจุรี สเ็จพระเรศรทรให้พระาจัรี ทัพเรืไปิปืใหญ่ัข้าศึเืสุพรรณุรี ทัพพ่าถูปืใหญ่แตพ่าหีไปู่เขาพระาแ เจ้าพระาสุโขทัทัพไปเขาพระาแ เข้าตีทัพพระาพสิแตพ่า เจ้าพระาสุโขทัจึสั่ให้ตาข้าศึจถึชาแเืาญจุรี หลัจาทัพพระาพสิแตพ่าหีลัไปไ้สาทิต์ ทัพพระาเชีให่ไ้เิทัพาถึชัาท โไ่ทราข่าารพ่าแพ้ขพระาพสิ จึส่แ่ทัพและทหารจำหึ่าตั้ค่าที่ปา้ำาพุทรา ทาสเ็จพระเศรีรัสั่ให้พระราชูทัพไปตีข้าศึที่ปา้ำาพุทรา เื่ไปถึพระราชูเห็่าำลั้่าา จึแต่โจรคัฆ่าพ่าจเสีขัญถลัไปชัาท ทัพพ่าจึถลัไป ทัพพระเจ้าเชีให่ทัพาตัู้่ที่้าสระเษใแขเืิเศษชัชาญ สเ็จพระเรศรัพระเาทศรถทัพไปถึตำลป่าโ ็พัทัพพ่าซึ่ลาเที่รัแราษฎรทาเืิเศษชัชาญ จึไ้เข้าโจตีจทัพพ่าล่าถไป พระเจ้าเชีให่จึจัทัพลาี สเ็จพระเรศรจึำรัสสั่ให้พระราชูคุทัพ ขึ้ไปลาตระเู่ ทัพพระราชูไปปะทะัพ่าที่้าาแ้ สเ็จพระเรศรเส็จขึ้ไปถึ้าแห จึีำรัสให้ข้าหลขึ้ไปสั่พระราชู ให้ทำเป็ล่าทัพลัถลา สเ็จพระเรศรัสเ็จพระเาทศรถ ็รุไล่ตีทัพพ่าแตพ่าทั้ทัพห้า และทัพหลจถึค่าที่ตั้ทัพขพระเจ้าเชีให่ที่้าสระเษ ทัพขพระเจ้าเชีให่จึแตไป เื่ไ้ค่าที่้าสระเษแล้ สเ็จพระเรศร ทรติตาพระเจ้าเชีให่ขึ้ไปถึครสรรค์ ทรทราข่า่า พระเจ้าเชีให่หีไปู่ัพระหาุปราชาที่เืำแพเพชร หาติตาไปาจเสีทีพระหาุปราชาไ้ จึไ้าำลัส่หึ่ เป็ห่ลาตระเเาไ้ที่เืครสรรค์ แล้ทัพลไปสทที่ปา้ำาพุทธา และคาารณ์่าข้าศึไ่่าจะพลาถึรุศรีุธา่ฤูแล้ ต่าสเ็จพระหาธรรราชา ีรัสั่ให้เลิทัพเส็จลัพระคร
ศัราช๙๔๘ พระเจ้าหสาีประชุพลสแสห้าหื่าตีรุศรีุธาช่ต้เืี่ ข้าใาัเี่ไ่เสร็จ สเ็จพระเรศรจึรัสั่ให้ เจ้าพระาำแพเพชรทัพไปป้ัชาาที่ำลัเี่ข้า ทัพพ่าขพระหาุปราชทัพาถึ็ให้ทัพ้าเข้าตีจทัพเจ้าพระาำแพเพชรแตพ่าหีเข้าเื สเ็จพระเรศรทรพิโรธ เพราะไ่เคแตพ่าแพ้ต่ข้าศึาจทำให้ทหารขัญเสี สเ็จพระเรศรและสเ็จเาทศรถ เส็จลเรืพระที่ั่ไปรทัทีทรึค่าคืาไ้ สเ็จพระเรศรีรัสั่ประหารชีิตเจ้าพระาำแพเพชร แต่โชคีที่พระราชิาทรขชีิตเาไ้ ารศึครั้ี้พ่าหาั่จะตีรุศรีุธาให้ไ้ แต่้คาแข็แร่ขทหารรุศรีุธาจึรัษาที่ั่เาไ้ไ้ และเส็จปล้ค่าพ่าซึ่เป็ทัพห้าขหสาี จข้าศึแตพ่าถหี สเ็จพระเรศรจึไล่ตีาจถึค่าหลขพระเจ้าหสาี เส็จลจา้าคาพระแสาแล้ำทหารปีัไขึ้ำแพข้าศึ แต่ถูพ่าใช้หแทตลาข้าล่าหลาครั้จึเส็จลัพระคร พระเจ้าหสาีทรทรา ารระทำัห้าหาญขสเ็จพระเรศรจึตรัส่า
“ถ้าพระเรศราีจะต้จัพระค์ให้ไ้ถึแ้่าจะใช้ทหาราาเพีใ”
จึให้ลัไทำูำทหารพลหึ่หื่ไปัจั สเ็จพระเรศรทรไปปล้ค่าหลพ่าี พ่าจึใช้ทหารจำ้เข้าล่ให้สเ็จพระเรศรไล่ตี เข้าาจถึริเณที่ลัไทำูซุ่รู่ ลัไทำูจะเข้าาจัสเ็จพระเรศรๆ จึใช้พระแสทแทลัไทำูตาทัที แต่พระค์ัถูลู้่และสู้ัทหารพ่า จำาาร่ชั่โ จทัพรุศรีุธาตาาทัจึเส็จลัพระครไ้ ทัพหสาีช้ำจาารสู้ร่าาจึถทัพลัไป
ศัราช๙๒๕ สเ็จพระหาธรรราชาประชรเส็จสรรคต เื่แร๑๓ค่ำ เื๘ ปีขาล สเ็จพระเรศรเส็จเถลิถัลราชสัติ ทรสถาปาสเ็จพระเาทศรถให้เป็พระหาุปราชสเ็จพระเรศรครราช์ไ้ไ่า็เิศึหษาีี เหตุครั้ี้เิจาเจ้าฟ้าไทใหญ่ เืคัเิแข็เืีและพระเจ้าหสาีทราข่า่า รุศรีุธาเปลี่แผ่ิให่จึให้จัทัพสทัพ ให้ราชุตรค์หึ่ ซึ่ไ้เป็พระเจ้าแปรขึ้ให่คุทัพพลหึ่แส ไปตีเืคัทาหึ่ ให้พระาพสิ พระาภุาเป็ห้า พระหาุปราชาเป็หล คุทัพพลสแสาตีรุศรีุธาีทาหึ่ พระหาุปราชา จาเืหสาีเื่แร๒ค่ำ เื๑๒ เิทัพาทา่าพระเจี์สาค์
ฝ่าข้ารุศรีุธา สเ็จพระเรศรทรเห็่าตั้คสูู้่ใรุฯ จะไ่ไ้เปรีข้าศึเหืหหลั ็ทรพระราชำริระรเป็่าื่ รีเส็จทัพหลไปใเืี่ ครั้เส็จไปถึเืสุพรรณุรี ไ้ทรทรา่าข้าศึล่เืาญจุรีแล้ จึให้ซุ่ทัพหลไ้ แต่ทัพ้ให้ไปรัษาเืาญจุรีไปล่ข้าศึ ฝ่าทัพพระหาุปราชาเข้าาถึเืาญจุรีเห็ไ่ีผู้ใต่สู้ ครั้าพทัพล่ขสเ็จพระเรศร เห็เป็ทัพเล็้ ทัพห้าขพระหาุปราชาเข้ารพุ่ ทัพล่ต่สูู้่แล้แล้ถหี ทัพหสาีเห็ไ้ที็ไล่ติตาา เข้าใที่ซุ่ทัพขสเ็จพระเรศรๆ ให้ทัพระตีไ้รพุ่ั ทัพหสาีเสีที็แตพ่า ถูฆ่าฟัตาเสีเป็ัา พระาภุาาทัพห้าตาใที่ร รี้พลที่เหลืพาัแตหี ทัพรุศรีุธาไล่ติตาไป จัพระาพสิาทัพห้าไ้ที่้าจรเข้สาพั ทัพห้าขพระหาุปราชาำลัแตหีลห่า ทัพรุศรีุธาไล่ติตาไปปะทะทัพหลๆจึแต้ ครั้ั้เืจะจัพระหาุปราชาไ้ ้ทัพพ่าแตัเิและเสีผู้คช้า้าเครื่ศาตราุธแ่รุศรีุธาเป็ัา พระหาุปราชาหีไปพ้แล้ ็ให้รรรี้พลที่เหลืู่ลัไปถึเืหสาีเื่เื ๕ ปีเถาะ ศัราช๙๕๓
พระเจ้าหสาีทรขัเคืพระทั ให้ลพระราชาญาแ่าทัพา แต่พระหาุปราชาั้ให้ภาคทัณฑ์ไ้จะให้ทำารแ้ตัให่ พระเจ้าหสาีเณฑ์ทัพสาเื ทัพเืหสาี เจ้าเืจาปะโรเปห้า พระหาุปราชาเป็หล ทัพเืแปร ให้พระเจ้าแปรลูเธที่ไปตีเืคัไ้เื่คราหลัเป็าทัพ ทัพเืตู ให้ลูขพระเจ้าตูชื่ัจิห่ ผู้ที่ต้าทาทัพรุศรีุธาไ้ไ้ เื่คราพระเจ้าหสาีล่าทัพลัไปเป็าทัพ รทั้สาทัพพลสแสสี่หื่าตีรุศรีุธา และสั่ให้พระเจ้าเชีให่ทัพเืเชีให่ ลาสท้ ทัพพระหาุปราชา จาเืหษาีเื่เื้า ปีะโร ศัราช๙๕๔ ฝ่าสเ็จพระเรศรตั้แต่ทัพพระหาุปราชาแตไปจาเืสุพรรณุรีเื่ครา่ คาใพระทั่าเห็จะ่าศึหสาีไปสัปีสปี ้ข้าศึเสีช้า้ารี้พลา คัจะต้หาเพิ่เติู่าั ใปีโรั้ หาจะเส็จไปตีเืละแ้ทรขัเคื่า เื่คราเสีรุฯแ่พระเจ้าุเร ละแพลเข้าาซ้ำเติัิทัที่จะไ้ไปแ้แค้ พละแเห็่ารุศรีุธาีำลัขึ้ ชิเข้าาขเป็ไตรี ็ี้ครั้หึ่ ครั้ต่าละแเห็พระเจ้าหสาีทัพใหญ่าล้รุฯ คา่าจะสู้พ่าไ่ไ้็ละสัต์เสีลัาพลซ้ำเติี จึแค้พระทัคหาโาสที่จะลไปตีเืละแู่เส ถึเื้า ปีโร ำรัสสั่ให้ีท้ตราเณฑ์ทัพที่จะไปตีเืละแ ำหให้พร้ัไปใลาเืี่ พีท้ตราไปไ้หั ถึเื้า ขึ้๑๒ค่ำ ไ้รัใเืาญจุรี่า พระเจ้าหสาีให้พระหาุปราชาทัพเข้าาทา่าพระเจี์สาค์ และต่าไ้ข่าาจาหัเืเหื่าัีทัพข้าศึลาีทาหึ่ สเ็จพระเรศรทรพระราชำริ่า
“ข้าศึลาสทา ถ้าปล่ให้าสทัไ้ำลั็จะาั ทัพพระหาุปราชาเข้าา่ จำจะต้ชิตีให้แตเสี่ทัพทาเหืลาถึจะไ้เาื”
จึีรัสั่ให้้าที่ประชุพล ซึ่ตั้พระทั่าจะตั้ที่ทุ่าข สำหรัทัพที่จะไปตีเืละแั้ ให้ไปตั้ที่ทุ่ป่าโแขเืิเศษชัชาญ ัเป็ทาที่จะไปเืสุพรรณุรีและเืเหืไ้ทั้สทา แล้ให้เร่เรีรี้พลพาหะเสีาหารให้พร้โเร็ และใระห่าั้ีรัสั่ให้พระริทรฦๅไช เจ้าเืราชุรีคุพลห้าร้ เป็โจรไปซุ่ซ่คตีตัลำเลีและรื้สพาทาเิทัพขข้าศึู่ข้าหลั แล้ให้พระาศรีไสณรค์เป็าทัพ พระาราชฤทธาท์เป็ระัตร คุทัพหัเืไปตั้ขัตาทัพรัข้าศึ ู่ที่ลำ้ำท่าคแขเืสุพรรณุรี ครั้เตรีทัพหลพร้เสร็จ ถึเืี่ ขึ้๙ค่ำ สเ็จพระเรศรัสเ็จพระเาทศรถ เส็จโระเรืพระที่ั่จาพระครไปทำพิธีฟัไ้ข่าที่ทุ่ลุพลี แล้เส็จไปัที่ตั้ทัพชัตำละ่หา ประทัแรจัระทัพู่สาราตรี ถึัขึ้๑๒ค่ำเส็จทัพหลพลหึ่แส จาทุ่ป่าโไปเืสุพรรณุรีทา้าสาโ้ แล้ข้าลำ้ำสุพรรณที่ท่าท้าู่ทไปถึค่าหลที่หสาหร่าริลำ้ำท่าคเื่ัขึ้๑๔ค่ำ เืี่
ฝ่าพระหาุปราชา เื่ทัพเข้าาทา่าพระเจี์สาค์ ไ่รีเร่เข้าาเหืครั้่ เิทัพาตัู้่ที่ตำลตระพัรุแขเืสุพรรณุรี แล้แต่ให้สิจครา สิเป่ สิซา่ คุทัพ้าาลาตระเสืข่าทัพที่จะลาทาฝ่าเหื และตรจตรา่าทัพรุศรีุธาจะทัพไปคต่สูู้่ที่ไห้า ฝ่าทหาร้าข้าศึ ซึ่เล็ลเข้าาสแจถึาระทิ เื่รู้่าสเ็จพระเรศรทัพไป ็รีเาคาไปทูลพระหาุปราชา เลาั้พระหาุปราชาตัู้่ที่ตำลตระพัรุ ห่าหสาหร่าที่ทัพพระาศรีไสณรค์ตัู้่ระะทาสาั ครั้พระหาุปราชาไ้ทรา่าทัพที่สเ็จพระเรศรไปจำพล้่า จึปรึษาาทัพาทั้ปเห็พร้ั่า
“ครจะเาำลัคาเข้าตีเสีให้แตทีเี ่าให้ทัตั้ั่ไ้ ถ้าไ้ที็จะไ้ติตาตีเข้าไปให้ถึรุศรีุธา”
เห็พร้ััั้ พระหาุปราชาจึให้ทัพาจา้าตระพัรุ ฝ่าสเ็จพระเรศรเื่เส็จไปถึที่หสาหร่า จะให้ทัพพระาศรีไสณรค์ ัพระาราชฤทธาท์ซึ่ไปตั้ขัตาทัพู่แต่่ เลื่ไปตั้ค่าขัตาทัพที่ระฆั เพื่จะให้ลาตระเสืข่าข้าศึที่จะา ส่ทัพหลั้เื่เส็จไปถึ็ให้ตั้ค่าคูเตรีทัพที่จะรข้าศึ ้คา่าคจะไ้รัใัสัเป็แ่ เพราะทัพทั้สฝ่าใล้ั ทรจัทัพเป็ห้าทัพ ทัพที่หึ่ซึ่เป็ห้า ให้พระาสีหราชเโชชัเป็าทัพ พระาพิไชรณฤทธิ์เป็ปีขา พระาิชิตณรค์เป็ปีซ้า ทัพที่สเีา ให้พระาเทพรชุเป็าทัพ พระาพิชัสคราเป็ปีขา พระาราคำแหเป็ปีซ้า ทัพที่สาหล สเ็จพระเรศรทรเป็จพล และสเ็จพระเาทศรถ เจ้าพระาหาเสาเป็ปีขา เจ้าพระาจัรีเป็ปีซ้า ทัพที่สี่ระัตร ให้พระาพระคลัเป็าทัพ พระราชสคราเป็ปีขา พระรารณภพเป็ปีซ้า ทัพที่ห้า หลั ให้พระาท้า้ำเป็าทัพ หลหฤทัเป็ปีขา หลภัสุริทร์เป็ปีซ้า ครั้ถึัแร๑ค่ำ เืี่ พระาศรีไสณรค์าราทูล่า
“ไปสแเห็ข้าศึทัพใหญ่พ้้าจรเข้สาพัาแล้ พุทธเจ้าข้า”
จึีรัสั่ให้ทัพทั้ป เตรีตัรข้าศึใัรุ่ขึ้ แล้สั่ไปัพระาศรีไสณรค์่า
“ให้ลาตระเูให้รู้แ่่าระข้าศึา่าไร แล้ให้ถา”
รุ่ขึ้แร๒ค่ำ เืี่ ทัพทั้ปเตรีพร้ สเ็จพระเรศรัสเ็จพระเาทศรถ ต่าแต่พระค์ทรเครื่พิชัุทธ ให้ผูช้าพระที่ั่ชื่พลาภูเขาท ัขึ้ระาเป็เจ้าพระาไชาุภาพ เป็พระคชาธารสเ็จพระเรศร เจ้าราราคพเป็ลาช้า าหาุภาพเป็คาญ ีช้าหึ่ชื่พลาุญเรื ขึ้ระาเป็เจ้าพระาปราไตรจัร ผูเป็พระคชาธารสเ็จพระเาทศรถ หื่ภัีศรเป็ลาช้า ขุศรีคชคเป็คาญ พร้้จตุลัคาทพทหารคู่พระทัรัษาพระค์ และระช้าั้ัทั้ปเตรีรัเส็จ พสเ็จพระเรศรทรเครื่แล้็ไ้ิเสีปืัสั่ทาห้าทัพ จึำรัสสั่ให้จื่ทิพเสาปลัรตำรจเา้าเร็รีไปู่าเป็่าไร จื่ทิพเสาไ้ตัขุหื่ใทัพพระาศรีไสณรค์าราทูลราา่า
“พระาศรีไสณรค์ไปปะทะทัพข้าศึที่ตำลเผาข้าเื่เลาเช้าโเศษเข้ารั ข้าศึาัต้าทาไ่ไหจึแตา พุทธเจ้าข้า”
สเ็จพระเรศรำรัสปรึษาาทัพา่า
“ทัพพระาศรีไสณรค์แตพ่าาเี่ี้จะทำเช่ไร”
าทัพาราทูล่า
“ขให้ีทัพหุไปช่ต่สู้รัข้าศึไ้ใหู้่เสี่ แล้จึทัพหลตีต่ภาหลั พุทธเจ้าข้า”
สเ็จพระเรศรไ่ทรเห็ช้ำรัส่า
“ทัพแตฉาาเช่ี้แล้ จะให้ทัพไปหุจะรัไหรึ าปะทะัเข้า็จะพาัแตลา้ั”
จึีรัสั่ให้จื่ทิพเสา จื่ราชาาต์ ขึ้้าเร็รีไปประาศแ่พทัพพระาศรีไสณรค์่า
“่าให้รั้รรัข้าศึเล ให้เปิหีไปเถิ”
พทัพพระาศรีไสณรค์ ไ้ทราระแสรัสั่ต่า็รีหีเาตัร พาัแตระจาไ่เป็ห ข้าศึเห็ทัพรุศรีุธาแตฉาไ้ที็รีตาาไ่หุั้ สเ็จพระเรศรสทัพหลรู่จเลาห้าโเช้า เห็ข้าศึไล่ตาลาไ่เป็ระ็สคเ ำรัสสั่ให้สัญญาณทัพทั้ปให้ตีข้าศึ และใขณะั้เส็จขึ้ทรพระคชาธารัสเ็จพระเาทศรถ ทัพหลเข้าตีโทัพห้าข้าศึใทัที แต่ส่ทัพท้าพระาไ้ทราระแสรัสั่ช้า้าเร็้า ไปไ่ทัเส็จโา ีแต่ทัพพระาสีหราชเโชชััทัพเจ้าพระาหาเสาซึ่เป็ปีขา ตาทัพหลจู่โจตีข้าศึเข้าไป ทัพห้าข้าศึำลัละเลิไล่าโประาท ไ่ไ้ระแ่าจะีทัพรุศรีฯไปทัพ ็เสีทีป่ปั่ แล้แตหีเปลห่า ขณะั้ช้าพระที่ั่ซึ่สเ็จพระเรศร ัสเ็จพระเาทศรถทรไป เป็ช้าชะาำลัตัทั้สช้า ครั้เห็เหล่าช้าข้าศึลัห้าพาัหีแล่ไล่ไปโพาสเ็จพระเรศร ัสเ็จพระเาทศรถเข้าไปใลาหู่ข้าศึ ีแต่จตุลัคาทัพทหารรัษาพระค์ตาติไป เพราะใเลาั้ำลัรพุ่ัโลาหล ฝุ่ฟุ้ตระหลจืัทั่ทิศ พาทัพาทีู่่ห่าไ่เห็่าเส็จล่เลเข้าไป ถึเหล่าข้าศึ็ิไ้เห็พระค์ถั ช้าพระที่ั่พาสเ็จพระเรศรัสเ็จพระเาทศรถ ไล่ข้าศึไปสัหึ่ร้เส้ เื่ฝุ่จาทพระเตรไปเห็พระหาุปราชา ทรพระคชาธารืช้าู่ใร่ไ้ัเหล่าท้าพระา จึทรทรา่าช้าพระที่ั่พาไล่เข้าไปจถึใทัพหลขข้าศึ แต่สเ็จพระเรศรพระสติั่ไ่หั่หา คิเห็ใทัที่า ทาสคราที่เาชัชะไ้ีู่่าเี จึขัช้าพระที่ั่ตรไปัห้าช้าพระหาุปราชา แล้ร้ตรัสไปโฐาที่คุ้เคัาแต่่่า
“เจ้าพี่ จะืช้าู่ใร่ไ้ใ เชิญเส็จาทำุทธหัตถีัให้เป็เีรติศเถิ ษัตริ์ภาห้าที่จะชช้าไ้่าเราจะไ่ีแล้”
เื่ไ้ทรฟัสเ็จพระเรศรชชช้า จะไ่รั็ละาพระทั จึขัช้าพลาพัทธซึ่เป็พระคชาธารตราชัเจ้าพระาไชาุภาพ พระคชาธารขสเ็จพระเรศร ฝ่าเจ้าพระาไชาุภาพำลัคลั่เพราะตั เห็ช้าข้าศึตรา็เข้าโถแททัทีไ่ัั้ เสีทีพลาพัทธไ้ล่าแรุเาเจ้าพระาไชาุภาพเจะขาตั พระหาุปราชาไ้ทีฟั้พระแสข้า สเ็จพระเรศรเี่พระค์หลทั เื่เจ้าพระาไชาุภาพสัหลุ แล้ลัชไ้ล่าแถัรุพลาพัทธหัเไป สเ็จพระเรศร็จ้ฟั้พระแสข้า ถูพระหาุปราชาสิ้พระช์ู่ัฅช้า ส่สเ็จพระเาทศรถ็ไ้ชช้าัเจ้าเืจาปะโร ฟัเจ้าเืจาปะโรตา พท้าพระาเืหสาีเห็พระหาุปราชาเสีทีถูฟั ต่า็รูัเข้าาช่เาปืระิ ถูสเ็จพระเรศรที่พระหัถ์ถึาเจ็ และถูาหาุภาพคาญช้าพระที่ั่ ัหื่ภัีศรลาช้าสเ็จพระเาทศรถตาทั้สค ขณะั้รี้พลทัพหลและทัพเจ้าพระาหาเสา พระาสีหราชเโชชัตาไปถึ ็เข้ารพุ่ัเาสเ็จพระเรศรัสเ็จพระเาทศรถ าพ้จาทัพข้าศึไ้ พท้าพระาเืหสาีำลัตใจ ้พระหาุปราชาผู้เป็จพลสิ้พระช์ ิไ้คิจะรพุ่ต่ไป หาแต่จะรรทัพลัไปค่าเิ ็พาัััู้่ ้ทัพหสาีครั้ั้แตัเิแต่ทัพห้าทัพเีทัพื่ัหาแตไ่ ฝ่าสเ็จพระเรศราพ้ข้าศึไ้แล้ เห็ข้าศึ่่าจะตีให้ัเิ แต่ำลัทัพที่ตาเส็จไปเลาั้ี้ั็จพระทั จึจำต้เส็จลัาค่าหล ฝ่าพทัพหสาีรรัไ้แล้็เชิญศพพระหาุปราชาเลิทัพลัไปเืหสาี สเ็จพระเรศรทรระแ่าข้าศึจะัาทาข้าเหืี จึิไ้ให้ทัพไปติตา แต่เื่พระเจ้าหสาีไ้ทรทรา่าพระหาุปราชาสิ้พระช์ ็เสีพระทัสิ้หัที่จะตีรุศรีุธา จึสั่ให้หาทัพลัคืไป้าเืหทุทัพ สเ็จพระเรศร เื่เส็จลัาถึพระครจึำรัสสั่ให้ประชุปรึษาโทษแ่ทัพ าตาพระัารศึ ลูขุปรึษาาท่า
“พระาศรึไสณรค์ ีคาผิฐาัาจฝ่าฝืพระราชโาร ไปรพุ่ข้าศึโพลารจเสีทัพแตา และเจ้าพระาจัรี พระาพระคลั พระาเทพรชุ พระาพิชัสครา พระาราคำแห ีคาผิฐาละเลิไ้ตาเส็จให้ทัารพระราชสครา โทษถึประหารชีิต พุทธเจ้าข้า”
จึำรัสสั่ ให้เาตัข้าราชารเหล่าั้ไปจำตรุไ้ เื่พ้ัพระแล้ให้เาไปประหารชีิตเสี ครั้ถึัแร๑๔ค่ำ เืี่ สเ็จพระพรัตัป่าแ้ ัพระราชาคณะรี่สิห้ารูปเข้าไปเฝ้าถาข่าถึารที่เส็จพระราชสคราตาประเพณี สเ็จพระเรศรจึทรเล่าแถลารทั้ป ตั้แต่ต้จไ้ทำุทธหัตถีีชัชะพระหาุปราชา ให้พระราชาคณะทั้ปฟัทุประาร สเ็จพระพรัตถาพระพรถา่า
“สเ็จรพิตรพระราชสภารเจ้าีไชแ่ข้าศึ เหตุไฉข้าราชารทั้ปจึต้ราชทัณฑ์เล่า”
สเ็จพระเรศรตรัสต่า
“าทัพาเหล่าี้ัลัข้าศึา่าลัโ ละให้แต่โสคพี่้ฝ่าเข้าไปใท่าลาข้าศึ จไ้ทำุทธหัตถีัพระหาุปราชา ต่ีชัชะลัาจึไ้เห็ห้าั ี่หา่าโัไ่ถึที่ตา หาไ่แผ่ิ็จะเป็ขชาหสาีเสีแล้ เพราะเหตุี้โจึให้ลโทษัตาาญาศึ”
สเ็จพระพรัตจึถาพระพร่า
“าตาภาพพิเคราะห์ูข้าราชารเหล่าี้ ที่จะไ่ลัพระราชสภารเจ้าั้หาิไ้ เหตุทั้ี้เห็จะเพื่จะให้พระเีรติศพระราชสภารเจ้าเป็หัศจรร์ เหืสเ็จพระสรรเพชญ์พุทธเจ้า เื่พระค์เส็จเหืปราชิตัลลั์ ใต้คพระหาโพธิ์ ณ เพลาสาัณห์ครั้ั้ เทพเจ้า็าเฝ้าพรู้่ทั้หื่จัราฬ พระาัสีารพลเสาาผจญ ถ้าพระพุทธค์ไ้เทพเจ้าเป็ริารีชัแ่พระาาร็จะหาสู้เปหัศจรร์ัไ่ ี่เผิญให้หู่ริทร์พรหทั้ปปลาศาารหีไปสิ้ ัแต่พระค์เีาจสาารถผจญพระาาราธิราช ัพลเสาารให้ปราชัพ่าแพ้ไ้ สเ็จพระรไตรโลารถจึให้พระา่า พระพิชิตารโฬีศรีสรรเพชาญาณ เป็หาหัศจรร์ัาลไปทั่ัตโลธาตุเื้ตราเท่าถึภัคพรห เื้ต่ำตลถึโธภาคเจีเป็ที่สุ พิเคราะห์ู็เหืพระราชสภารเจ้าทั้สพระค์ครั้ี้ ถ้าเส็จพร้้เสาคิรโธาทหาญา และีชัแ่พระหาุปราชา ็จะหาสู้เปหัศจรร์แผ่พระเีรติศ ให้ปราฎไปใาาหัเืธาีใหญ่้ทั้ปไ่ พระราชสภารเจ้า่าทรพระปริิต้พระทัเล ัเหตุที่เป็ทั้ี้ เพื่เทพเจ้าทั้ปัรัษาพระค์จัสำแพระเีรติศุจาตาภาพถาพระพรเป็แท้”
สเ็จพระเรศร ไ้ทรฟัสเ็จพระพรัตถาิสัชา้าขา พระาสเ็จพระรรรคโฬีโลครั้ั้ ระลึถึพระคุณาัิ่ ทรพระปิติโสัสตื้เต็พระลหฤทัปราโท์ พระรประเหืพระุตาคศิโรต์ัสาร แ้พระโษฐ์่า
“สาธุ สาธุ พระผู้เปเจ้า่าี้ครัหา”
สเ็จพระพรัตเห็่าพระหาษัตริ์คลาพระพิโรธแล้ จึถาพระพร่า
“าตาภาพพระราชาคณะทั้ปเห็่าข้าราชารซึ่เป็โทษเหล่าี้็ผิหัหาู่แล้ แต่ท่าไ้ทำราชาราแต่ครั้สเ็จพระรัาและสเ็จพระพุทธเจ้าหล ทั้ทำราชารใใต้ฝ่าลธุลีพระาทขพระราชสภารเจ้าแต่เิา ุจพุทธริษัทสเ็จรครูเหืั าตภาพทั้ปขพระราชทาโทษคเหล่าี้ไ้สัครั้หึ่เถิ จะไ้ทำราชารฉลพระเชพระคุณสืไป”
จึีรัสั่่า
“พระผู้เป็เจ้าขแล้โ็จะถา แต่ท่าจะต้ให้ไปตีเาเืตะาศรีเืทาแ้ตั่”
สเ็จพระพรัต์ถาพระพร่า
“ารซึ่จะใช้ไปตี้าเืั้็สุแต่พระราชสภารเจ้าจะสเคราะห์ ิใช่ิจขาตาภาพทั้ปัเป็สฌะ”
สเ็จพระพรัต พระราชาคณะทั้ป็ถาพระพรลาไป สเ็จพระเรศร จึโปรให้าทัพาที่ีคาผิพ้จาารถูจำ แล้ำรัสสั่ให้เจ้าพระาจัรีทัพพลห้าหื่ไปตีเืตะาศรี และให้พระาพระคลัทัพพลห้าหื่ ไปตีเืทาีทัพหึ่ พาทัพ าที่ีคาผิ็ให้เข้าทัพไปทำารแ้ตั้ัทุค ไปใปลาปีะโร ศัราช๙๕๔
ครั้พ่าเจ้าเืตะาศรี ทราข่า่าทัพรุศรีุธาจะไปตีเื ็รีขึ้ไปัรุหสาีขทัพลาช่รัษาเื และครั้ั้พระเจ้าหสาี็ทรพระพิโรธท้าพระาาทัพาที่าัพระหาุปราชาู่เหืั จึตรัสสั่ให้พท้าพระาเหล่าั้ คุทัพลารัษาเืทา เืตะาศรี ให้ารัรุศรีุธาแ้ตัให่ ใขณะเื่ำลัเณฑ์ทัพู่ั้ เจ้าพระาจัรีไปถึเืตะาศรีเสี่ ให้ทัพล้เืไ้ พ่าเจ้าเืตะาศรีต่สูู้่ไ้สิห้าั ็เสีเืแ่เจ้าพระาจัรี ส่ทัพพระาพระคลั ซึ่ไปตีเืทาไ้รพุ่ัข้าศึที่่าเชิเขารรทัข้าศึแตพ่าไป พระาพระคลัทัพตาเข้าไปล้เืทาไ้ี่สิั พระาทาซึ่พระเจ้าหสาีตั้ให้ครเืเห็่าจะสู้ไ่ไ้ ็า่้เป็ข้าขขัณฑสีาขรุศรีุธา่าเิ ฝ่าเจ้าพระาจัรีเื่ไ้เืตะาศรีและเืะริแล้ คิิต่าเืทาู่ต้ทาถ้าพระเจ้าหสาีให้ทัพลา ็จะเข้าตีระหาเาทัพพระาพระคลัจึให้จัเรืำปั่ที่าค้าขาู่ที่เืะริ ไ้เรืสลุขฝรั่ลำหึ่ขแขสลำ และเ็เรืใพื้เืไ้ีหึ่ร้ห้าสิลำ จัเป็เรืรให้พระาเทพรชุเป็าทัพเรื คุพลหึ่หื่ไปเืทาทาทะเล ให้พระาศรีไสณรค์คุพลหึ่หื่รัษาเืตะาศรี เจ้าพระาจัรี็พลสาหื่ ตาขึ้ไปเืทาโทา ทัพเรืพระาเทพรชุ ไปทาทะเลถึตำล้า่ใแเืทา ปะทะัทัพเรืสิุาสิพระตะะซึ่พระเจ้าหสาีให้ลาช่รัษาเืตะาศรี ีเรืรรรทุรัราสร้ลำ พลประาณหึ่หื่เข้ารพุ่ัใทะเล สู้ัแต่เช้าจเที่ัไ่แพ้ชะ ถึเลา่าลตั้คลื่ใหญ่็ทรัู่ทั้สฝ่า ฝ่าพระาพระคลัเื่ไ้เืทาแล้็คิเป็ห่เจ้าพระาจัรี ้ไ่ไ้ข่า่าจะตีเืตะาศรีไ้แล้หรืั จึจัทัพเรืจำเรืรหึ่ร้ลำ ัพลทหารห้าพัให้พระาพิชัสครา พระาราคำแห คุลไปช่เจ้าพระาจัรีที่เืตะาศรี เื่ทัพจาปา้ำเืทา ไ้ิเสีปืทาทิศใต้พระาพิชัสครา พระาราคำแห จึให้ขุโจจตุรค์คุเรืลาตะเล่ห้าลไปสื ไ้คา่าทัพเรืขรุศรีฯขึ้าจาข้าใต้ สู้รู่ัทัพเรืขพ่า พระาพิชัสครา พระาราคำแห็ทัพเข้าตีระหาพ่าลไปจาข้าเหื ฝ่าพระาเทพรชุรู้่าีทัพเรืรุศรีฯ ลาช่ทาข้าเหื็เข้าตีพ่าทา้าใต้ ทัพรุศรีฯิถูสิุาาทัพตาใที่ร แล้ิเรืสิพระตะะ และเรืรข้าศึแตจหลาลำ ทัพเรืพ่า็แตระจัระจา พข้าศึแล่ใหีไป้า เาเรืเฝั่ขึ้หีไป้า ทัพรุศรีฯจัเป็ไ้ประาณห้าร้ทั้ไ้เรืและเครื่ศาตราุธเป็ัา พระาเทพรชุ พระาพิไชสครา พระาราคำแห ไ้ทราคาจาคำให้ารพเชล่าัีทัพขข้าศึลาทาจาเืเาะตะะ จะาช่เืทาีทัพหึ่ จึรีรรทัพลัไปแจ้คาแ่เจ้าพระาจัรีที่เืทา เจ้าพระาจัรีจึปรึษาัพระาพระคลั จัทัพขึ้ไปทาริแ่้ำทาเป็สทา ทัพเจ้าพระาจัรีขึ้ไปทาฝั่ตะั ทัพพระาพระคลัขึ้ไปทาฝั่ตะัต ไปซุู่่สฟาทาที่ทัพพ่าจะลา ฝ่าทัพพ่าที่ลาทาครั้ั้ ัไ่ทรา่าเืทา ตะาศรีเสีแ่รุศรีุธาแล้ เจ้าเืล่เป็าทัพลาทาฝั่ตะัหึ่ ตราทาเืลิ่หาจะเข้าเืทาทาตำลเสืข้า ซึ่ทัพไทตั้ซุู่่ เจ้าเืลิตปุคุทัพลาตาทาชาทะเลข้าฝั่ตะัตหึ่ าถึป่าเหื้าหุ่โพะ ทัพรุศรีฯเห็ทัพพ่าถลำเข้าา ใที่ซุ่็ระตีทั้สทัพ ข้าศึไ่รู้ตั็แตพ่าัเิ เสีช้า้าผู้คแลเครื่ศาสตราุธแ่รุศรีฯเป็ัา รุศรีุธาจัไ้าทัพาสิเ็ค ไพร่พลสี่ร้เศษ ครั้เสร็จารรแล้ เจ้าพระาจัรีเข้าาราัคทูลฯ สเ็จพระเรศร็ีพระทั โปรให้พระาศรีไสณรค์รัษาเืตะาศรีต่ไป ส่เืทาั้ให้เจ้าเืรารเข้าาเฝ้าถื้ำพระพิพัฒ์สัจจาแล้ โปรให้ลัไปรัษาเืู่่าเิ แล้ีตราให้หาทัพลัเข้าาัพระคร ใปีะเส็ ศัราช๙๕๕ ถึปลาปีะเส้ั้ สเ็จพระเรศรทัพหลลไปตีเืละแ ีชัชะจััพระสัฎฐาเจ้าเืละแไ้ให้ประหารชีิตเสี แล้าต้ครครัละแาเป็เชลเป็ัา ครั้เส็จลัาถึพระคร จึำรัสสั่ให้ตั้หัเืเหืที่ไ้ทิ้ให้ร้าเื่เลาทำสคราู้ิสรภาพั้ ให้ลัีเจ้าเืปครัแต่่ ทรตั้ข้าราชารที่ีำเห็จ คาชให้ไปเป็ผู้ปครื พระชัุรีข้าหลเิครเืพิษณุโล
ศัราช๙๕๖ เื๕ หลัเสร็จศึเืละแหึ่เื ีข่าจารารเืุุรี่า เจ้าเืตะาศรี่ฏขึ้ เื่ีข่า่าเจ้าเืตะาศรีฏ สเ็จพระเรศรัไ่ทรเชื่ เพราะเจ้าเืตะาศรีเป็ข้าหลเ่า ติตาทำราชารสคราัพระค์าโตล จึโปรให้แต่ข้าหลไปเรีเจ้าเืตะาศรีาให้าเฝ้า เจ้าเืตะาศรีขัพระรราชโารไ่า สเ็จพระเรศรริ้า โปรให้สเ็จพระเาทศรถทัพสาหื่ ช้าสาร้ ้าห้าร้ เณฑ์ทหารจาหัเืปาใต้คืเืไชา เืชุพร เืคลา เืุ เืปราณ เืเพชรุรีีหึ่หื่ห้าพั ทัพไปทา่าสิขร เื่ทัพหลาถึสเ็จพระเาทศรถส่หัสืไปให้เจ้าเืตะาศรีคา่า
“เจ้าเืตะาศรีเป็ข้าหลเิ สัต์ซื่ั่ค ไ้ทำราชารโเส็จาพระราชสครา ีคาชแต่หลัาาั จึทรพระรุณาให้าิเืตะาศรี ี่ัหาเสคาชไ่ี แต่จำเป็้เห็่า เืตะาศรีเป็ห้าศึ ครั้จะให้ผู้ื่าู่ ิาพระทั จึให้พระาศรีไสณรค์าู่ต่าพระเตรพระรรณ เื้คาทั้ี้็่รูู้่แ่ใจ และซึ่ข่าเข้าไป่า เจ้าเืตะาศรีคิารฎ ขุหลเรศ็ัไ่เชื่ จึีตราาให้หา ็ิเข้าไปเฝ้า เื้คาจึาขึ้ จึตรัสให้เราา เราีคาเตตาัู่ เจ้าเืตะาศรีผิแต่ครั้เี ให้าหาเราเถิ จะราทูลขโทษไ้ครั้หึ่ ถ้าจะา็ให้าใัี้ ถ้าิาเห็จะรัทัพเราไ้ ็ให้แต่ป้ัเืให้ั่ค”
เจ้าเืตะาศรี่าแล้็คิ่า
“เราทำาร ล่เิคาผิเถิเพีี้แล้ และซึ่ีหัสืรัสั่าทั้ี้ เป็ราชุาศึ ไป็คตา ผิช็จะู่สู้ไป ถึจะตา็ให้ ปราฏชื่ไ้ภาห้า”
เจ้าเืตะาศรี็ไ่า
รุ่ขึ้สเ็จพระเาทศรถ ทรช้าพระที่ั่เจ้าพระาปราไตรจัรทัพหลถึเืตะาศรี เจ้าเืตะาศรีืถืหู่เชิเทิ เห็ทัพหลาาหาศาลเหืสา้ำัไหลหลั่ถั่าเื่สัตฤู ็ตใจจหที่ถืหล่จาืโไ่รู้ตั รรา่าไพร่็พาัเสีำลัใจ สเ็จพระเาทศรถทรสาารถึเืตะาศรีไ้โ่า สเ็จพระเาทศรถไ้ตัเจ้าเืตะาศรีจึโปรให้เฆี่สาสิที แล้ราาข้ราชารไปถึสเ็จพระเรศรๆทรส่ท้ตราลัตา่า
“่าให้ส่เข้าาใพระครเล ให้ทะเณแล้ตัศีรษะเสีประจาไ้ที่เืตะาศรี ่าให้ผู้ใูเป็เี่่าและให้พระาราชฤทธาท์เป็เจ้าเืตะาศรี”
และใปีเีัั้ เจ้าเืเาะลำเลิาแผจะ่ฏ พระเจ้าัทุเร จึโปรให้พระเจ้าตูัราสีหสูัสิริธรรโสะทัพแปหื่ ช้าสี่ร้ ้าสี่พัไปปรา พระาลาิาทัพระาพะโรเจ้าเืเาะลำเลิ ถึขั้จะาตีเืเาะลำเลิ พระาพะโรจึส่สิุา ให้ถืหัสืเข้าารุศรีุธาขเป็ประเทศราชและขำลัไปต้าศึ้ สเ็จพระเจ้าู่หัทั้สพระค์ จึส่พระาศรีไสณรค์(คให่)ำลัสหื่ไปช่ สาารถต้าพระาลาไ้ไ้และตีทัพพระเจ้าตูัราสีหสู ัสิริธรรโสะจำแปหื่จพิาศต้ถำลัลัไปหสาี ัราสีหสูโพระเจ้าัทุเรริภาษเหีหา่าหั ส่สิริธรรโสะโลาญาสาหัสจตา เาะลำเลิตเป็ขรุศรีุธาัแต่ั้ และไ้ใช้เป็ฐาที่ั่ใารุหสาีต่ไป ฝั่พระาลาเจ้าเืเาะตะะ เห็เาะลำเลิีรุศรีุธาหุหลัู่ไ่ล้าารุราี ครั้ั้เืแสหีใรัฐฉาเป็จลาจล เื่จาเจ้าฟ้าแสหีสิ้พระช์ โรสสค์จึชิัลลั์ั เจ้าคำไข่้ผู้้สู้ไ่ไ้ จึหีาหาพระาศรีไสณรค์ที่เาะลำเลิ พระาศรีไสจึส่ตัเข้าไปที่รุศรีุธา พระเจ้าู่หัทั้สพระค์็ชุเลี้เจ้าคำไข่้ไ้ัแต่ั้
ศัราช ๙๕๗ แศ ขึ้๓ค่ำ เื้า หลัจาเรื่เาะลำเลิผ่าไปราสเื สเ็จพระเรศรทรทัพา้พระค์เ ทหาราหึ่แสสหื่ค ช้าหร้ ้าหพั ประชุพลที่เาะลำเลิให้พระาพะโรเจ้าเืติตาไป้ ไปล้หสาีราสี่เื ไ่สาารถตีหสาีไ้และัไ้ข่า่าัราสีหสูพระเจ้าตู สะโตธรรราชาพระเจ้าแปร รธาัช่พระเจ้าเชีให่ำลัทัพาช่หสาี สเ็จพระเรศรจึทรถทัพใัสราต์ลัไปทาเาะตะะ แล้็าต้ชาญทาหัเืตะัขหสาีไปรุศรีุธาจำา
ศัราช๙๖๑ สเ็จพระเรศรทรคิที่จะตีเืหสาีี จึตระเตรีทัพทั้ทาและทาเรื เลี้ล่หัเืต่าๆให้่้ต่รุศรีุธาไ้ีหลาเื แ้แต่เชีให่ซึ่ไ้ตั้แข็เืต่พ่าแล้ แต่เร่ารุศรีสัตาคหุตและรุศรีุธาจะทัพารุราจึตัสิใจ่้ าขขึ้ต่รุศรีุธาส่เืตูัเืะไข่ เื่เาใจห่าจารุหสาีแล้็หัาเข้าัรุศรีุธาและให้คำสัต์่า รุศรีุธาทัพไปตีรุหสาีแล้จะเข้าร่ช่เหลื สเ็จพระเรศรทรรัไตรีัเืทั้ส ใระห่าั้พระหาเถระเสีเพรีภิษุรูปหึ่ไุ้พระเจ้าตูิให้่้ต่รุศรีุธา และุาให้พระเจ้าตูคิ่าเาเืหสาีเสีเ พระเจ้าตูเห็ช้จึชพระเจ้าะไข่ไปตีเืหสาี พระเจ้าตูทำทีทัพาช่หสาี พเข้าเืไ้แล้็ห่าศึเสี และจะทำตาพระประสค์ขพระเจ้าะไข่ทุประาราร จะหัเืชาทะเลให้แ่พระเจ้าะไข่ แต่ครั้ทัพพระเจ้าะไข่และทัพพระเจ้าตู เข้าประชิเืหสาีแล้็หาเข้าเืไ่ เพราะพระเจ้าหสาีเิทรระแ ทัพพระเจ้าตูและพระเจ้าะไข่จึไ้แต่ตั้ล้เืหสาีไ้ สเ็จพระเรศรทรเห็่าทารุหสาีำลัปั่ป่ จึเส็จทัพหลไปตีหสาี แต่ต้เสีเลาปราญ ซึ่พระเจ้าตูไุ้ให้ระ้าระเื่เป็เลาถึสาเืเศษ จึเิทัพถึเืหสาีช้า่าำหที่คาหาไ้ ทาฝ่าพระเจ้าตู พระเจ้าะไข่ซึ่ำลัล้เืหสาีู่ เื่ไ้ทราข่า่าสเ็จพระเรศรทัพขึ้ไปำจัญเืเาะตะะ ำลัเิทัพา็เรลัและแจ้ให้พระเจ้าหสาีทรา พระเจ้าหสาีจำใจให้พระเจ้าตูทัพเข้าไปใเืหสาี และหาให้พระเจ้าตูัญชาารรแททุประาร พระเจ้าตูจึทำาราต้ผู้ค และทรัพ์สัติรทั้พระเจ้าหสาีไปัเืตู ทิ้เืหสาีไ้ให้ทัพพระเจ้าะไข่ทำารค้ค้าทรัพ์ที่ัเหลืู่ต่ไป พพระเจ้าตูจาหสาีไปไ้ประาณแปั ทัพรุศรีุธาไปถึเืหสาี ครั้สเ็จพระเรศรไ้ทรทรา่า พระเจ้าตูไ่ซื่ตรตาคำั่ที่ให้ไ้็ทรพระพิโรธ จึเส็จทัพตาขึ้ไปตีเืตูเข้าล้เืตูู่ถึสเื ไ่าจตีหัเาไ้เพราะเืตูีชัภูิที่ี ชาเืทำารต่สู้เข้แข็ประัฝตชุและทัพรุศรีุธาขาเสีาหาร สเ็จพระเรศรจึทรพระรุณาโปรเล้าฯ ให้ทัพลัคืรุศรีุธา
ศัราช๙๖๗ ะเส็ศ ทัพหลตัู้่ใเืเชีให่ั้เืหึ่ จึทัพหลเส็จจาเืเชีให่ไปโัะ พระเจ้าเชีให่และลูพระเจ้าเชีให่ทั้สา ไปโเส็จทัพหล สเ็จพระเรศร็พุหโธาทัพ เส็จไปโทาเืหาหล สเ็จพระเาทศรถทัพหลไปทาเืฝา และเส็จถึเืฝาใัแร๑๑ค่ำ เื๕ ฝ่าสเ็จพระเรศรเส็จถึเืหาหล และตั้ทัพหลู่ตำลทุ่แ้ แรทัพใตำลั้ ส่พระาำแพเพชรและพระหัเื ขุหื่ทั้หลา ผู้เป็ทัพห้า็ช้า ้า รี้พลไปถึแ่้ำค ใขณะั้สเ็จพระเรศรทรประชรหั จึตรัสให้ข้าหลไปราทูลพระรุณาถึเืฝา สเ็จพระเาทศรถเส็จจาเืฝา าัสเ็จพระเรศรใเืหาหล และเส็จถึใัขึ้๖ค่ำ เื๖ ะเส็ศ รุ่ขึ้ ขึ้๘ค่ำ เื๖ เพลาชาแล่ ๒าท สเ็จพระเรศรเส็จสรรคต
สเ็จพระเาทศรถ ตรัสสั่ให้ทำพระเรุาศถาพระเพลิพระรศพพระเชษฐาธิราช แล้ทรสร้าัุทิศพระราชุศลถาพระเชษฐาัหึ่ ถาพระา่า “ัรเชษฐ์” แล้ให้หล่พระพุทธรูปใหญ่สูสิแปศพระค์หึ่ หุ้้ทคำหัหึ่ร้เจ็สิเ้าชั่ ถาพระา่า พระศรีสรรเพชญ์ เื่เสร็จแล้ให้สร้าัใเืีสั คื ัราชศ์ัหึ่และัโพธาราัหึ่ สเ็จพระเาทศรถีพระราชโารตรัสสั่แ่ท้าพญา เสาีตรีุขทั้หลา ให้แต่ารพระรศพสเ็จพระเรศร แลแต่พระสุเรุาศสูสิเจ็า ประั้เรุทิศ เรุรา ราชัติฉัตรท ฉัตราค ฉัตรเญจรค์ แล้ัเชิญพระรศพเส็จเหืหาฤษฎาธาร ัประั้ภิรุลิ้ลรจา แลท้าพญาเสาีตรีุขทั้หลาาประัแห่ห้ล้หาฤษฎาธาร แล้ัเชิญพระรศพเส็ลิลาโรถาราชไปัพระเรุาศ ้ศริารและเครื่สัารูชาหัหา สเ็จพระเาทศรถเส็จไปถาพระเพลิพระรศพสเ็จพระเรศร ให้ิต์พระสฆ์สสัาสหื่หึ่ ถาพระราชทาเครื่ัฐริขารทัษิณาูชาพระสฆ์ทั้ปเป็หาฬาร
ศีัราช๙๖๙ ผู้แทริษัทฮลัาซึ่ไ้เปิที่ทำารและคลัสิค้าทีุ่ธา ใช่ตปลาแผ่ิขสเ็จพระเรศรไ้หาระและเิทาลัประเทศ สเ็จพระเาทศรถทรขให้าคร์เลิส สเป๊ซ์ ำคณะทูตและข้าราชารไทจำี่สิค ไปเจริญสัพัธไตรีและูาที่ฮลัา คณะเิทาจาจะีคณะทูตและข้าราชารแล้ ัีพระราชสาส์และเครื่รรณาารต่าๆ ถูต้ตาแแผทุประาร โเรืลำี้ใช้เลาเิทารเ้าเื จึไปถึรุเฮเื่ศัราช๙๗๐ ใครั้ั้คณะทูตและข้าราชาร ไ้รัารต้รัทั้จาฮลัาที่รุเฮ และจาริษัทัตช์ิเีตะัที่รุัสเตร์ั่าิ่ใหญ่ โใราาราัคทูลสเ็จพระเาทศรถ คณะข้าราชารต่าให้คาสใจารต่เรืที่ไ้ไปเห็า สเ็จพระเาทศรถจึทรขให้ฮลัา จัส่ช่าต่เรืและุปรณ์ต่าๆ าถ่าทให้แ่ชาพระครที่รุศรีุธา คาสัพัธ์ระห่าไทัฮลัา ทั้ใทาารเืและใทาารค้าำเิไป้ี
“แล้ี่ไ้ชาญไปไหัี้ไ่าเข้าเข้าข้า”
ขุหลเาทศรถตรัสถา
“เ่…คื่า”
หลชิภูาลไ่รู้จะต่าไร
“เ้าัไปไห”
ขุหลเาทศรถตรัสถาีครั้
“คื…หลชาญฯไปตาสืคาพฎพุทธเจ้าข้า”
หลภูรัษาทูลขุหลแทหลชิภูาล
“ี่พเ็ัไ่เลิใส่คาเขาีรึ เาล่ะไหๆพเ็็ไปตาสืัแล้ ข้า็จะให้ทำต่ไปแต่ถ้าไ่ีหลัฐา่าเขาผิจริตาที่พเ็ล่า้า รู้ใช่ไห่าจะเิระไรขึ้ัชีิตพเ็”
ขุหลตรัส่าเคืพระทั
“พข้าพุทธเจ้าไ่ลัตา ทหารขพระค์ทุคไ่เคลัตาพุทธเจ้าข้า หาแต่ต้ารให้้าเืลัาสัเิ และัี้ีพไ่หัี่ฎขึ้ซึ่เป็ภัต่ขุหลและราษฎรใพระคร เช่ั้พข้าพุทธเจ้าจึู่เฉไ่ไ้พุทธเจ้าข้า”
หลภูรัษาพู่าหัแ่ไ่ลั่าชีิตจะหาไ่
“ขุหลเรศเคตรัสรัสั่ไ้่าใหู้แลพระคร และราษฎรขพระค์ให้ี ่าให้ใครห้าไหาทำารัเป็ภัต่้าเืไ้”
หลไรฤชิตทูลขุหล
“พเ็ัจำคำสัญญาที่ให้ไ้ัพี่ข้าไ้ ไปสืให้รู้แ่่าพัคิ่ฎจริๆ”
“พุทธเจ้าข้า”
ทุคราถาัคลาไป
“แล้พเราเหลืัแค่สาคจะทำระไรไ้ เพราะพที่เหลืัลัไปพิษณุโลัหแล้ คไ่คิ่าจะเิเรื่ั้าเืีจึพาัลัไป”
หลชิภูาลพู่าหัใจ
หลิลรัษ์ หลเทพ หลิชญ์เิเข้าาหาทุคที่ัพระศรีสรรเพชญ์
“ีพข้าทีู่่ัห้่าไ้ทำไะ แล้่าไรีระไรให้”
หลิชญ์ตรเข้าาล็คคสหารั่าัเขี้
“พเ็เป็คัห้า แต่ี่เรื่ัเิที่ัหลข้าไ่าึัห้าเข้าาเี่้ ิเช่ั้จะพาัเืร้ไปห”
หลชิภูาลเหตุผลขเขา
“ัห้าเป็ำลัสำคัญขัหล หาเิสิ่ใขึ้ััหล ัห้าจะู่เฉัไ้่าไร คิสิคิ”
หลเทพพูัหลชิภูาล
“ั็ใช่แต่…”
“ิสัขี้เรใจลล้าะไ้ชิ”
หลเทพที่จะตำหิไ่ไ้
“ข้าขโทษขรัพี่เทพ แต่พข้าไ่าให้ัห้าเืร้ไป้เท่าั้เ”
“ั็เืร้ัทั้หั่แหละ คิ่าพั่ฎที่ัหลแล้ัจะปล่ัห้าไ้รึ”
หลิลรัษ์ตำหิหลชิภูาล
“แล้ี่หลไรโษาไปไห”
หลเทพเ่ถา
“พี่เทพลืไ้่าไรขรั”
หลชิภูาลถา่าตใจ
“เจริ้ัป่ตาตที่ตาไปู่ัพระชัุรีที่พิษณุโล ัไปไ่ถึ้ซ้ำ”
หลเทพึขึ้าไ้และที่จะคิถึไ่ไ้
“ัตาไปส่ิใช่รึ”
หลิชญ์เ่ถา
“ใช่แต่ัไ่พ้ประตูชัเล ั็ทรุลไปัพิ้สิ้ใจตาทัที ไ่ีใครรู้่าัป่เพราะัไ่ พระชัุรี็ไ่รู้่าัป่จึให้ตาไป”
หลิลรัษ์ึถึเหตุารณ์ัั้็ที่จะคิถึไ่ไ้
“พระชัุรี่าัเป็ไข้ทรพิษซึ่หาไปแล้แต่ัลัาเป็ี ขี้เรใจเหืึเลไ้ชิ”
หลิชญ์แล้พูใส่หลชิภูาล
“แล้ใครขึ้าู่ใตำแห่ี้แท”
หลิลรัษ์เ่ถา
“หลไรฤชิต”
หลชิภูาลัหลิลรัษ์
พูแล้็คิถึพเราทุคเหืัะ ไ่รู้่าเป็่าไร้า สาีัไห”
หลิชญ์คิถึทุคที่เืพิษณุโล
“ระไระไ้ไร”
หลเทพเ่ถา่าสสั
“ข้าสัเต่าีคคจัตาพเราู่ ่าจะเป็ญาไ ไปที่ื่ัเถะ”
หลไรฤชิตพาทุคลัไปที่เรื
“แล้เจ้ารปืสัเล่า”
หลิชญ์เ่ถา
“ไ้หฤทั่ะหรืั็ู่ทำห้าที่ขั่ะสิ ไ้ทิพ็เช่ั”
หลชิภูาลัหลิชญ์
“แล้ทำไไ่ให้ัสคาช่”
“ัรู้ตั้แต่แรๆแล้ ตี้ัสคช่พี่ชาญสืู่ ขืัแห่าู่ัพเราคาไ้แตหสิ ัู่ที่ั่ีแล้จะไ้คเป็หูเป็ตา้”
“แล้เรื่าแต่้ล่าไ้ชิ”
หลิชญ์เ่ถา
“ลัาคุเรื่ี้ัี่า ไ่รู้่าพี่ชาญไ้เรื่่าไร้า”
หลชิภูาลเลี่ที่จะต ทุคเข้าใจเหตุผล่าทำไ
“หาให่่า่าไ้ชิ่าไปเสีาเล”
หลไรฤชิตพูปลใจ
“ข้ารู้่าผู้ชาีเีเะัเป็เรื่ปติ แต่ี่ขเพื่ เพื่ที่ร่ตาัาัทำไ้่าไร”
หลชิภูาลพู่าแค้ใจ
“เ่ข้า่าเราาาแผเรื่ี้ัี่า ัผ่าไปแล้ช่าัเถะ ข้าปาาเที่ถา”
หลิชญ์พู่ารู้สึผิ
“พ่ชาญไปสืคเีรึ”
หลเทพเ่ถา
“ไปัคุณพระไัญาลาโหขรั”
หลชิภูาลัหลเทพ
“ตใจึ่าไปคเี”
หลเทพใจหาแ๊
“แต่พเ็เป็คขัห้าต้ลัไปูแลที่ัห้า”
หลไรฤชิตัทั้สาค
“เรื่ั้ข้ารู้แต่พข้าปล่ให้พเ็สาคสู้ัเพีลำพัไ่ไ้เข้าใจไห”
หลเทพพู้คาเป็ห่
“เข้าใจแต่ัห้า็ต้คระั”
หลไรฤชิต็เป็ห่ัห้าไ่ต่าั
“ใจข้าาตาพั้ลัา แต่ีใจ…ช่าัเถะ ่าจะาถึ็พี”
หลิชญ์พูพราไปที่หลชิภูาล
“เ็ลั่าลัาจะีปัญหาัข้าเช่ั้รึ ไ่ต้ลั ีแ่!”
“ั่แหละข้าถึไ่าให้พัลัาถึใจข้าาให้ลัาช่พระคร็ตา”
“ข้า็แ่พัไปรััไ้รัษ์ไ้่าไร แล้พจาพระราชพิธีขุหลเรศ็พาัลัพิษณุโลัห ิไ้ห่้าเืเล่าจะเป็เช่ไรต่ไป ใช่สิพัิใช่ครุศรีแค่เข้าาหลภัจาหสาเท่าั้เ พจเรื่็พาัลัเห็แ่ตัฉิหา”
หลิลรัษ์ที่จะ่าไ่ไ้
“แ่ลัล่าแต่เพราะไ่าเป็เีเแต่ต้ารเป็เีเี ข้า็ึ่าัจะรั้แ่ลัไ้ ที่ไหไ้ัให้แ่ลัล่าแต่เพื่ไปแต่ัแ่พั ชั่ไ่ีใครเิัจริๆ!!”
หลชิภูาลพู่าแค้ใจ หลิชญ์เาส้ัปาให้หุพูเรื่ี้
“ไปเาส้าจาไหะร่”
“จาเรืเ็เี่แหละส้แ้”
“แล้ี่แ่ลัไปไห”
“แ่ลัถูขไปเป็สตั้แต่ขุหลเาทศรถัเป็ัห้า ไปเป็สเรีร้แล้”
หลชิตภูาลัหลไรฤชิต
“ไปเป็สแล้รึ”
หลิลรัษ์เ่ถา
“ใช่ เป็ไ้ไ่า็ทูลขขุหลไปชชี ขุหล็ทรให้ ตีู้่ที่ัภูเขาท”
หลชิภูาลัหลิลรัษ์
“แต่ข้า็สสัไ่ไ้่าญาไาืแทำไ หรื่าเขารู้ตัแล้”
หลไรฤชิตพู้คาสสั
“ถ้าเขารู้ตัจริเช่ั้เราช้าไ่ไ้แล้ พที่ไปสืข่าจะไ่ปลภั”
หลิชญ์รู้สึัล
“ไ้ไรเ็ลัไปูู่แลขุหล ไ้ิชญ์เ็ู่ทาี้คช่ไ้ชิ ส่ข้าสคจะลัไปูแลที่ัห้าเ”
หลเทพฝาหลิชญ์คช่และูแลหลชิภูาล
“เลืแถูคเสี้แสทั้คู่พี่เทพคิีๆขรั”
หลภูรัษาเิขึ้าเรืหลัจาหาไปหาะไริใครั
“ไปไหาเี่็่าหาไปไห”
หลเทพเ่ถา
“ไปใครัาขรั”
“ู่ๆครั็โึ”
หลชิภูาลพูขำๆ
“เ็ไปู่ใััไ้ไระพ่ภู”
หลเทพัหลภูรัษา
“็ไ้ขรัพี่เทพ แต่เ็สค็่าทำให้เสีเรื่ล่ะ”
“รู้แล้่า ข้าห่พี่ชาญไ่ไ้ไ่รู้เป็่าไร้า”
“เช่ั้พแ้าัเถะ”
ทุคแ้าัลัเรื
ไ่รู้ป่าี้พี่ชาญจัเป็เช่ไร้า”
หลชิภูาลรู้สึเป็ห่
“ไ่ต้ห่พี่ชาญเาตัรไู้่แล้”
หลิชญ์ปลใจ
“ถ้าเรืเ็ไู่่ใล้าข้า ข้าคเหาแ่”
“ข้า็เหาเช่ั ั่ใครา”
หลิชญ์พู่าสสั ่าพาหลรัษ์ราชเข้าาใเรื!
“ึาทำไ!”
“แค่จะาข่า่าแ่พัำลัท้ ข้าเลาส่ข่า้ตัข้าเ แล้แ่ลัเล่า”
“ึจะถาหาลัทำไ!”
“แ่ลัไ้เป็สไปแล้ ขุหลรู้เรื่ชั่ๆขึหแล้รู้ไ้้”
“พี่ชาญไปไห ไ้ข่า่าพระครเิฎขึ้ ทีแรข้าตั้ใจจะลัาช่ แต่คิไปคิาิใช่ธุระระไรขข้า”
เจ้าฟ้าสุทัศ์ปลค์าที่เรืหลชิภูาลและไ้ิทั้ห
“ไ่ใช่ธุระขึและาเหีแผ่ิูทำไไ้ชาติไพร่!! ข้าแแร้ที่รหัึาตั้แต่ศึหสาัไ่ีาเลรึ! าพึ่้าเืูหลภัเื่ครั้ศึหสา พจศึึ็พาัลัพิษณุโล แล้ัาใช้คำพูเช่ี้ั้าเืูี เช่ั้ึ็ไปเสี!่าไ้าเหีที่ี่ี รุศรีุธาไ่ต้รัค่าพึ!! ครา่แค้ใจพละแเป็หัหา พึ็ไ่ต่าระไรจาไ้พละแ คไ่ไ้ิเรืขี้รหลัคา หาีสิ่ใเิขึ้ัพิษณุโลีไ่ต้าขให้รุศรีุธาขึ้ไปช่! ึเ่ั็จัารัเ! ่าาเืร้้าเืู!”
“เจ้าฟ้าสุทัศ์”
หลรัษ์ราชุทาาเาๆ่าตใจ
“ึลัไปให้พ้รุศรี!และ่าไ้าเหีี ิเช่ั้่าหา่าูไ่เตื”
หลรัษ์ราชรีลัไป
“ทูลระห่”
“เาๆสิเี๋็คาแตพี ถ้าข้าไ่าคไ่ไ้รู้ หเรื่แล้ข้าลั่ หาัาีให้ไปแจ้ข้า ข้าจะจัารัเ”
“ขรั”
เจ้าฟ้าสุทัศ์เส็จลัไป ทั้สครีตาเส็จไปส่ถึัห้า แต่พระค์แะไปที่ัหล่
“ไปไหัา”
ขุหลเาทศรถตรัสถา
“คเืพิษณุโลาเ้้ราถึที่ เช่ี้เาไ้ไ่ไ้พุทธเจ้าข้า”
“ัเป็ไคร? ไ้รัษ์รึ!”
“พุทธเจ้าข้า ข้าพุทธเจ้าเพิ่ไล่ัลัไปประเี๋ี้เ”
“ให้ีหัสืเรีตัพระชัุรีาที่ี่่! ัาจั!!”
ขุหลเาทศรถพิโรธ่าา จึให้้าเร็ำพระราชสาส์ขึ้ไปถึเืพิษณุโล พระชัุรีไ้รีพระราชสาส์ถึัตใจ รีไปเข้าเฝ้าขุหลเาทศรถที่พระคร
“คขึัาจาเ้หั่ข้าถึพระคร”
“ัเป็ใครพุทธเจ้าข้า”
“ไ้รัษ์และพขั! ัข้าที่าึไ่รู้เรื่้”
“ัาทำไไ้ชิ”
“าเ้ข้าเรื่แ่พั และ่าตั้ใจจะลัาช่พระครแต่ิใช่ธุระจึไ่าขรั”
“ข้าเพิ่รู้่าเิฎภาใพระคร ไ้รัษ์!ึสร้าเรื่าหาให้คทั้สเืีแล้”
พระชัุรีพู่าแค้เคื
“เ็ไ่รู้เรื่้จริๆ เช่ั้ข้าขตัพัารัโทษไ้หรืไ่”
“เาไปเลพุทธเจ้าข้า ถึ่าทำไครา่ที่ข้าพุทธเจ้าาที่ี่ คที่ี่ข้าพุทธเจ้าแปลๆ เป็เช่ี้ี่เ”
“่าให้พัาตาใพระครเราเลพุทธเจ้าข้า ัเป็คสแค็ให้ัตาที่ั่!”
เจ้าฟ้าสุทัศ์ตรัส่าแค้เคื
“ข้าจะให้ีตราขึ้ไปลโทษพัทุค”
“พุทธเจ้าข้า”
พระชัุรีราถาัคลา
“ไ้ชิข้าเ็่ไปแล้่าีระไรให้ ทำไเ็ไ่ฟัคำข้า”
“ท่าู่ที่เืสแค่าจะาถึพระครคไ่ทั ข้าเลไ่ไ้สข่าไป ขภัขรั”
“แล้่าไรไ้เรื่ระไร้า”
“ำลัสืู่ขรั”
“เี๋ข้าจะลัไปที่สแค่ จัารเรื่ให้ขุหล แล้จะลัลาให่ แล้ให้เรีข้า่าลุ็ไ่เคจำ ช่าเถะข้าไปละ ระัตั้ แล้เจ้าพระาสุหลาโหไปไหเขารู้เรื่หรืั ่าะ่าไ่ไ้”
“ขรั”
“ึี่ั่า่าไ้ชิ!”
“เห็ข้าใสาตาหรืไ่”
ขุหลเาทศรถตรัสถา
“ขประทาภัพุทธเจ้าข้า”
พระชัุรีราถาัคลาไป
“ข้าเพิ่รู้ัี้เหตุใจึไ่ข้าไ้ชิ”
“ข้าขโทษขรั”
“แล้สาคที่ไปสืเรื่ลัเข้าาหรืั หาเิเรื่จัทำ่าไร ึี่ั่า่าจริๆ”
“เ็จะไปช่ั็ไ้ ข้ารฟัข่าู่”
“ขพระทัพุทธเจ้าข้า”
ทุคราถาัคลา
“ข้าเคแล้ีระไรให้า”
“ตี้หลทิพรัษาัหลหฤทัำลัช่พี่ชาญตาสืู่ขรั”
“ตาตััให้เจหาเิสิ่ใขึ้ให้าข้า ข้าจะเตรีคไปช่จัารพั ระัตัั้”
“ขรั”
ทุคแ้าัลัเรื ที่เืพิษณุโลพระชัุรีให้ำตัหลรัษ์ราชและพารัโทษ โให้โคละห้าสิที หสิทีตารัสั่จขุหล และให้จำคุไ้จตา!
“้าเืำลัส เืพิษณุโลัรุศรีเพิ่ลัาเป็ิตรไตรีต่ั แต่ึ!ึทำให้เิรร้าั่ขึ้ีครั้ ู่ใคุจตาั่แหละี!!”
พระชัุรีพู่าแค้ใจและลัไป
“เพลาี้พระครำลัีฎ เ็จำำลัไปช่พระคร”
พระชัุรีัหลราชไตรี
“ไ่ไป้ัหรืขรั”
“หาข้าไปแล้ที่ี่ใครจะูแล ฝาทูลขุหล้ข้าจัารพัตารัสั่แล้ ระั้”
“ขรั ไ่ีท่าเจ้าเืไป้คเหาหูแ่ ไ่ีเสี่าระห่าทา”
“ไ้ราชึรีไปเล ใหู้่าตล”
หลราชไตรีเห็พระชัุรีไ็รู้สึเป็ห่
“ู่่าพข้าไปาๆะขรัคุณลุ”
หลราชไตรีหัลัาและไปเตรีคไปช่พระคร
ที่รุศรีุธา
“ไ่รู้่าพรัชัุรีจะาเหรืให้ใคราช่”
“่าจะให้คาช่า่า เพราะถ้าาเหาเิสิ่ใขึ้ที่เืพิษณุโล ั่หาคา่าเราเจศึสทา พฎ็ต้จัาร จะไปช่เืพิษณุโล็ไปไ่ไ้ ีแต่พััพั”
“แล้ใครเล่าที่จะาช่ คสิทขพระชัุรี็ีไ่ี่ค”
“ข้า่าต้เป็ไ้ราชไตรีเป็แ่”
“ไ่ไ้เจาแล้ถ้าเป็เช่ั้็จะีไ่้”
ทั้สคร่าีคาหั ไ่าหลราชไตรี็ำำลัาที่พระคร แต่พทหารคิ่าเป็ข้าศึจึไปทูลขุหล
“พไห!”
“ขุหลพข้าพุทธเจ้าเ”
“เ้าไ้ราชไตรี แล้ำคาไ่ไ่ล่า”
“ำลัจะเาใขพระชัุรีให้ัศาลาลูขุ แต่ไ่ีใครู่ฟัข้าพุทธเจ้าเล พระชัุรีให้พข้าพุทธเจ้าาช่พระครพุทธเจ้าข้า”
“คาผิใคร?”
ขุหลเาทศรถแล้ตรัสถา พทหารรีราขขาที่ไ่ฟัให้ี่
“พัทำตาห้าที่่าเาโทษเลพุทธเจ้าข้า”
“แล้เรื่ที่ข้าให้ไปจัารเรีร้ีหรืไ่”
“พระชัุรีจัารเรีร้พุทธเจ้าข้า ขุหลสั่โหรืพุทธเจ้าข้า”
“ใช่ห้าสิที ทำไ?”
“ข้าพุทธเจ้าัไ้หสิทีพุทธเจ้สข้า าค็ห้าสิทีาค็หสิที”
“ัคแค้ใจระัที่สร้าเรื่ แต่ห้าสิที็แทลุไ่ขึ้แล้ะ”
“ข้าพุทธเจ้าคิถึพระค์ัทุคใพระคริ่ัพุทธเจ้าข้า”
“ีแต่เ็ระัที่รู้คุณแผ่ิรุศรี”
“ข้าพุทธเจ้าเิที่ี่ จัไ่รู้คุณแผ่ิเิหาไ้ไ่พุทธเจ้าข้า”
“คิถึข้าเช่ั้รึ เข้าาใล้ๆข้าสิ”
หลราชไตรีเข้าไปใล้ๆขุหลเาทศรถ พระค์ใช้พระหัตถ์า่าหลราชไตรี
“ข้าีใจที่เ็ลัา และข้า็คิถึเ็เช่ั ข้าัไ่ไ้ชำระคาที่เ็ตาพระชัุรีไปที่สแค หาเ็จเรื่ฎให้ข้าไ้ข้าจะโทษให้”
“พระค์รู้”
“คขข้าีไ่ี่ครถึเ็้ แต่ถ้าทำไ่ไ้เ็ัข้าไ้เห็ีั”
ขุหลเาทศรถทรพระสรล
“พุทธเจ้าข้า ่าแต่ฎที่่าี้ผู้ใั?”
“เพลาี้พไ้ชิภูาลัตาสืัู่ ัสสั่าญารไ่ฎัพญี่ปุ่ เ็ไปช่ตาหาคาจริาให้ข้าที”
“พุทธเจ้าข้า”
หลราชไตรีราถาัคลา
“ญารไเช่ั้รึ?”
หลราชไตรีรู้สึสสั จึไปที่เรืหลชิภูาล
“ีใครู่หรืไ่”
หลราชไตรีตะโถา
“ที่เห็ู่ห้าเรืใช่คไหเล่าไ้ราช”
หลิชญ์ต่าประสาท
“ข้าไู่่หลาปีเหาหูเหาปาาสิะ”
“ใช่เหาหูา เ็รู้เรื่แล้ใช่ไห”
“รู้แล้ ไ้เรื่่าไร้า”
“ัเลัเีู่ แต่ข้า่าัเีผิปติ”
“่าไร”
“็พี่ชาญไปสืข่าัไ่ลัเข้าาเล ข้าลัจะเิเรื่ขึ้”
“ไปคเีรึ”
“ไปัญาลาโหแล้็คุณพระไ”
“แต่ัาู่รฟัข่าัเช่ี้ ข้า่าจะเป็เป้าิ่ให้พัเิไป ต้ทำระไร้า”
“แต่พี่ชาญให้ร”
“ข้าแสัเตเห็ขุหลไ่ค่แข็แรเหืแต่่ ข้าลั่าพัจะลืใระห่าที่ขุหลประชร พเราต้รีจเรื่ี้โเร็ ิใช่ารเช่ี้”
หลหฤทัิ่เข้าา
“ไ้ชิู่ไห”
“ู่เรืีระไรรึ”
“พี่ชาญถูพัลฆ่า! พัเริ่รู้ตัแล่่าีคแาสืข่า ตี้คุณพระไัญาลาโหปลภั”
“พี่ชาญ!”
หลชิภูาลลาไ้ิพี
“แล้พี่ข้าู่ที่ใ”
“ู่ที่ั เรารไ่ไ้แล้ะ”
“แล้ญารไทำจริหรืไ่”
“จริ ตี้คุณพระไัญาลาโหเข้าไปเฝ้าขุหลแล้ ลั่าจะไ่ทรเชื่เหลืเิ”
“ตข้าลัาจาัข้าเห็ทูลระห่เจ้าฟ้าสุทัศ์เข้าไปเฝ้าขุหล ไ่รู้่าีเรื่ระไรเิขึ้ รีตาไปที่ัหลัเถะ”
ทุครีเข้าไปที่ัหล เจ้าฟ้าสุทัศ์ทูลขเาค สเ็จพระเาทศรถตรัส่า “จะเป็ฎฤา” เจ้าฟ้าสุทัศ์ไ้ิเช่ั้็รู้สึ้พระทั และเสาพิษปลิชีพพระค์ใคืั้ คาทราถึสเ็จพระเาทศรถ พระค์เสีพระทัาและไ้รู้่าญารไ่ฎจริ! จึรัสั่ให้หลราชไตรีพาคไปจัตัาลโทษให้จไ้!
“พี่ไร ไ้ภูู่ารัขาขุหล ที่เหลืตาข้าา”
หลราชไตรีพาททุคไปล้จัญารไ แล้ำตัไปขัไ้ หลทิพรัษาัหื่ทิพเสาเข้าา่าที่ัห้าที่เลืเป็ห
“ใคระ”
หลเทพเ่ถา
“พี่ิล!”
ทุคตใจ หลเทพำาแ่แล้พาทุคไปที่ัห้า
“ึจะรีไปไห!!”
หลชิภูาลตาถา
“ึทำให้ทูลระห่ต้ปลิชีพพระค์เ”
หลเทพพู้คาาฆาต
“ข้าเปล่า ็ทูลระห่ท่าาเาคทำไเล่า ถ้าพระค์ไ่ทำเช่ี้ ข้า็ไ่ทูลขุหล”
หลิลรัษ์พูห้าตาเฉ
“ึทูลขุหล!!”
หลิชญ์จะใช้าั่คเี๋ั้ แต่คุณพระไห้าไ้ และสั่ให้ทหารคุตัหลิลรัษ์ไปที่ตะแลแ
“เป็่าไร้าขรัพี่ไร”
หลราชไตรีเ่ถา
“ขุหลัไ่สั่ประหารพั”
“ทำไ!?”
“ขุหลประชร”
“เฝ้าพัไ้ให้ี ขุหลหาีเื่ไหร่หัพัทุคไ้ถูเสีประจาแ่”
หลราชไตรีพู่าาฆาต ้าเร็ส่ข่าา่าเจ้าเืพิษณุโลถึแ่รรแล้ ลุ่ขหลราชไตรีเื่ไ้รู้็เสีใจา
“ไ้ราชเ็ลัไปจัารที่พิษณุโลเถะ ทาี้พข้าจัารเ”
“แต่ข้าเป็ห่ขุหล”
“ไปจัารเรื่ศพเจ้าเื่แล้ค่ลัา”
หลราชไตรีลาทุคทั้้ำตา แล้รีลัไปที่เืพิษณุโล ทุครีลัไปที่ัหล
ศัราช๑๐๗๒ สเ็จพระเาทศรถเส็จสรรคต เหล่าเสาีทูลเชิญสเ็จพระศรีเสาภาคขึ้เสราชสัติ พระค์รัสั่ให้ประหารชีิตพฎรถึญารไ และหลิลรัษ์
ที่เรืหลชิภูาล
“ไ่รู้่าป่าี้ไ้ราชเป็่าไร้า”
หลิชญ์คิถึไ่ไ้
“ั่่ะสิพเราไ่ีโาสไ้ไปลาเจ้าเืเป็ครั้สุท้าเล”
หลเทพเศร้าเสีใจ
“จเรื่แล้ ไ่รู้้าเืจะเป็เช่ไรต่ไปจาี้ และไ่่าจะเิระไรขึ้พเราจะช่ัป้ัพระคร และแผ่ิผืี้ไ้ให้ลูหลาไู้่าศัสืไป”
หลชิภูาลพู่าหัแ่ ทุคคััู่่ที่ศาลาท่า้ำ ไปเื้ห้าไ่รู้จะเิสิ่ใขึ้ีต่จาี้
“จริูรณ์”
*ิาเรื่ี้ผู้เขีตั้ใจเขีเพื่เทิพระเีรติ สเ็จพระเรศรหาราช ีตัละครเสริเข้าาเพื่เพิ่รรถรส และหาีข้ผิพลาประารใ ขภัา ณ ที่ี้้*
“แหล่้าิ”
-พระราชพศาารรุศรีุธา ฉัหลประเสริฐ
-พระราชพศาารรุศรีุธา ฉัพัจัทุาศ
-หสุชิรญาณ
-เพจิพาษ์ประัติศาสตร์
ฯลฯ
ความคิดเห็นปักหมุด
ความคิดเห็นทั้งหมด ()
กรุณาเข้าสู่ระบบเพื่อแสดงความคิดเห็น